Nafarroa lantzen ari den Foru Dekretu berria, abeltzain txikientzat kalte
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Urtebete inguru daramate Nafarroan abeltzaintza arautzen duen Foru Dekretu berria lantzen. Baina zenbait abeltzain kritiko agertu da dekretu berriak bultzatzen duen abeltzaintza ereduarekin: “Foru Dekretuaren proiektua abere ekoizpen intentsibo eta industrialean oinarrituz egin da, honen garrantzia ekonomikoa soilik baloratuz”, salatu zuten urriaren 23an Iruñeko Katakrak liburu-dendan emandako prentsaurrekoan. Nafarroako Arartekoan aurkeztu dute 27 abeltzainek eta 9 alkatek sinatutako idatzia.
Komunalen galera
Atez bailarako Ezekiel Martin, Baztango Joseba Otondo eta Leitzako Mikel Zabaleta alkateek hartu zuten hitza Katakrakeko agerraldian. Gobernua lantzen ari den dekretuarekin beraien eskualdeetan nagusi den abeltzaintza eredu estentsiboaren baloreak guztiz baztertzen direla salatu zuten alkateek. “Produktuen kalitatea, animalien ongizatea, ekosistemen oreka, hazien banatzea, suteen aurreko prebentzioa edo lurraldeak maila ekonomiko, sozial eta ingurumenean mantentzea” ahalbidetzen duen abeltzaintza eredua, hain zuzen.
Foru Dekretu berrian animalien ongizatea baldintzen artean dago, esaterako, ustiategi bakoitzak mahuka propioa edukitzea. “Abereak lur komunalean daudenean, abereentzat mahuka eta aska kolektiboak daudenean, zergatik erosi beharko du bakoitzak berea?”, galdetzen dute abeltzainek. Zentzu berean doan neurria da abere ustiategi desberdinen arteko jardun bateratua debekatzen duena ere: “Abeltzaintza tradizionalean animaliak lur komunalean egoten dira sarri, eta jabe desberdinen animaliek eta espezie desberdinetakoek bordak, askak eta abar partekatzen dituzte”, diote.
Bi ereduen arteko bereizketa egitea eskari
Bolumenaren arabera ustiategiak sailkatzeko erabiltzen diren neurriak ere desegokiak direla diote idatziaren sinatzaileek. Esne ardien egungo sailkapena, esaterako, hiru taldetan egiten da: txikia (1.000 arditaraino), ertaina (1.000-2.000 ardi) eta handia ( 2.000 ardi baino gehiago). Egungo errealitatea kontuan hartuta sailkapen zabalagoa egin beharko litzateke sinatzaileen ustez, etxeko ekoizpenak, txikiak, ertainak, handiak, super handiak eta makroak ezberdinduz.
Zein da administrazioari landa eremuko abeltzain eta alkate hauek egiten dioten eskaera? Eredu intentsibo industrialaren eta tradizional estentsiboaren arteko bereizketa argia eginen duen dekretua idaztea, eskualde eta egoera bakoitzeko berezitasunetara eta antolamendura egokituko dena. Zeren eta bestela, ondorioak ez dira oso positiboak izanen haien ustez: gazteek sektorean leku egiteko arazoak, ustiategien transmisioan zailtasunak, lur komunalak kudeatzeko problemak…
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]