Landare basatien "segurtasun kopiak" egitearen onura


2020ko otsailaren 02an

Aranzadi Zientzia Elkarteko lantaldeen artean badago bat landareei begira dagoena beti: Botanika saila. 1980ko hamarkadan jaioa, ibilbide luzea du honezkero taldeak. Bere helburu nagusiak landareen eta landarediaren kontserbazioa, sentsibilizazioa eta dibulgazioa egitea dira, eta horretarako hainbat proiektu dituzte martxan. “Landare mehatxatuen kontserbaziorako jarraipen lanak egiten ditugu: non dagoen, nola, ze arrisku dituen… hori guztia biltzea eta baloratzea da gure lana”, azaldu du Maialen Arrieta Aseginolaza botanika saileko zuzendariak.

Germoplasma bankua

“Germo… zer?”. Azalpenak eman dizkigu Arrietak: “Espezie baten genetika guztia mantentzen duen landarearen zatia da germoplasma, bera bakarrik beste ale berri bat sortzeko gai dena: izan daiteke aldaxka bat, hazi bat, tuberkulu bat…”. Espezie basatiekin soilik egiten du lan botanika lantaldeak, mendian daudenekin, eta ez baratzekoekin. Batez ere Euskal Herrian aritzen dira, baina inguruko beste zenbait probintzietan ere badituzte proiektuak martxan: Asturiasen, Burgosen, Errioxan, Huescan eta Lleidan, esaterako.

Iaz 87 landare espezie bildu ditu botanika lantaldeak, eta 2006tik 2019ra bitartean bildu dituztenak kontuan hartuta 476 espeziera iritsi da kopurua. Horietatik gehienak mehatxupean daude. “Segurtasun kopia bezala ulertu behar da germoplasma bankua: gertatu litekeen edozein hondamendiren aurrean, landare horren segurtasun kopia edukiz gero gai izanen gara  hortik landarea atera eta berriz mendira bueltatzeko”. Administrazioak bere lurraldeko espezieen %75 hazi bankuetan gordeta edukitzera behartzen ditu Europako arautegiak, eta horretan ari dira lanean lantaldekoak, pixkanaka.

Menditik laborategira, laborategitik mendira

Eta, nola da landareen haziak gordetzeko prozesua? “Mendian haziak bildu, laborategira eraman, garbitu, pisatu eta datu horiek guztiak datu basean sartzen ditugu lehenik”, dio Arrietak. Segidan, hozitze testak egiten dizkiete, hazi horretatik landarea sortu daitekeela bermatzeko. Behin hori egiaztatuta, haziak deshidratatu eta izoztu egiten dituzte. Ex situ kontserbazioa deitzen diote mendiko eta laborategiko jarduna uztartzen duen lan horri.

Beharrezkoa denean, gordeta dituzten hazietatik landarea atera eta berriz ere mendian sartzen dute. “Munduan soilik Kantaurialdeko dunetan zegoen Galium arenarium espeziea ia desagertu egin zen 2014ko itsasaldi indartsuen ondorioz, baina zorionez espezie berezi horren segurtasun kopia egina zegoen, eta berriz ere landarea atera eta dunetara bueltatu ahal izan genuen”.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Baratzetik mundura
2024-03-25 | Garazi Zabaleta
Hazien liburutegia
Liburuak eta haziak, aberastasun publiko

Urteak dira Nafarroan eta beste zenbait tokitan hazien liburutegi proiektuak martxan dituztela. Hazien liburutegiak, liburuen liburutegietan. Euskal Herriko Hazien Sareak antolatutako hitzaldi batean izan zuen egitasmo horien berri Ane Leturia Delfrade Antzuolako liburuzainak,... [+]


2024-03-18 | Garazi Zabaleta
Nekazariak eskolan
Eskola ezin bada baserrira igo, baserria jaitsiko da ikastetxera...

Hamar urte baino gehiago daramatza martxan Arabako Nekazariak Eskolan proiektuak, Hazi fundazioak zenbait ekoizlerekin elkarlanean bultzatzen duena. Haur eta gaztetxoak nekazal mundutik geroz eta deskonektatuago bizi diren garaiotan, inoiz baino beharrezkoagoa da elkar... [+]


2024-03-11 | Garazi Zabaleta
Gu zu bio
Ontziratu gabeko garbiketa produktu ekologikoak, Bermeoko dendan

Ateak ireki berri ditu Bermeon Gu Zu Bio dendak, otsailaren 17an egin baitzuten inaugurazio ekitaldia. Edurne Zulueta Aranguena da proiektuaren bultzatzailea, eta berak azaldu bezala, garbiketako produktuei lotutako kontsumoari buelta bat eman nahi izan dio egitasmoarekin... [+]


2024-03-03 | Garazi Zabaleta
Azokoop
Pirinioetako Artzibarren lan eta bizi: hurbileko kontsumorako denda eta proiektua

Artzibarko Urdirotz herrian, Nafarroako Pirinioetan, proiektu berri batek zabaldu ditu ateak otsailaren 24an. "Azoka-Denda" deitu diote Txabi Bados Ruizek eta Rita Perandrés Martínezek haien etxe azpian ireki duten dendatxoari. Azokoop mikrokooperatibaren... [+]


2024-02-26 | Garazi Zabaleta
Agharas elkartea
Kulturarteko ortua, Barakaldoko Gurutzeta auzoan

Amazigh gazteek sortutako elkartea da Agharas, eta urteak daramatza kulturartekotasuna lantzen Barakaldo inguruan. Duela lau bat urtetik, kalean bizi diren gazteei astean hirutan afariak ematen dizkiete, eta harrera pisu bat ere badute martxan, aldi baterako erabiltzeko... [+]


Eguneraketa berriak daude