Kanbodia eta Thailandia, gerra-plantak egiten?

Kanbodiako lehen ministroa, Hun Manet; Malasiako lehen ministroa, Anwar Ibrahim; eta Thailandiako lehen ministro Phumtham Wechayachai, elkarri eskua ematen. Reuters

2025eko uztailaren 29an - 09:00
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Arma astunekin elkarri erasoka lau egun eman ondoren, baldintzarik gabeko su-etena adostu dute Kanbodiak eta Thailandiak, Malaysiaren bitartekaritzarekin, Kuala Lumpurren egin duten aurrez aurrekoan. Ezingo dute akabera hori ikusi bonbardaketetan, alde batean zein bestean, hildako dozena pasa zibilek eta ia beste horrenbeste soldaduk. Eta ikusi egin beharko da noiz itzultzen ahal diren beren bizilekuetara erauntsien lokatzetan babes bila joan behar izan duten milioi laurden iheslariak.

Lau egunez gerra-itxurako zerbait irudikatu zaigu, ulertzen errazak ez diren zioengatik, eta adigaitz samarrak diren arrazoibideekin, ia bezperara arte turismo-leku izan den ingurune batean. Gerra ororen inkongruentziaz harago, aparteko berezitasunak eduki ditu gatazka horrek. Adibide bakarra aipatzearren: alderdiek ez dituzte harreman diplomatikoak –lehendik kili-kolo zeudenak, bai– eten; eta mundu guztiari “normala” iruditu bide zaio hirugarren batek deituta alde bietako arduradun politiko gorenak amen batean elkartu eta su-etena adostea. Non halakorik? Edo zertan suturik ez zuen liskar baten aurrean gaudela ebatzi behar ote dugu?

Aurrekariak eta testuingurua baditu, jakina, gatazkak, duela ehun urte baino gehiago frantziar kolonialismoak ezarritako mugen kontura, lehendik ere gorabeheratsua zen ingurune batean. Eta geroztik mugalde horretan bertan Kanbodiako gerra zibilek izan duten egitate endemikoak ez du hobetu kontua. Azken hilabeteetan tentsioa areagotu egin da, gainera, bi herrialdeen artean; baina muga-arazo horretaz gaindiko kalapitengatik.

Agian, gatazka sutzeko erabakigarriena izango zen ekainaren 15ean Paetongtarn Shinawatra, Thailandiako lehen ministroak, Hun Sen, ia betiereko Kanbodiako lehen ministro izanarekin eta egungoaren aita den factotumarekin telefonoz egindako solasak eta, batez ere, Hunek hura argitara eman izanak sortutako iskanbila. Hunen azkarkeriak lortu zuen, lehen urratsean, Thailandian krisi politiko larria gartzea eta, ondorioz, Shinawatra behin-behinean kargugabetuta geratzea; baina, ondoren, haren alderdiaren esku jarraitzen duen aginte thailandiarrak, ezinbestez kasik, lehen tentsio-txinparta hauspotu egin du bien arteko mugaldean, benetako oposizioa duen thailandiar Armadari aurrea hartu eta banderaren itzalpean jartzeko.

Hun Senen sakoneko asmoa bazen Hun Manet bere semearen oinordekotza sendotzea, geroak esan beharko du halakorik lortu duen ala kontrakoa erein ote duen.

Antzezpen neurtutik gehiegi izan duen horren kaltetu politikoetan lehena ASEAN elkargoa izan da, haren kideak direlako bi aurkariak. Hala ere, Anwar Ibrahim malaysiarraren esku-hartze bizkorrak mugatu ditu kalteak. Eta esan gabe doa kopeta zimurtuta behatu dela krisia Beijindik.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Nazioartea
Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


NBEren Segurtasun Kontseilua Gazan bahituta dauden israeldarrez mintzatuko da asteartean

Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]


AEBn euskararen irakaskuntza bultzatzeko akordioa sinatu dute Etxepare Euskal Institutuak eta NABOk

Euskal diasporaren Boiseko Jaialdiaren testuinguruan, Etxepare Euskal Institutuak eta AEBetako euskal erakunde NABOk euskararen irakaskuntza sustatzeko akordioa sinatu dute. Hori horrela, AEBetako Euskal Etxeek euskara "sustatuko eta trinkotuko" dute, eta Jaurlaritzak... [+]


2025-08-01 | Leire Artola Arin
Salpress berri agentzia
El Salvadorko gerrillaren arma ezkutua

Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]


Nila Heredia
“Evo Moralesek ingurune toxikoa du, eta ezinbestekotzat jo du bere burua”

Boliviako ezkerreko militante historikoa da Nila Heredia, bi aldiz Evo Moralesen Osasun ministro izandakoa. Abuztuan hauteskunde orokorrak izango dituzte, eta herrialdearen egoera politikoa aztertu du elkarrizketa honetan.


2025-07-30 | Lucas Vallecillos
Hiroshima eta Nagasaki, zortzi hamarkada geroago

Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]


2025-07-30 | June Fernández
Meloi saltzailea
Coca-Cola

Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan.  Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]


2025-07-30 | Axier Lopez
Ahidura

109 elkartek adierazi berri dute, tartean Munduko Osasun Erakundeak edo Mugarik Gabeko Medikuek, Gazan gosete masiboa sufritzen ari direla, Israelgo Gobernuak hala erabakita. Bi milioi lagunen kontra gosea arma gisa erabiltzen ari dira, etekin politikoak lortu asmoz. 2025ean,... [+]


Anna Tsing: kapitalismoaren hondamendietako bizirauteak aztertzen dituen antropologoa

Field Guide to the Patchy Anthropocene: The New Nature (Adabakien Antropozenoen gida-liburua: Natura berria) liburua frantseseraturik, Atlantikoaren alde honetan dugu Anna Tsing antropologo amerikarra uda hastapen honetan. Antropozenoari –gizakion jarduerengatik Lurrean... [+]


Milaka juduk Palestinaren askapenaren alde lan egiteko konpromisoa berretsi dute, “sionismoaren krimenen aurka”

Milaka lagun bildu ziren Vienan ekainaren 13tik 15era, lehen edizioa izan zuen Judu Antisionisten Kongresuan. Hiru egunez eztabaidatu eta hausnartu ostean, ohar bat argitaratu dute Israel palestinarren aurka egiten ari den genozidioaren eta garbiketa etnikoaren aurrean ahotsa... [+]


Álvaro Uribe Kolonbiako presidente ohia errudun jo dute iruzurra eta eroskeriagatik

2002 eta 2010 artean Kolonbiako presidente izan zenari gutxienez lau eta zortzi urte arteko espetxe zigorra ezarri diezaiokete. Auzitegi Gorena 2018an hasi zen ikertzen Uribe, Ivan Cepeda senatari ezkertiarrak jarritako salaketa batean lekuko ziren hainbat paramilitarri... [+]


Israeldar kolono batek ‘No Other Land’ dokumentala grabatzen lagundu zuen aktibista palestinar bat hil du Zisjordanian

Yinon Levi izeneko kolonoak Odeh Hadalin aktibista hil du Zisjordania hegoaldean. 'No Other Land' dokumentala grabatzen lagundu zuen Hadalin, dokumental onenaren Oscar saria irabazi zuen martxoan. Kolono hiltzailea palestinar lurraldeak okupatzeagatik AEBetako zigor... [+]


Euskal diaspora elkartuko da Boisen, eta jendetsua izatea espero dute

AEBetako Idaho estutako Boise hiriburuan ospatuko dute euskal kultura ezagutarazteko, eta euskal diaspora batzeko. Hainbat ekitaldi egingo dituzte uztailaren 29tik abuztuaren 3ra arte.


Astebeteko liskarren ondoren, Thailandiak eta Kanbodiak su-eten akordio bat sinatu dute

Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]


Eguneraketa berriak daude