Iraultzak pobretzea dakar, motzarelo
Golde” hitza “kultura” hitzetik dator. Etimologialaria ez naizenez, ez naiz, badaezpada, bidezidor horretan barrenduko, edozein sastraka edo lahardiren (Rubus fruticosus) erdian itotzeko ere… Inor edo bestek argituko ote digu gakoa.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Goldea, gaur egun ezagutzen dugun goldea, golde belarriduna, oso berria da gure artean. Lehen, golde txikia, besabea eta, batez ere, laia erabiltzen ziren. Golde belarridunari gorazarre egiten zaion garaian bizi gara, eta horrek bizia kendu besterik ez digu egiten. Goldea zenbat eta sakonago sartzea indar erakustaldia da, lurra txikitu beharreko arerioa balitz bezala. Horretarako, gero eta indar handiagoko traktoreak ditugu, eta sekula santan airerik arnastu gabeko eta eguzkia eta ilargia ezagutu ez dituzten sakonerako lur mailak azaleratzen ditugu.
Iraultze hutsak kalte nabarmenak dakarzkio lurrari. Lurra gehiago da unibertso oso konplexu bat ekosistema soil bat baino. Konplexutasun horretan, izaki asko bizi da uztarri erraldoi batean elkar korapilatuta; elkarren premia dute behar bezala elikatu eta ondo bizitzeko. Denek denen beharra dutela jakinaren gainean, loturak askatasuna dakarkie. Emanhartuko elkarbidea elikatzen dute etengabeko konexio anitz eta anitzek, eta bata bestea adoretu, bihotz eman eta bizitzeko, soilik bizitzeko pizten dituzte. Izaki jende ugari bizi da lurrean eta, biziz, lurrari bizia ematen diote. Lur bizi batean landareak ondo baino hobeto biziko dira; elkarlan horretako partaide dira landareak ere. Landareek bizilagun guztien beharra dute, eta landareena ere bai haiek: bakterio, zianobakterio, alga, birus, onddo eta abarrek. Denak denen konektore dira. Ugarienak bakterioak dira, baina biomasari begiratuta onddoak dira masa handiena, gutxi gehiago %70.
Onddo horiek hifaz osaturiko mizelioetan bizi dira. Goldea sartzen dugunean, mizelio delikatu horiek ebakiko ditu. Era berean, lur sakonean bizi diren beste mikroorganismoak, oxigenorik behar ez dutenak, haizea hartzera aterako ditu. Lurrazal emankorra azpiratuko du, eta bertan bizi diren mikroorganismoak, oxigenoa behar dutenak, lurperatuko ditu, bertan itoaz. Goldeak egiten duen lehen lana lurra pobretzea da. Lurra iraultzeak lurra pobretzea dakar, motzarelo. Lurreko bizitzari, eta hortaz munduko bizitza osoari izugarrizko nahasmendua sortzen dio, mikrobiologia mailan, batez ere. Baina onddoek eta bakterioek landareak elikatzen dituzte, eta era berean landareetatik jaten dute. Haiek kaltetuta landareak kaltetuko dira. Eta golde kolpea onbideratzen hasten direnerako aprobetxategi, aukerazale, baliatzaile, lapur oportunistaren bat etorriko da eta ingurua jakiz hustuko du.
Mekanizazioaren kulturak lurreko organismoen azpiarmonia hautsiko du eta elkarbizitza suntsituko. Hori gutxi ez eta goldezaleek, batez ere nekazari industrial “gure bizitza kalitateak bost” taldekoek ongarri, herbizida, pestizida, fungizida eta intsektizida kimiko industrialak erabiliko dituzte. Horiek landareak janari merkea hartzera bideratuko ditu, “zabor janaria” edo “janari azkarra” oximoronekin ederki definitutakoa. Pestizidek ekosistema hustu egingo dute, ondorioz materia organikoa faltako da eta atzetik lurra higaduraz erabat galduko da.
Sintesi kimiko industrialeko gaiak erabiltzeak, simaur, luar, ongarri organiko naturalik ez erabiltzeak eta golde gero eta handiagoekin gero eta sakonago iraultzeak lurra pobretzea dakar. Gu pobretzea. Gu hiltzea. Argindarraren itzalaldia ez, elikagaien itzalaldia. Armen gerrak negozioa dira, baina gosearen gerra da eraginkorrena. Begira Palestinara. Gora goldea!
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten da batez ere, bide ertzera zintzilik diren orri muturretan kulunka, gustuko... [+]
Tarteka bada ere, inoiz ikusiko zenuten hego beltzeko “erle erraldoi” eta potolo bat zuen inguruan hegan. Hala bada, ziur izan intsektuen artean ikusgarrienetako bat ikusi duzuela. Eta ziur izan, baita ere, ez duzuela inongo arriskurik, itxura itzeleko erlastar honek... [+]
Ukenduak egiten dituen orok solstizio bueltako data hauetan zeruari begiratu dio: bateko beroa eta besteko ekaitzak, sendabelarrak noiz bildu erabakitzen komeriak izan dira. Ikusten denez, San Joan eguna ez da edozein egun, indar eta sinbolismo bereziko eguna dugu. Edozein... [+]
Eguna mozten hasten den hilabetea, ekaina. Festa aparretan gabiltza baina xorro-xorro, hau esku artean duzunerako dagoeneko hamalau minutu moztu da egun argia. Gu gure eroan, batzuek bere txoroan, ez gara jabetzen baina landareak bai ederki asko! Eguna mozten hasi da eta ez dio... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Sugea eta eguzkia: pertsona askoren buruan banandu ezinak diren bi hitz. Sugea entzuten dugun aldiro, egun bero eta argi bat irudikatzen dugu. Buruak hala funtzionatzen baitu: asoziazio horiek egiten ditu duen informazioarekin. Eta ez da arraroa, bestalde; izan ere, sugeak... [+]
Portugaletera bazoazte, autobidea utzi eta hiriko sarrerako bi erreiko bide bazterrean 40 ardiko artaldea ikusiko duzue agian. Makilarekin zaindari dute alboan artzaina, iluntzetan itxituran sartu eta egunez pisu-lantegi arteko zelaietan bazkatzen du artaldea. Bere izena izan... [+]
Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen zuena. Gorbel arrea eta gorbel gorria izaten ziren eta gu bezalako... [+]