XXI. mendeko arma-lehiaketaren probalekua izan behar al dugu?
Eskarmentu ikaragarria –hitzaren adiera etimologikoan, besteak beste– dugu europarrok arma-lehiaketetan. Eta, paradigmatzat hartu ohi denetik, XIX. mendearen amaiera eta XX.aren hastapeneko hartatik, mende eta laurden igaro denean arma-lehiaketa kartsuenera itzuli garela onartu beharko dugunez, kontuak ateratzen aritu behar genuke dagoeneko.
Lehen irakaspena, eta nagusia, izan daiteke, metatuaren metatuz, azkenean, erabili egiten direla arma metatuak. Hala gertatu zen lehia-aldi klasiko hartako dreadnought, itsaspeko, arima marratuko kanoi, metrailadore, gas eta abarrekin: erabili egin zirela, eta nola, Gerra Handian. Aurretiaz, burutazioak baino askoz gehiago ez ziren tanke eta hegazkinekin, edo ahaztuxe zeuden morteroekin, batera. Lubaki-gerrak hala eskatuta.
Eraberritze haien –eta halakoen hibridoak ziren hegazkin-ontzien– garapen aldia izango zen gerra arteko mende laurdena. II. Mundu Gerraren amaiera arte ez zen iritsiko benetako berrikuntza: arma atomikoa. Etorkizunean, “gerra handiak” behin betiko ezinduko omen zituena, arma haren jabe zenaren esanera.
Ez da halakorik gertatu: laster zuen jabe bat baino gehiago arma nuklearrak; eta, hain zuzen, haren metaketa-lehiak ezaugarrituko zuen 40 urteko Gerra Hotza. Potentzia nuklearren arteko gerra zuzenik izan ez bazen ere, historian parekorik gabeak izango ziren, kantitatez nahiz kaltez, zeharbidezko proxy war-ak. Arma konbentzionalak, metatu baino gehiago, asmatu eta landu ahala kiskali diren aroa izan dela esan dezakegu XX. mendearen bigarren erdia.
Baina, mende berriarekin, aldi berri –eta gaiztoago– batean murgildu garela esan liteke. Alde batetik, arma nuklearrak erabiltzeko erreparoa gero eta ahulagoa da, nabariki. Bestetik, Mendebaldeko potentzia nagusiek, batek daki zeren “defentsa” dela eta, arma konbentzionalen ekoizpena eta zabalkuntza areagotzeari ekin diote, ispilu-efektuz balizko arerioetara hedatuko den lehia batean.
Bada, ordea, europarrok geure eskarmentu historikotik ondorioztatu behar genukeen hausnarketa bat, etxerako. Horrelako arma-lehiaketek, akabuan izan dezaketen eztanda handiaren aurretik, ia ezinbestez, probalekuak eta test-aldiak behar izaten dituzte. Benetako probaketak egiteko, laborategi, simulagailu eta tiro-zelaietako saiotxoak baino gordinagoan. Benetako gerrak behar dituzte, probatzeko.
Iraganean, halako proba-gerrak geure “periferian” egin izan dira. Halakotzat har ditzakegu Gerra Hotzeko proxy war gehienak (Korea, Vietnam, Afganistan, Irak, Afrika eta Ekialde Ertainekoak, eta beste hamaika); baita gerra arteko haiek ere: Mantxuria, Abisinia, Espainia... Eta, lehenago, kolonietakoak. Potentziek elkarri zuzenean eraso gabe, probalekutzat (ere) erabili zituztenak. Zuzen-zuzenean hartarako sutuak ez zirenean.
Munduaren ardatz geopolitikoa nabariki Itsaso Barera joanda dagoenean, mundu mailan genuen zentraltasuna galdu izanak alor horretan zer erakartzen duen ez ohartzea bai dela ikaragarria. Ukrainakoaren lehen irakaspena izan behar luke.
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.
Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.
Aurreko artikulua amaitzeko, Euskal Herriko xahuketa eta gerrarako ekoizpenaren inguruan (EHXGE, edo industria militarra) hitz egiten denean Zedarriak eta Eusko Jaurlaritzak jorratu nahi ez duten helburu bat jarri genuen mahai gainean: Euskal Herrian egindako... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
Moldaketari buruzko gure liburuan azaldu genuenez, aurreko mendeko 80ko hamarkadaren amaieratik Europako gastu militarrak behera egin zuela ikusirik, XXI. mendearen hasieran Europako heriotzaren merkatariek antolatzea erabaki zuten, eta eredu estatubatuarra imitatuz lobby moduan... [+]
PSOEren hainbat egoitza eta armagintzarekin lotura duten hainbat enpresa seinalatu dituzte, hala nola, ITP Aero, Dassault eta Lauak.
Azken aste eta hilabeteetan, mota guztietako erakunde politiko eta ekonomiko eta enpresarialek etengabe altxatu dituzte gerra-hotsak. Baina zarata burrunbatsu horren asmoa argi pentsatzen ez uztea eta beldurrak gure analisia nahastea balitz? Saia gaitezen errealitate hori... [+]
Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.
Espainiako Gobernuak urte amaierarako Defentsara bideratuko duen gastua Barne Produktu Gordinaren %2 izango da: 33.123 milioi euro. Sánchezek adierazi du erabaki horrek "Espainiaren segurtasuna bermatzea" eta armadaren baliabideak "modernizatzea" dutela xede.
Urtearen hasieran, Zedarriak taldeak "defentsaren" industriari buruzko "eztabaida irekitzearen" alde egin zuen publikoki (baita nuklearrari buruz ere), eta Eusko Jaurlaritzak berehala egin du bat horrekin. Lehenik, Mikel Torres lehendakariorde eta Ekonomia... [+]
Ukrainaren ondoren Polonia?
Europar Batasunak Ukrainako gerra hauspotu du Kiev armaz hornituta, eta menia oraindik airean delarik, gerraren zikloan murgilduta dago bete-betean. Hori bai, bere diskurtsoa modulatzen ari da, eta gero eta gehiago hitz egiten du balizko su-etenaz... [+]
Zedarriak enpresari taldeak armagintza sustatzera deitzeak eta Jaurlaritzak horrekin bat egiteak "haserrea" sortu diela diote sinatzaileek. Mundu mailako egoera "inoiz baino larriagoa" dela uste dute, eta "Euskal Herriaren etorkizuna oztopa dezakeen... [+]
Bizitza erdigunean jartzeko abagunea ikusi genuen feministok zein ekologistok Covid-19 pandemia garaian. Ez ginen inozoak, bagenekien boteretsuak eta herritar asko gustura itzuliko zirela betiko normaltasunera. Bereziki, konfinamendu samurra pasa zutenak haien txaletetan edo... [+]
Joan den ekainaren amaieran bukatu genuen Conversión de la industria militar en Euskal Herria para no fabricar más guerras (Armagintza industriaren moldaketa Euskal Herrian, gerra gehiago ez sortzeko) liburuaren lehenengo zatiak Gerra badatorrela! du izenburu, bertan... [+]