Japonian 2020ko Olinpiar Jokoak hasterako estreinatuko ote dute Tokioko Narita aireportuaren hirugarren pista? Agintariek proiektuari ekin eta 50 urte geroago, osatu ezinik segitzen dute beren lurrari eta lanbideari uko egin nahi ez dioten baserritarren erresistentzia dela medio. Jasandako presioengatik edo diru beharragatik amore eman badute gehienek, bakan batzuek eusten diete baratzeei bizirik. Hegazkinez inguratuta aitzurrean, erresilientzian maisu.

Herri-lurren gainbehera, baserri “modernoaren” hedapenarekin batera eman zen, Aro Modernoan zehar. Mendiak etxez eta zereal-sailez bete ziren neurri berean galdu ziren jabetza kolektiboa, komunitateen erabakimena eta, neurri batean, baita ingurumenaren ustiapen jasangarriago bat ere. Jabetza-egitura gero eta polarizatuago bat agertzen joan zen, XIX. menderako Euskal Herri atlantikoan nagusi ziren desberdintasun sozial handien iturburu.

Nekazaritzarekin zerikusirik ez duten ikasketak egin ondotik, dena utzi, laborari izateko formazio bat hartu eta sendabelarren ekoizpenean instalatu zen Arbonan alokatutako lurretan. Bere produktuak Baionako merkatuan, hiruzpalau AMAP kontsumo taldetan eta zenbait dendatan saltzen ditu.

Txinako korporazio publiko eta pribatuek gaur egun mundu osoko hamar milioi hektarea lur lantzen dituzte. Indonesiatik Ukraina edo Frantzian barrena Boliviaraino, Txinak 2010etik 2016ra arte bostez biderkatu ditu atzerriko soro eta oihanetako inbertsioak. Pekingo gobernuaren ildo estrategiko nagusietakoa dira, bai munduko herrialde handieneko biztanlegoaren elikadura bermatzeko eta bai planetako janari ekoizle nagusi bihurtzeko datozen urteetan.

Albiste ona ahate gripearen gatazkan, ELB sindikatuak zabaldu duenez. Ahateak hiltzeari uko egin eta Frantziako agintariei aurre egin ostean, Bidaxunen inguruko baserritarrak ‘kriaxera’ arrazako ahatekumez hornitzen dituen Lataillade familiak baimen eta berme guztiekin saltzen ditu berriro.

2014ko ekainean eman zituen lehen urratsak Sasi Artalde elkarteak, 9 hazle eta 640 sasi ardirekin, mutur gorri ttipi ere deituak direnak. Gaur 18 kide dauzka elkarteak, 1.282 ardirekin, Ezpeleta eta Hazparne aldetatik hasita Aldude-Urepelerainoko eremuak estaliz. Orain urrats bat aitzinago derama Sasi Artalde elkarteak. Kalitateko haragia ekoizten dute hazleek eta haragi hori “Sasiko” markaren pean merkaturatu nahi dute.

Guztiok edan dugu noizbait, edo sarri, baso erdi bat pestizida, ekologikoak ez diren ardorik onenetan ere badaudelako. Gilles-Eric Seralini zientzialariak eta Jerome Douzelet sukaldariak dastatzaile jakitunei eta sukaldari ezagunei proposatu diete kalitate handiko ardoak probatuz daramatzaten botiken zaporeak aurkitu eta zehaztea. Liburu berri batean azaldu dute zein zapore daukaten edaten ditugun mama goxoen pozoi ohikoenek.

Aralarko Larre Irekiera Festa egingo da 21. aldiz Abaltzisketako Larraitz auzoan, maiatzaren 1ean, datorren asteartean. Aurten ia 19.000 buru larreratuko dira, horietatik 17.000 inguru ardiak, mila behi eta 700dik gora behor. «Behi kopurua igotzen ari da, eta zerbait gutxitzen ardiena», azaldu du Joxe Antonio Irastortza Enirio-Aralar Mankomunitateko basozainak.

Zenbat ontasun eta zenbat lur aldatu ote da eskuz azken hamarkada hauetan, gehiagoko axolarik gabe, gehiagoko ardurarik gabe? Erabiltzen zituztenen eskutik “gozatuko” dituztenen eskurat. Lau sosen truke!