“Inork ezagutzen ez nauen Pirinioetako herri txiki batean bukatuko da nire bizitza”. Hitz horiexek izan ziren Walter Benjaminek idatzi zituen azkenak, 1940ko irailaren 25eko gauean, orain dela 80 urte, beraz, bere buruaz beste egin aurretik. Hiltzeko erabakia hartzera zerk eraman zuen jakiteko, bizirik eman zituen hondar orduak berregin ditugu.

Larunbatean ekitaldia egingo du Kepa Ordoki Memoria Historikoa Bidasoan elkarteak, naziek duela 80 urte politikari errepublikarra frankisten esku utzi zuten toki berean. 1940ko urriaren 15ean fusilatu zuten Companys Montjuic-en. 

Bengala (India), 1943. Urte hartako arroz uzta ez zen txarra izan, eta elikagai soberakinak zeuden probintzian nahiz Indiako gainerako lurraldeetan. Eta, hala ere, goseteak 2 eta 4 milioi pertsona artean hil zituen britainiar koloniaren probintzian.

Dunkerque (Frantzia), 1940ko maiatzaren 26a. Dinamo operazioa abiatu zen ofizialki gaueko 23:30ean, hondartzetan zai zeuden milaka eta milaka soldadu aliatu itsasoz ebakuatzen hasi zirenean.

Londres, 1940ko irailaren 7a. Luftwaffe aireko indar alemaniarrak hiria eraso zuen eta, hala, Blitz delakoa abiatu zen, Bigarren Mundu Gerran alemaniarrek Britainia Handiko helburu zibilen aurka egindako aireko eraso sorta. Hiriburua jarraian 57 gauez bonbardatu zuen Luftwaffek.

75 urte dira Austriako Mauthausen kontzentrazio esparrua askatu zutela. Bigarren Mundu Gerran zeregin beldurgarria izan zuen: presoa akitu arte hiltzea. Euskal herritar gehien bildu zuen nazien esparrua izan zen eta hara joandako hirutik bakarrak baizik ez zuen bizirik ateratzea lortu: Marcelino Bilbao izan zen horietako bat.  Hau da zoritxarreko historia baten ahazturiko kapitulua, euskal deportazioarena.

Errusiak larunbat honetan, maiatzak 9, ospatzen du Armada Sobietarrak Alemania naziari gerra irabazi zioneko 75. urteurrena, baina koronabirus izurriaren hedatzeak behartu du ospakizunak murriztera.

75 urte dira Austriako Mauthausen kontzentrazio esparrua askatu zutela. Bigarren Mundu Gerran zeregin beldurgarria izan zuen: presoa akitu arte hiltzea. Euskal herritar gehien bildu zuen nazien esparrua izan zen eta hara joandako hirutik bakarrak baizik ez zuen bizirik ateratzea lortu: Marcelino Bilbao izan zen horietako bat.  Hau da zoritxarreko historia baten ahazturiko kapitulua, euskal deportazioarena.

75 urte beteko dira asteartean, Mauthausen askatu zutela. Eusko Jaurlaritzak ikerketa bat plazaratu du naziek gutxienez 253 euskal herritar deportatu zituztela esanez. Zerrenda horri, baina, Iparraldeko euskaldunen izen ugari falta zaizkio, eta ARGIAk egindako kontaketaren arabera 600 baino gehiago lirateke egiaz euskal deportatuak.

Erbestean zeuden errepublikarrak nazien esku utzi zituen Francoren gobernuak eta gehienek kontzentrazio esparru hartan amaitu zuten. Los últimos españoles de Mauthausen dokumentalak bi erregimen faxisten arteko lotura eta deportatuen bizipenak jasotzen ditu. Bihar beteko dira 75 urte tropa aliatuek Mauthausen askatu zutela.