Ukraina eta Errusiaren arteko harremana azken 100 urteetan
Ukraina eta Errusia historiak lotutako bi herrialde izan dira mende luzez. Azken ehun urteetan, iraultzak eta mundu gerrak bizi izan dituzte elkarrekin eta, orain, elkarren aurka. Data nagusienak laburbildu ditugu hemen.
1922
Lehen Mundu Gerran lurraldea zatiturik eta hainbaten agintepean egon ostean, Ukrainak Sobietar Sobietar Errepublika Sozialisten Batasunaren sorreran hartu zuen parte.
1932
Stalinek nekazal lurren kolektibizazioa hasi zuen 1920ko hamarkadan. 1932 eta 1933an Holodomor izeneko gosetea jasan zuten ukrainarrek eta milioika hil ziren.
1941
Alemania naziak Ukraina eta beste sobiet errepublikak inbaditu zituen Bigarren Mundu Gerran.
1991
Ukrainak independentzia erreferendumean SESBtik irtetea erabaki zuen, %80ko aldeko botoekin.
2004
Iraultza laranja deiturikoarekin Viktor Justxenko presidente jarri zen, hauteskundeak berriz egin ondoren. Herrialdea pribatizatu eta hurrengo urteetan NATOrekiko lehen hurbilketa egin zuen herrialdeak.
2010
Viktor Yanukovitxek hauteskundeak irabazi eta Ukrainak Errusiarekin zituen loturak berregin zituen.
2014ko otsaila
Kieveko Maidan plazan eta beste hainbat tokitan protestak Ukraina Europar Batasunaren ondoan egotea eskatzeko. Parlamentuak Yanukovitx kargutik kendu eta ihes egin zuen herrialdetik.
2014ko martxoa
Erreferenduma Krimean Errusiarekin elkartzea eskatzeko. Apirilean, Donetsk eta Luhanskeko errusiar zaleek Kievekiko burujabetza aldarrikatu eta Ukrainarekin gerra hasiko da Donbass eskualdean.
2014ko iraila
Minskeko protokoloa sinatu zuten Ukrainak, Donetsk eta Luhanskeko oblastek, eta Errusiak, eskualde errusiar zaleei autonomia gehiago emateko erreferenduma hitz emanez. Hala ere, gerrak jarraituko du.
2019ko maiatza
Volodymyr Zelenski presidente hautatuko dute Ukrainan. Vladimir Putinekin adostuko du bake prozesuari berrekitea.
2020
AEBek Nord Stream II gasbide proiektuan parte hartzen ari direnak zigortzeko mehatxu egingo dute. Ukraina eta Errusia artean elkarrizketak gasa dela-eta, elkarri isunak kentzeko. Europara ekialdetik iristen den gasaren %58 Ukrainatik igarotzen da.
2021eko urtarrila
Zelenskik Ukraina NATOn sartzeko eskaera egingo dio Joe Biden AEBetako presidente berriari. Udaberrian Errusia tropak pilatzen hasten da Ukrainako mugan.
2021eko abendua
Errusiak Ukraina inbaditzeko asmoa duela lehen abisua joko du Bidenek.
2022ko urtarrila
Putinek NATOri eskatuko dio 1997 urte aurreko mugetara erretiratzeko eta hainbat segurtasun eskari helaraziko dizkie AEBei.
2022ko otsaila
Putin eta Emmanuel Macron Frantziako presidentearen artean bilera Moskun; gatazka bide diplomatikotik konpontzeko azken saiakera. Otsailaren 21ean Donetsk eta Luhanskeko herri errepubliken independentzia onartu eta handik bi egunera Ukraina airez eta lurrez eraso egingo dio Errusiak.
François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]
Giza eskubideen aldeko Sudango abokatu talde baten arabera, Sudan mendebaldeko hainbat herrixkari eraso egin zieten larunbatean eta igandean, eta zibilak tiroz hil edota bizirik erre zituzten, etxeetan giltzapetuta. UNICEFek salatu du Ipar Darfurgo 40.000 haur artatu zituztela... [+]
Eskarmentu ikaragarria –hitzaren adiera etimologikoan, besteak beste– dugu europarrok arma-lehiaketetan. Eta, paradigmatzat hartu ohi denetik, XIX. mendearen amaiera eta XX.aren hastapeneko hartatik, mende eta laurden igaro denean arma-lehiaketa kartsuenera itzuli... [+]
Asteazkenean, NATOren goi-bilera hastearekin, aliantzak herrialdeei inposaturiko gastu militarraren aurkako mobilizazioak izan dira Hego Euskal Herriko hiriburuetan. Ostegunean eta ostiralean Iranen eta Palestinaren aurkako gerrak salatuko dituzte.
Wesley Clark AEBetako jeneralak azaldu zuen moduan, 2001eko plana zen bost urtetan zazpi herrialde hartzea: Afganistan, Irak, Somalia, Sudan, Libano, Siria eta Iran. Ez dira bost urte izan, baina denak, azkena Siria, erori dira, Iran izan ezik.
Iranek erasoak Sirian, Iraken... [+]
Gaza izan zen iragarpena, Ukraina tanteoa, Iran eskalada, baina Errusia eta Txina dira traka eta azken helburua. Europar Batasunak "Israelek bere burua defendatzeko duen eskubidea" baieztatzen jarraitzen du, eta bere lehen potentziaren buruak aitortzen du "Israel lan... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
2023ko urritik armamentua erosteko 40 kontratu sinatu ditu Espainiako Estatuak Israelekin eta hango enpresekin, horien erdia azken urte erdian. Horietako kontratu batekin ika-mika piztu da Espainiako Gobernua osatzen duten PSOE eta Sumarren artean, bereziki azken horren barnean,... [+]
Hainbat ikerketak erakusten dute inbertsio militarraren gorakadak osasuna edo hezkuntza bezalako sektoreen suntsipena dakartela herrialde batzuetan.
“Erresilientzia poltsa”, “biziraupen eskuliburua”, “ebakuazio bizkar-zakua”: hara nolakoak entzun daitezkeen agintarien ahotan azken asteetan.
Iragan hilabeteko adierazpenen artean, Europako Batasunak herritarrei eskatu die... [+]
Gure amak beti esaten du: “Ez dut sekula ulertu zergatik gertatu zen Lehen Mundu Gerra”. Ez dio batere zentzurik harrapatzen. Ez du ulertzen zergatik inplikatu ziren Europako potentzia zaharrak halako basakeria batean eta ez zaio buruan sartzen nola konbentzitu... [+]
Ekimenak bakea eta justizia soziala sustatzeko proiektuak finantzatzea du helburu. Sustatzaile diren gizarte mugimenduek mezu argi bat bidali diete gobernuei eta armagintza industriari: "Ez dugu gerraren konplize izan nahi".
“Ba al zenekiten testuliburu gehienetan ia ez dela aipatzen armen industriak egungo gatazketan duen rola? Edo oso gutxitan jartzen dela zalantzan gerra ezinbestean gertatu behar dela esaten duen narratiba?”, dio Gerrarik Ez Araba elkarteak. Bestelako narratibak,... [+]
Alemanian zentral nuklearren itxierak izan duen “eragin negatiboa” kontuan izateko eskatu dio erakunde horretako buru Fatih Birolek Pedro Sánchezen exekutiboari. Iberdrola, Naturgy eta Endesa multinazional elektrikoak ere presio egiten ari dira itxiera egutegia... [+]
