Nor zen Adolf Eichmann?
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Karl Adolf Eichmann (Solingen, Alemaniako Inperioa, 1906 - Ramleh, Israel, 1962) Alemania naziko SSetako goi-mailako ofiziala izan zen, bereziki ezaguna Azken Konponbidea edo Azken Soluzioa deitu zitzaioneko “arduradun logistiko” gisa izendatu izan delako. Deportatuak kontzentrazio-esparruetara eramateko garraio-plangintza bere ardura zen. Reinhard Heydrichekin eskuz esku aritu zen lanean; bien artean planifikatu eta garatu zituzten kontzentrazio- eta sarraski-esparruen kokapenak, distantziak, ibilbideak eta denborak. Deportatuen hilketak azkartu behar baziren, prozesua azkartzen “bereziki abila” omen zen Eichmann.
Ibilbidea Alderdi Nazian
26 urterekin afiliatu zen Alderdi Nazian, bizitoki zuen Austrian. Handik urtebetera nazionalsozialista naziak boterera heldu ziren Alemanian, Hitler jarri zen agintari, eta egun gutxiren buruan Austriak legez kanpokotzat izendatu zuen alderdia. Beraz, beste asko bezala, Alemaniara pasatu zen Eichmann. Alderdi Naziaren barnean postu bat baino gehiago izan ondoren heldu zen Segurtasun Zerbitzuan lan egitera, 1930eko hamarkadaren erdialdera. Bulego horrek erakunde juduen “zaintza” zuen helburu, zeina, hasiera batean bederen, elkarte sionista antolatuekin negoziatzean zetzan. Juduak bota nahi zituzten herrialdetik, ahal bazen emigrazio plan bat osatu eta judu burgesekin akordiora helduta, eta elkarrizketak denboran luzatu ziren. Ikuskapen bisita bat edo beste egin zuten Palestinara, juduen estatua sortzeko asmotan. Elkarte horiekin harreman zuzena edukita heldu zen gerora kontzentrazio esparruetara deportatuko zituen juduen bizilekua jakitera.
Kanporatze-prozesua areagotu egin zen behin III. Reich-ean, 1938an, Alemaniak Austria anexionatu zuenean. Emigrazio juduaz arduratzen zen bulego esanguratsu bat ireki zuten Vienan, Eichmann egin zen arduradunetako bat, eta barne-kalkuluak egin ostean, juduen emigrazio edo kanporatze plan masibo bat osatu zuten: Austriako 110.000 judutarrek haien lurrak utzi zituzten urtebete eskasean. Ekintza “arrakastatsua” izan zen Alderdi Naziarentzat, eta ospea Eichmannentzat. Beraz, “Alemania juduengandik askatzeko” estrategiaren kargudun egin zuten 1939an.
II. Mundu Gerra lehertu zen segituan, eta egoera konplikatzen hasi zitzaien naziei, juduen aurkako plan guztiak martxan jarri ahal izateko. Gerra gogortzen hasi zen Ekialdean, Sobietar Batasuna inbaditzeko asmoa zuen Hitlerrek, eta ez zuten bideragarri ikusten emigrazio eta deportazio planekin jarraitzea. Hortaz, 1942an, Reich-aren Segurtasun Bulego Zentraleko buru Heydrichek, urgentziazko bilera deitu zuen Berlinen, Wannseen, eta goi-kargudunek hor hartu zuten Azken Soluziora pasatzeko erabakia. Eichamann presente zegoen bilera horretan, eta berari esleitu zioten ardura postu handietako bat.
Sei milioi judutar inguru erail zituzten naziek. Orduko hartan Europan bizi ziren hiru judutarretik bi.
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
1991n Alpeetako glaziar batean aurkitu zutenetik, hotzak hain ondo kontserbatutako Ötziren gorpuzkinak informazio iturri oparoa izan dira. Berriki Communications Biology aldizkarian aditzera eman dutenez, momia naturalaren kaxa torazikoa digitalki berregin dute, eta Homo... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
Neumark-Nord (Alemania) aztarnategian 50 metro koadroko gune berezia topatu dute adituek, Science Advances aldizkarian adierazi dutenez. Bertan, neandertalek ehizatutako ugaztun handien hezurrak apurtzen zituzten –172 zaldi, orein eta bobidoren hezurrak topatu... [+]