Domingo Urzainqui Burgiko artzainak bere artaldea Erronkariarren Errege Abelbidean zehar darama egunotan, mende askoko ohitura eta garraio modu sostengagarriari eutsiz. Bere ibilia Twitterren jarraitzen ari da Burgiko La Kukula kultur elkartea.

Oroimena berreskuratu eta gordetzeko ekimena abiatu du Izabako Kurruskla elkarteak. Etxeetan mende askotan ezkutatuta egon izan diren paperak astindu dituzte bizilagunek, herriko ondare dokumental eta grafikoa aberastu asmoz.

Joan den ostiralean aurkeztu zuten Donostian Hauspotu, herriak bizituz programa, Euskal Herriko eremu zabalek nozitzen duten despopulazio eta gainbeherari tokiko proiektu eraldatzaileen bidez aurre egiteko. Udalbiltzak, Koop57 finantza erakundeak eta OlatuKoop sareak elkarlanean abiatu dute programa.

Hamar urtetan, despopulizazioaren eta bazterketa instituzionalaren eraginak Nafar Pirinioak husten joatea ekarri du ondorio. Badira, gainera, antzeko egoerara heldu daitezkeen beste lau eskualde: Aurrepirinioak, Zangozaldea, Erdialdea eta Jurramendi.

Uztarrozeko alkatea da eta joan den abuztutik Erronkaribarreko Batzordeko lehendakaria. Lehen emakumea da kargu honetara iritsi dena. Iruñean sortu eta hazia bada ere, herrira bizitzera joatea erabaki zuen eta han dago pozik. Fidela Bernat, Erronkaribarreko azken ‘euskalduna’-ren birbiloba da. Bazter ederrak, biztanleria eskas, turismoa gora… Parke tematiko ez bihurtzea da egun Erronkariren erronka.

Gaurko egunez, 1610eko azaroaren 7an, epaitu zituzten Logroñon Zugarramurdiko berrogei pertsona sorginkeria egotzita. Sorginen kontrako Europako lehen prozesu handiak Pirinioen magalean bizi ziren jendeak kolpatu zituen batez ere, berdin Nafarroan nola Katalunian. Herrialde hartan egindako ikerketa batek ondorio argigarriak dakartza: mendiaren eta landa gunearen arteko diferentziak, emakumeen kontrako misoginia eta bertako elite zibilek eragindako pertsekuzioa.

Pirinioak alde batetik bestera ari da gurutzatzen Rafael Sanchís aktibista valentziarra uda honetan, eta bidean topatzen dituen zaborrak berekin eramaten ditu: egunean kilo erdi eta kilo bat hondakin artean, gehiago ezin: “Gutxi dirudien arren, gauza askoren zatitxo asko dira”.

UEUren 47. Udako Ikastaroen barruan Klima-aldaketa: Euskal Herritik Pirinioetaraino leihoak zabalduz izeneko jardunaldia izan da ekainaren 11n. UPV/EHU eta UEUren elkarlanari esker antolatu da topaketa, eta Pirinioetako eremu geografikoan klima-aldaketak izan dezakeen eraginari zein ondorioei buruzko eztabaida jendartera zabaltzea izan da helburua. Ane Zabaleta Lopetegi geodinamika arloko ikertzailea (UPV/EHU) eta UEUkidea da antolatzaileetako bat.

Zaraitzuk daraman ur emaria Esa urtegira desbideratzeko proiektuak, kezka eragin du ibaiak zeharkatzen dituen herrietan, hari lotutako bizimoduak mehatxatzen dituelako.

Ezkaba mendian espetxe bihurturiko San Kristobal gotorlekuan, 2.500 preso pilatu zituzten frankistek baldintza penagarritan, Hainbat presok antolatuta, 1938ko maiatzaren 22an 795 lagunek hanka egin zuten, Europan inoiz izandako ihesaldi handienean. Haietatik 206 mendian hil zituzten eta gainerako guztiak kartzelara itzularazi, zigor oso gogorrekin. Hiru presok baino ez zuten lortu Pirinioetako muga gurutzatzea.