Esklabo, sultan eta gurutzaden garaile

  • Kairo, 1250eko maiatzaren 2a. Shajar Al-Durr Egiptoko sultan izendatu zuten. Ez zen emakumezko lehen sultana izan; urte batzuk lehenago, 1236an, Raziak Delhiko sultan kargua hartu zuen. Baina esklabo izatetik agintari gorena izatea lortu zuen lehena izan zen.

'Shajar Al-Durren hilketa', Asmaa Khoury.

Ez dakigu bere jatorrizko izena, ezta noiz eta non jaio zen ere. Historialari musulman batzuek zioten beduinoa, greziarra edo turkiarra zela, eta jatorri armeniarra ere aipatu zuen bateren batek. 1230eko hamarkadan As-Salih Egiptoko sultanaren semeak esklabo gisa erosi zuela dakigu eta bere haremean sartu zuela.

Al-Kalim sultana 1237an hil zenean, As-Salihek ez zuen boterea berehala lortuko. Anaia zaharraren eta osabaren esku zeuden, hurrenez hurren, Egipto eta Damasko, eta As-Salihi desertu zati bat besterik ez zion utzi. Senideen aurka altxatu zen orduan As-Salih eta 1240an garaipena lortu eta Kairon sultan titulua eskuratu zuen. Ordurako Shajar Al-Durr haremeko kuttuna zen, eta urte berean seme bat izan eta ezkondu egin ziren. Baina Shajar sultan berriaren bigarren emaztea zen, seme zaharragoak bazituen eta, beraz, Shajarren semeak aukera gutxi izango zituen sultan izateko. Eta amak, jakina, are gutxiago.

Boterea lortuta ere, arerio asko zeuzkan sultanak kanpoan nahiz barruan, eta egonkortasunaren izenean, mertzenario mamelukoak kontratatu zituen. Tentsioa areagotzea eragingo zuen horrek eta, besteak beste, aitak kristauekin lortutako bakea haustea eragin zuen. Hala, Luis IX.a Frantziakoak beste gurutzada bat, zazpigarrena, antolatzea erabaki zuen. Helburua ez zen Lur Santua izango; Niloren delta konkistatuko zuten lehenik, aurrerago azken jomugara iristeko estrategia gisa.

Isilean, aginduak eta dokumentuak senar hilaren izenean sinatuz, kristauen aurkako kontraerasoa antolatu zuen mamelukoekin batera Shajar Al-Durrek, baita ederki egin ere

1249an, gurutzatuak Egiptoko kostaldera iritsi zirenean, As-Salih Damaskon zegoen, siriarren altxamendua itzaltzeko ahaleginetan. Sultana gaixorik zegoen gainera eta Kairora bidean hil zen tuberkulosiak jota. Baina gertuko gutxi batzuek soilik zekiten gertatutakoa eta Shajar emazteak heriotzaren berri inori ez ematea erabaki zuen. Egiptoarrak ezegonkortzea eta kristauak indartzea saihestu nahi zuen.

Isilean, aginduak eta dokumentuak senar hilaren izenean sinatuz, kristauen aurkako kontraerasoa antolatu zuen mamelukoekin batera, baita ederki egin ere. Al Mansurah hirian lehenik eta Fariskurreko guduan gero, Shajarrek gurutzatuak mendean hartu zituen guztiz, eta Luis IX.a bera preso hartu zuen. Orduan bai, sultanaren heriotzaren berri eman zuen eta, aurreikusi bezala, Turanshah, As-Salihen lehen emaztearen semea, izendatu zuten sultan. Gutxi iraun zuen boterean: mamelukoak ez zeuden gustura Turanshahen lehen erabakiekin –mamelukoei karguak kendu zizkien, lagunei emateko– eta gainera Shajarren gobernatzeko gaitasunaz jabetuta zeuden ordurako. Turanshah 1250ean bertan hil zuten, eta Shajar Al-Durr sultan izendatu.

Luis IX.a askatu zuen erreskate handi baten truke eta Egipto oparotasunaren bidean jartzen hasi zen. Baina, kontrol politikoa eta ekonomikoa eskutan, agintaritza erlijiosoaren oniritzirik ez zuen lortu. Bagdadeko kalifak atzera bota zuen emakumearen izendapena, eta sultangoak hiru hilabete besterik ez zion iraun, teorian behintzat. Shajar mamelukoen komandante Aybak-ekin ezkondu zen, senarrak hartu zuen sultan titulua eta, praktikan, emazteak gobernatu zuen beste zazpi urtez.

Shajar Aybaken bigarren emaztea zen. Berriro ere, haren seme zaharrena izango zen oinordekoa, ez Shajarrekin izango zuena. Horregatik, Shajarrek eskatu zion lehen emaztearekin dibortziatzeko, eskubide guztiak gal zitzan. Aybakek ez zion jaramonik egin, eta Shajarrek senarra ezkutuan hil zezaten agindu zuen. Umm Ali lehen emazteak konspirazioa deskubritu zuenean, bere bizitza eta semearena arriskuan ikusita, bere aldeko zerbitzariak bildu zituen. Shajar Al-Durren gelara joan ziren eta kolpeka hil zuten. Diotenez, esklabo eta sultan izandako emakumearen gorpua dorre batetik jaurti zuten eta lurrean botata utzi zuten hiru egunez, gizakien eta beste animalia sarraskijale batzuen mende. Baina, azkenean, oraindik zutik dagoen mausoleo eder batean ehortzi zuten, Ibn-Tulungo meskitatik gertu. Barruan, Konstantinoplatik propio ekarritako artistek egindako mosaiko bat dago, nakarrez apaindutako zuhaitz bat, Shajar Al-Durr izenak “perlazko zuhaitza” esan nahi baitu.


ASTEKARIA
2023ko urriaren 22a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Kanal honetatik interesatuko zaizu: Denboraren makina
Gilen Konkistatzailearen oinordeko aberatsak

Hastings (Ingalaterra), 1066. Gilen I.a Normandiako dukearen gudarosteak Harold II.a erregearen tropak mendean hartu zituen, eta tronua eskuratu zuen. Gilen I.a Konkistatzailea 1087 urtera bitartean izan zen errege.

Normandiarren konkistaren ondorengo erregealdi horretan,... [+]


Sabbatai Zevi mesiasaren irakaspenak

Esmirna (Turkia), 1647. Sabbatai Zevi rabinoak (1626-1676) bere burua mesias izendatu zuen. Autoizendatze horrek ez zuen une horretan oihartzunik izan. 1651n Esmirnatik egotzi zuten eta hainbat urtetan Grezian, Trazian, Palestinan eta Egipton ibili zen, noraezean. Baina 1665an... [+]


Ötziren tatuaje modernoak

1991n Alpeetan Ötziren gorpua aurkitu zutenetik, egoera oso onean kontserbatutako 5.000 urteko arrastoak ikerketa asko egiteko erabili dituzte. Hasieratik arreta eman zuten azalean zeuzkan 61 tatuajeek. Adituek uste zuten tatuaje horiek azalean ebaki txikiak eginda eta,... [+]


Neolitoko piragua sofistikatuak

1992. eta 2006. urteen artean, Erromako Bracciano lakuko uretan, Neolito goiztiarreko La Marmotta aztarnategia industu zuten. Berriki, Plos One aldizkarian han aurkitutako bost piraguen inguruko ikerlana argitaratu dute. Ontziak 7.000-7.500 urte inguru dituztela ondorioztatu... [+]


Yale: prestigioa esklaboen truke

Killingworth (Connecticut, AEB), 1701. Collegiate School goi mailako ikasketa zentroa fundatu zuten. 1716an eskola berria New Havenera aldatu zuten eta handik bi urtera, 1718an, Yale izena hartu zuen gaur egun AEBetako eta munduko unibertsitate prestigiodunetakoa denak.

Urte... [+]


Eguneraketa berriak daude