Euskal txerriak hazteko eta eraldatzeko proiektu txikia Nafarroako Pirinioan
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio Arizkurenek. Turismoaren sektorea nagusi zen bailaran, baina lehen sektoreko proiektu bat martxan jartzeko gogoz ziren bi gazteak. Zokoren familiaren borda moldatu eta euskal txerriak zituen lagun baten bidez iritsi ziren mundu horretara duela hamar urte: “Euskal txerriarekin hastea, nolabait, erdi kasualitatea izan zen”.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Elizondoko euskal txerri hazle batekin harremana izan zuten hasieratik Bordaxakiko kideek. “Euskal txerria bertako arraza izanda, kanpoan hazteko prestatuta dago, eta hori nahi genuen guk”, azaldu du kideak. Bidean ikasi dute, eta ikusi dute arraza hori beste batzuk bezain produktiboa izan ez arren, kalitate handiko haragia duela:“Gantz infiltratua izaten du, iberikoen antza duena”. Bertako produktua izateari eta kalitateari garrantzi handiagoa eman diote hasieratik, kantitateari baino.
Izan ere, ekoizpen txikia dute Bordaxakin: 25 zerrama dituzte, eta 100 zerri inguru gizentzen dituzte urtean. “Gaur egun dauden ekoizpenak ikusita, txikia da gurea. Helburu argia izan dugu beti: gu biok honetatik bizitzea, asmoa ez da handitzea izan”, dio. Azken urteetako joera izan da bolumena handitzea eta produktua kanpora bideratzea, baina hori da Bordaxakin nahi ez zutena. Bertan kontsumitzeko produktua egin nahi zuten, eta etxalde handietako ekoizpen eredutik urrun: kanpoan, aire librean dituzte animaliak, eta ziklo osoa dute haien esku, hazkuntzatik eraldaketaraino.
Eraldaketa gunea eta denda
Proiektua duela hamar urte abiatu bazuten ere, hasierako urteetan beste lan batzuekin uztartu zuten: “Pixkanaka joan gara, probatzen, ikasten… iaz, gure eraldaketa gunea martxan jarri genuenean, bete-betean honetara jarri ginen”. Bertako errezetak eta egiteko moduak darabiltzate eraldaketetan, eta esaerak dioen moduan, zerriaren guztia baliatzen dute: pateak, odolkia, tripotxa, burukia, hanburgesak, saltxitxa freskoak, txistorra, birika, lukainka, txorixoa, saltxitxoia, hirugiharra, masaila, xolomoa, azpizuna, hanka-belarriak…
Salmentarako zuzeneko bideak darabiltzate: batik bat dendan saltzen dute, eta inguruko jatetxe eta denda txikietan ere bai. Proiektuak denbora asko eskatzen dien arren, parte hartzen dute Euskal Txerria elkartearekin, Ipar Euskal Herriko ekoizleekin eta Pirinioetako Larretik proiektuarekin elkarlanean.
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]