Txinatar xenofobia ala terrorismo zuria?
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Guangzhou (Txina) 1925eko ekainaren 23a. 100.000 herritar inguru bildu ziren atzerriko potentzia inperialisten aurkako martxan. Maiatzaren 30ean britainiarrek hainbat manifestari hil zituzten Shangaiko protestaldi batean. Hildakoekiko elkartasunez Guangzhouko langileek greba abiatu zuten ekainaren 21ean, eta bi egun geroago egin zuten manifestazio jendetsua. Manifestariak Shaji auzunera iritsi zirenean, britainiar eta frantses soldaduek bidea oztopatu zieten tiroka. Dozenaka hildako eta ehundik gora zauritu eragin zituen indar inperialisten erasoak. Sumindura herrialdean hedatu zen, horrek Mendebaldeko indarren aurkako jarrera hauspotu zuen, eta britainiarren aurkako boikot kanpaina arrakastatsua abiatu zuten.
Hildakoen kopuru zehatza ez dago garbi. Guangzhou Republican Daily egunkariaren arabera 47 hildako izan ziren; Guangdong Probintziako Federazioaren txosten baten arabera, berriz, 52 izan ziren hildakoak. Baina urriaren 3an egindako hiletetan 61 gorpu prestatu zituzten ehorzteko. 2020an, Guo Xin-ye historialariak gaia berraztertu zuen eta, tiroketaren unean, guztira 45 lagun hil zituztela ondorioztatu zuen; 38ren identitatea baieztatzea lortu zuen eta beste zazpiak identifikatu gabe geratu ziren. Baina txinatar historialariak aitortzen du kopurua ez dela definitiboa. Sarraskian zauritu larri asko izan ziren: 178. Eta litekeena da horietako batzuk hurrengo egunetan hiltzea eta kopurua 52ra edo 61era igotzea.
Shajiko “sarraskia“ esan zioten eta esaten diote Txinan duela 100 urte gertatutakoari. Mendebaldeko potentzientzat, ordea, Shajiko “gertakaria” izan zen
Shajiko “sarraskia“ esan zioten eta esaten diote Txinan duela 100 urte gertatutakoari. Mendebaldeko potentzientzat, ordea, Shajiko “gertakaria” izan zen –eta ingelesezko Wikipediak gaur egun ere hala jasotzen du sarrera–. Shajiko “erasoa” deitzeko atrebentzia ere izan zuten, jakina, manifestariak erasotzailetzat eta beren burua biktimatzat joaz.
Gertatutakoari izena jartzerakoan eta hildakoak zenbatzerakoan bezala, balorazioen garaian ere aldeek oso bestelako bertsioak zabaldu zituzten.
Britainiarrek txinatarrei egotzi zieten errua, aurrez Guangzhouko herritarren aurkako ekintzak leporatuta: txinatar agintarien ustezko “emakumeen eta haurren kontrako eraso zentzugabe, antolatu eta basatiak” erabili zituzten erantzuteko aitzakiatzat. Txinatarrak “gezurretan” ari zirela adierazi zuten, eta gertatutakoari “sarraski esatea bidegabea” zela. Asiako Frantziar Batzordeak (Comité de l'Asie Française) bat egin zuen britainiarren ikuspegiarekin eta arrazoi sakonak topatu zituen gertatutakoa azaltzeko: “Txinatar xenofobia tradizionala” eta “propaganda boltxebikea”.
Mao Zedongek, aldiz, garbi eta soil laburbildu zuen txinatarren iritzia: Shangaiko eta Shajiko sarraskiak “inperialismoaren eta horrek berekin dakarren terrorismo zuriaren froga argiak” izan ziren.
Bi egun baino ez ditu iraun zabalik LAB sindikatuaren historia barnebiltzen duen 1974tik etorkizunera, LAB zabaltzen erakusketak, Tuterako Rua zentro zibikoan. Erakusketa paratu dute Erriberan 40 urte egin dituela ospatzeko sindikatu abertzaleak antolatutako egitarau barruan.
Arqueología e Historia aldizkari espainiarraren 63. alea, urrikoa, aldez aurretik zetorren iragarria baskoien herriari eta historiari buruzkoa izango zela. Azala, zeinean badirudi erreferentzia egiten zaiola Ocho Apellidos Vascos filmari (bi pertsonaiak hango aktoreen oso... [+]
Sergio Escribano Ruizek (Mungia, 1977) zuzentzen ditu Sancti Spiritu gotorlekuko indusketa arkeologikoak, gaztelarrek Hego Amerikan ezarritako lehenengo asentamendua. Ikerketak testuetan jarritako historia koloniala ezbaian jartzeko aukera eskaini dio.
50 urte bete dira Txiki eta Otaegi fusilatu zituztenetik. Urteurrenaren harira, BERRIAk lan hau ekoiztu.
«Txikiren anaia bat kalean ikusi nuen behin, Zarautzen [Gipuzkoa], eta pentsatu nuen: '50 urte igaro dira fusilamenduaz geroztik. Zer pentsatuko du berak? Nola... [+]
2025eko uztailaren 12an izenpetu zuten hiru aldeen arteko Bougivaleko Akordioa, irlaren etorkizun instituzionala adosteko asmoz. Frantziako Estatuaren "instrumentalizazioa" salatzean gain, FLNKS alderdi independentistak argitu nahi izan du beraiek izenpeturiko dokumentua... [+]
Hungaria, 1038. Eztebe I.a erregea, erresumaren fundatzailea hil zen. Handik mende erdi eskasera, 1083an abiatu zen haren kanonizazio prozesua, eta, hala, historiako familia santuenaren historia ere abiatu zen; guztira, Hungariako errege-familiako hamar kide izendatu zituzten... [+]
Luzaroan momifikzioa antzinako Egiptorekin lotu izan da eta zibilizazio hura jotzen zen momien jatorritzat. Azken urteetako aurkikuntza eta ikerketek aldiz, momifikazioaren historia astindu dute. 2022an duela 8.000 urteko momia bat aurkitu zuten Portugalen, eta, berriki, 12.000... [+]
Frankistek Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urte bete direnean, ekitaldi jendetsua egin du Sortuk Iruñeko Anaitasuna pabiloian. “Bakarren batzuk haien memoria kriminalitzatzen eta jazartzen jarraitzen dute”, esan du alderdiko idazkari nagusi Arkaitz... [+]
Txikitatik pentsatu nuen nortzuk ote ziren paretetan, karteletan, oroitarritan, asteroko manifestazioetako aurpegi horiek. Baziren eskelak egunkarietan eta herriko plazan, baina gero, baziren besteak. Ez nituen inoiz kaletik ikusi, ez nekien izenik, baina edozein herritan... [+]
Frankismoaren azken exekuzioak hartu ditu hizpide Javier Buces historialariak, Askatasun Haizea (Txalaparta) liburuan. Estatuak eragindako biktimak, "bigarren mailako biktima" izaten jarraitzen dutela uste du Bucesek.
"Frankismoaren adierazpen zehatzen" eta "faxismoaren berrindartzearen kontra mobilizatzera eta antolatzera" deitu dute.
1985eko irailaren 25ean Inaxio Asteasuinzarra hernaniarra, Sabin Etxaide zestoarra, Agustin Irazustabarrena astigarragarra eta Jose Mari Etxaniz urretxuarra hil zituen GALek Baionan. 40 urte geroago omenaldia egin diete Monbar Hotelaren aurrean, hil zituzten lekuan.
Azaroaren 15ean kalera irtetera dei egin dute, PSN, EH Bildu eta Geroa Baik “ezarritako arrabolari erantzuteko”. Frankismoaren biktimak gutxietsiak sentitzen dira Iruñeko Udal Gobernuaren partetik.
Guardia Zibilak "jardunaldi irekiak" antolatu ditu irailaren 27an Bilboko Ramon de la Sota moilan, Karola garabi ezagunaren ondoan, eta armak eta ibilgailuak erakutsiko dituzte, besteak beste. Naiz-ek argitaratu duenez, erakustaldia egiteko Bilboko Udalaren baimena dauka... [+]