Landareetatik eratorritako ile-koloratzaile natural eta ekologikoak
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina baita profesionalentzat ere. Hori ikusita, alternatiba ekologikoen bila hasi ziren gure osaba-izebak”, azaldu du Oihana Otaegi Izko KolorEKO proiektuko kideak. Familiaren ogibideari segida eman diote ondorengo belaunaldikoek eta ile-apaindegia mantendu dute, baina 2014an, proiektuaren adar berri bat sortu zuten, ilerako koloratzaile natural eta ekologikoen marka propioa: KolorEKO.
Alternatiba bila landareetara jo zuten osaba-izebek. “Garai hartan ezagunena Henna zen, Lawsonia landarea, eta horrekin hasi ziren probak egiten”, azaldu du Otaegik. Henna denbora luzez eduki behar da ilean, ordea, eta ile-apaindegiko denbora mugatuari erantzunen zioten bestelako landareen bila hasi ziren munduko herrialdeak bisitatzen: Maroko, Turkia, Iran, India eta beste zenbait tokitan izan ziren. “Konturatu ziren pigmentua zuten bestelako landareak erabiltzen zituztela toki horietan, eta handik osagai natural eta ekologikoak eskuratu eta kimikari batekin formulazioak egiten hasi ziren”, dio.
Profesionalei begirako produktuak sortzea zen helburua hasieran, eta tonalitate eta ile mota guztietako koloratzaile natural eta ekologikoak eskaintzen dituzte KolorEKOn: ile ilun, argi, gaztain kolore nahiz ile-horientzat. Koloratzaile gisa eta bestelako tratamenduetarako, berriz, bost landaretatik eratorritako lehengaiak darabiltzate: Lawsonia Inermis –henna–, Indigofera Tinctoria, Cassia Auriculata, Phyllanthus Emblica –Indiako andere-mahatsa–, Hibiscus Sabdariffa –hibiskoa– eta Trigonella Foenum. “Lawsonia eta indigoa dira koloratzaileak, besteek bestelako ezaugarriak ematen dituzte: dizdira, bolumena…”. Pandemiaz geroztik, profesionalentzat ez ezik, jendearentzat 100 gramoko paketeak ere ekoizten dituzte.
Kontzientzia eta formazio falta
KolorEKOn darabiltzaten landareak klima zehatzekoak izanik, jatorrizko herrialdetik ekartzen dituzte gurera, Indiatik batik bat. “Garai batean, hona ekarri eta nahasketa guztiak hemen egiten genituen, baina gama txikiarekin hasi ginenean asko zaildu zen, makina gehiago behar zirelako. Orain, gure formulazio propioak hara bidaltzen dizkiegu, eta han egiten dizkigute nahasketak”, argitu du Otaegik. Nekazaritza ekologikoko ekoizpenekin ari dira elkarlanean, zigilu ekologikoarekin.
Norbanakoentzako gama txikia eskaintzen hasi zirenean, kaleko jende asko profesionalak baino kontzientziatuago dagoela ohartu ziren KolorEKOko kideak. “Kontua da ile-apainketako formazio profesionalak produktu kimikoetara oso lotuak egon direla beti, eta orokorrean, ez dela besterik erakusten”, dio kideak. Eskoletan alternatiba ekologikoagoak erabiltzen irakastea ezinbestekoa da egoerari buelta emateko, Otaegiren ustez. Momentuz, belardenda eta ile-apaindegietan saltzen dituzte produktuak, Euskal Herrian eta Espainiako Estatuan barna.
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]