Eguberria debekatuta
1642an Ingalaterrako Parlamentuak ordenantza baten bidez Eguberriak debekatu zituen, puritanoen bulzadaz, "haragikeriari eta gehiegikeria sentsualei askatasuna eman zietelako".
Londres, 1642ko abenduaren 19a. Ingalaterrako Parlamentuak ordenantza bat onartu zuen, herritarrei gomendio hau luzatuz: “Eguberrietan apaltasun irmoenaz joka dezaten, gure eta gure arbasoen bekatuak gogoan izanda, Kristoren oroimenaren aitzakian jai hauetan Jainkoa erabat ahaztuta zutelako, eta haragikeriari eta gehiegikeria sentsualei askatasuna eman zietelako”.
Karlos I.a erregea ez zen horrelako neurrien aldekoa, baina parlamentuan puritanoak ziren nagusi. Gainera, urte horretan bertan Westminsterreko Batzarrean bildu ziren lehenengoz hainbat teologo, 1534an sortutako eliza anglikanoaren norabidea zehazteko. Hor ere katolizismoaren gehiegikeriak baztertzen zituzten eta luxurik gabeko aszetismoa bultzatzen zuten puritanoak ziren nagusi.
Hurrengo urtean, 1643an, ez zuten soilik ordenantza berretsi, gogortu baizik: Eguberriak, Mendekoste eta Pazkoko ospakizunak legez galarazi zituzten. Debekuak 1660. urtera bitartean iraungo zuen, Karlos I.aren seme Karlos II.ak koroa jantzi zuen arte. Eta, gainera, debekua ez zen Ingalaterrako Erresumara mugatuko: 1657an, Atlantikoaz bestaldean, Massachusettseko puritanoek ere Eguberria debekatzea lortu zuten, jaia ospatzeko atrebentzia zutenei bost txelineko isuna ezarriz.
Ingalaterran, neurriak liskarrak eragin zituen. Gogorrenak 1647. urtean gertatu ziren Londresen, Ipswichen, Norwichen eta, bereziki, Canterburyn. Herritar askok Eguberri eguna publikoki ospatu zuten eta abenduaren 25ean ateak zabaldu zituzten saltokiak eraso zituzten. Ingalaterra erregearen aldekoen eta Oliver Cromwell buru zuten indar parlamentarioen arteko gerra zibilean murgilduta zegoen, eta “Eguberria salbatzea” arma politiko bilakatu zen, Karlos I.aren aldeko kausari zale asko eta bultzada handia eman zion tresna, lehen urteetan behintzat.
1649an amaitu ziren liskarrak, erregezaleak mendean hartu zituztenean eta Karlos I.a, urtarrilaren 30ean lepoa moztuta hil zutenean. Hurrengo hamarkadan ez zuten Eguberria ospatuko, publikoki behintzat.
Qumrameko biribilkiek eta Itsaso Hileko Eskuizbribuek (K.a. III-K.o. I) judaismoaren eta kristautasunaren garapenari buruzko informazio eta interpretazio asko eragin ditu aurkitu zituztenetik. Berriki AA erabiltzen duen Enoch datazio sistemaren bidez, izkribu zaharrenak uste... [+]
Ascension uhartea, 1725eko maiatzaren 5a. “Holandar ontziteriako komandantearen eta kapitainen aginduz, ni, Leendert Hasenbosch, uharte bakartu honetan lehorreratu naute, nire zorigaitzerako”.
Herbeheretar marinela, 1695ean Hagan jaioa, Ekialdeko... [+]
Austraiko Wels hirian, erromatar garaiko Ovilava kolonian, mila metro koadrotik gorako villa aberatsa industen hasi ziren 2023an, eta, berriki, K.o. II. mendeko hiru mosaiko aurkitu dituzte. Arduradunen esanetan, aurkikuntza horretan "bat egiten dute kalitate artistikoak,... [+]
Segovia (Espainia), duela 43.000 urte inguru. Neandertal batek hatza pigmentu gorritan busti eta puntu bat margotu zuen 25 cm inguruko harri baten erdian. Harria 2022an aurkitu zuten arkeologoek San Lazaro leizean, eta, analisi multiespektral xehea egin ondoren, puntu gorri... [+]
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Duela mende bat Perun aurkitutako momia baten aurpegiko tatuajeak aztertu berri dituzte. Emakumezko baten momia da eta 800 urte inguru ditu. Adituek ez dakite zer funtzio zuten tatuaje horiek, baina oso bereziak direla nabarmendu dute.
Batetik, aurpegiko... [+]
Saint-Cloud (Frantzia), 1810eko apirilaren 1a. Napoleon enperadorea Maria Luisa Austriakoarekin ezkondu zen, eta eztei-tarta ikusgarria Marie-Antoine Carême (1784-1833) sukaldari ospetsuak egin zuen.
Baina Carême gorteko luxuetatik urrun jaio zen, Pariseko... [+]
Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin... [+]
Erromako San Giovanni in Laterano plazan, errutinazko indusketa bat egiten ari zirela, arkeologoek IX.-XIII. mendeetako jauregi baten arrastoak topatu dituzte ezustean. Eta garai hartako aita santuen bizitokia izan litekeela uste dute. Bestela esanda, baliteke Patriarkatua... [+]
Indo ibaiaren harana, duela 5.000 urte inguru. Mohenjo-Daro hiriak 35.000 biztanle inguru zituen eta, berriki PNAS aldizkarian argitaratutakoaren arabera, Giniren koefiziente oso baxua zuen, 0,22koa –koefiziente horrek gizarteen desberdintasun ekonomikoa neurtzen du,... [+]
Geroz eta gehiago dira neandertalek uste baino gaitasun kognitibo aurreratuagoak zituztela adierazten duten ikerlanak. Azkena Journal of Archeological Science aldizkarian argitaratu da, eta 2003an Errusiako Mezmaiskaya kobazuloan aurkitutako hezurrezko lantza-punta du... [+]
Txinako Shanxi probintzian, Tang dinastiako hilobi batean, hildakoen eguneroko bizitzako eszenak irudikatzen dituzten pinturak topatu dituzte. Eszena horietako batean gizonezko ilehori bat agertzen da. Ilearen koloreari eta aurpegierari erreparatuta, hilobia aztertu duten... [+]
Kartago, K.a. 814 inguruan. Feniziarrek kolonia bat fundatu zuten, eta Mediterraneo ekialdean nagusi zen zibilizazioa mendebaldera hedatu zen. Bi mende eta erdi geroago, Tiro feniziar metropolia gainbehera etorri zenean, Kartago independizatu egin zen eta bere eragina... [+]
Rudolf Botha hizkuntzalari hegoafrikarrak hipotesi bat bota berri du Homo erectus-i buruz: espezieak ahozko komunikazio moduren bat garatu zuen duela milioi bat urte baino gehiago. Homo sapiens-a da, dakigunez, hitz egiteko gai den espezie bakarra eta, beraz, hortik... [+]
Böblingen, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1525eko maiatzaren 12a. Georg Truchsess von Waldburgek Wurtembergeko nekazari matxinatuak mendean hartu zituen. Handik hiru egunera, maiatzaren 15ean Filipe Hessekoak eta Saxoniako dukeak bat egin zuten errebelde turingiarrak... [+]