Perotx oinetxea birgaitu, Nafarroako Urraul Goiti biziberritzeko
Nafarroako landa gune asko daude despopulazio arrisku larrian eta horietako bat da Urraul Goiti Pirinioaurreko bailara. Hango Adoain herrian biztanle bakarra bizi da iraunkorki eta 93 urte ditu. Han da ere Perotx oinetxe zaharra eta berau birgaitzeko herri ekimena abiarazi dute.
Urraul Goiti haranak 0,9 biztanle ditu kilometro karratuko eta Europako indize demografikoen adierazleetan zortzi biztanle kilometro karratuko muturreko despopulazio egoera da. Adoainen daude 93 urteko biztanlea, Perotx oinetxea eta, hemendik aurrera, eraikin hau bailara suspertzeko erreminta gisa erabili nahi duen talde sustatzailea.
Iñígo Martínez iruindarra taldeko kidea da, besteak beste, The Balde aldizkarian edo Esan Ozenki proiektuan aritutakoa; familia-sustraiak ditu Urraul Goitin eta orain bazter ura biziberritzeko proiektuan buru-belarri murgildu da.
Nafarroako Gobernuak lagata, 1980tik 2005era kaputxinoek kudeatu zuten Perotx: lau solairu, frontoi estali bikaina eta lorategi ederra ditu, bestek beste. Urte horietan udako kanpalekuak, kirol-jarduerak eta herri-ospakizunak hartu zituen bilgunea izan zen.
Hogei urte geroago, Perotx proiektuaren helburuetako bat eraikinari funtzio kolektibo hori itzultzea da, berriro ere elkarbizitzarako leku bihurtuz. “Demografikoki desagertzera kondenatuta dagoen lurralde bat kulturalki, sozialki eta emozionalki suspertzeko funtsezko elementu bilakatuz”, diote proiektuaren sustatzaileek.
Haien esanetan, Perotx berreskuratzea anbizio handiagoko proiektuaren lehen urratsa besterik ez da, honen bidez “lankidetzarako, ikerketarako eta sorkuntzarako espazio bat sortzeko, despopulazioaren aurkako borrokan eta hiri-eremuaren eta landa-eremuaren arteko loturak sendotzean fokua jarrita”.
2024ko udan Nafarroako eta penintsulako hainbat jendez osatutako talde batek astebete pasatu zuen Perotxen, etxea garbitzen eta berreskuratzeko lanei ekiten. Orduan sortu zen Perotx biziberritzeko proiektua eta orduan finkatu ziren ardatzetako batzuk: bailarako errealitateak ulertzeko eta memoriak berreskuratzeko gune izatea, hiri- eta landa-eremuen arteko lankidetza sustatuko duen egoitza artistikoa eta kulturala, bailaran euskara berreskuratzeko ekintzak bideratzea, edota bailarako emakumeen esperientziak ikusgarri egitea.
“Perotx etxeak –diote bultzatzaileek– birgaitze-proiektu bat behar du, erabilera segurua, irisgarria eta ingurunearekiko errespetuzkoa bermatuko duena” eta horretarako crowfunding kanpaina jarri dute martxan: "Perotx: sormen-zirrarak landagunean". Gune hauetan topa daiteke horri buruzko informazio gehiago: Goteo-n, perotx.eus webgunea edo 686 485 980 telefonoa.
Bideo honetan, halaber, Perotx eta proiektuari buruzko informazio gehiago ikus daiteke.
Euskararen Defentsarako Sareak elkarretaratzea egin du Nafarroako Parlamentuaren aurrean ostegunean, aldarrikatzeko lanpostu publikoetan hizkuntzak baloratzen badira, euskara baloratzen ez den lanposturik ez litzatekeela egon behar. Eta beraz, Nafarroako Gobernuak egindako... [+]
Guillermo Garcia eta Ioseba Pagola “giza eskubideen urraketen biktima” izan zirela aitortu du gobernuak. Egiaren Garaia Da plataformak “positiboki” baloratu ditu beste bi aitortza hauek.
Iruñeko Alde Zaharrean, San Lorenzo kalean, pasa den astean bertan behera utzi zuen etxegabetzea Espainiako Poliziak, hura galaraztera bertaratu baitziren ehun bat herritar. Asteazken honetan, lehen orduan, Polizia eta Iruñeko Udaleko gizarte zerbitzuak heldu dira... [+]
Señora Sariketaren V. edizioa izan da 2025ekoa, benetan berezia: aurtengo bertsolari parte-hartzaileak plazak utziak zituzten andre eta genero disidenteak izan dira. Binaka egin dute plazara itzulera, saioetarako giro goxo eta xamurra lagun.
Beste 20 pertsonarekin batera, Guardia Zibilaren esku zegoenean pairatu zituen torturak aitortu dizkio Nafarroako Gobernuak. Urrats honetara heltzeko Torturatuen Saretik egindako lan kolektiboa azpimarratu du Euskalerria Irratian. Ziklo baten itxieratzat hartu du aitortza... [+]
BSHk Ezkirotzeko lantokia itxiko duela berretsi du, 655 langile kaleratuko ditu eta Nafarroako Gobernua eta langileak "denbora" eskatzen ari dira, "berrindustrializatzeko".
Neska transexual baten ama, haurtzaroan bere genero identitateagatik bullyinga jasan zuen gizona edota LGTBI kolektiboko nikaraguar erbesteratua ezagutu eta horietakoren batekin bizipenak partekatu eta solastatu nahi duenak aukera izango du datozen egunetan Nafarroako sei... [+]
Astelehen goizean ezagutu da industriarentzat kolpe latza izango den notizia: datorren astean hasiko du enpresak EEEaren negoziazioa, eta kalean geratuko dira 655 langile.
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Nafarroako espetxean dauden pertsonen bizi baldintzak aztertu ditu elkarteak. Ondorioztatu du Nafarroako Gobernua kartzelaren kudeaketaz arduratu beharko litzatekeela.
Berrehun lagun hurbildu dira Baztango Osasun Plataformak deituriko elkarretaratzera eta bizikleta martxara.
Dagoeneko Guardia Zibilek eta zenbait herritako udaltzaingoek badute taser pistolak erabiltzeko eskumena Nafarroan, eta badirudi bide horretan hurrengoa Foruzaingoa izango dela: Nafarroako Kontseiluak Foruzaingoak taser pistolak eman ahal izatea "indarrean dagoen... [+]
San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.