Sitsak munduko ezpel baso handiena suntsitu ez dezan
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta mantentzeko lanetan ari dira proiektuko kideak. “2019an izan genuen Nafarroan ezpela suntsitzen ari zen sits izurritearen berri, baina altitudeagatik, oraindik ez zen gurera iritsi. Bagenekien hona ere ailegatuko zela, eta beraz, gure basoak oraindik osasuntsu zeudela aprobetxatuz, ezpel haziak biltzeari ekin genion”, azaldu du Nayara Tanit Ibañez San Millanek, proiektuko kideak.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Bi ezpel mota daudela azaldu du Ibañezek: basatia eta apaingarria. “Pirinioetatik Alpeen hegoalderaino doa munduko ezpel baso zabalena; bertako ezpela da, basatia. Baina, basoetan ez ezik, hirietako lorategietan, biribilguneetan, parkeetan eta bestelakoetan ere ugaria da, kasu horretan, apaingarri gisa erabiltzen den mota”, dio. Hain zuzen, ezpel apaingarri horietan dago hondamendia eragiten ari den sitsaren jatorria. “Kasu askotan urrunetik ekarritakoak dira lorategietako ezpelak, eta kanpoko gaixotasun eta izurriteak ekar ditzakete, ezpel horietatik basatietara pasatzen direnak”, gehitu du.
Abaurregainan 2020an hasi ziren ezpela babesteko ekimenak antolatzen, eta besteak beste, ezpelaren hazi-bankua osatzeko egitasmoa egin zuten herrian. “Herritarren parte-hartzearekin lortu genuen hazi-bankua osatzea. Taldetan ateratzen ziren ezpelaren fruituak biltzera”, dio Ibañezek. Urte horretan ohartu ziren sitsa iritsia zela inguru horretara ere, eta 2021erako izurritea zabaldua zegoen. “Orduan erabaki genuen formalki Ezpelzaintza 2050 elkartea sortzea”, gehitu du.
Bazkideen ekarpenekin, espeziea babesteko ekimenak
Herrialde Katalanetan badira ezpelaren babeserako hainbat talde, basoak fumigatuta eta bestelako ekimenekin espeziearen babes lana egiten ari direnak, baina bestelako bidea hartu du Nafarroako proiektuak. “Arazoaren muinera jo nahi dugu guk, eta zein da arazoaren muina? Ezpelaren merkataritza, eta izurritea eragin duen sits espezie inbaditzaile exotikoa”, dio. Izurriteaz asko hitz egiten bada ere, Espainiako estatuko legeak ez du sitsa espezie inbaditzaileen katalogoan sartua, eta hori aldatzeko eskaera egin zuen elkarteak 2021ean.
Horrez gain, ezpelaren babeserako bestelako ekimenak ere abiatu dituzte: hazi-bankua hedatzea, sitsa harrapatzeko tranpak jartzea, zuhaitzak geolokalizatzeko "ezpel-bilatzailea" tresna sortzea, beldarrak harrapatzeko tailerrak, ezpelari lotutako ondare immaterialaren bilketa… “Alemanian hamar urtetan ezpel-basoen %98 galdu da, oso azkar ugaltzen baita beldarra”, azaldu du. 2050. urtean bertako ezpel basoak galduta egon ez daitezen lanean segitzeko konpromisoa du elkarteak, eta kideak nabarmendu duenez, bazkideen ekarpenak ezinbestekoak dira bide horretan. ezpelzaintza.org webgunean dago informazio guztia eta bertan eman dakioke babesa proiektuari.
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]