“Administrazioak egiten ez duenez, guk bultzatu dugu hiltegi proiektua”
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik, hausnarketa argia egiten genuen: edo baserriak errentagarriak izateko eta zikloak ixteko lanabesak sortzen ditugu, edo desagertu eginen gara”, azaldu du Mikel Kormenzana Okeranza elkarteko kideak eta egitasmoaren bultzatzaileak. Azpimarratu du administrazio publikoak bultzatu beharko lukeena ari direla elkartetik egiten.
Duela ia hogei urte abiatu zuten ekimena, eta albaitari bat kontratatu zuten baserriz baserri analisi tekniko-ekonomikoa egiteko. “Ondorio oso logikoak atera ziren ikerketa hartatik: ekoizpen kostuak jaitsi beharra zirela eta produktuei balio erantsia emanda etekinak igo”, azaldu du. Bultzatzaileek hasieratik argi zuten nekazaritza eta abeltzaintza eredu txikiaren eta jasangarriaren alde eginen zutela. “Gakoa zen ea nola eginen genuen jauzi ekoizpenetik elikadurara, alegia, nola lortu zikloa osatzea behi bat haztetik xerra bat edukitzera”, dio. Urduñako elikadura estrategian murgilduta zegoen garaian udala, eta Bedarbideren lana estrategia barruan txertatu zuten.
Hainbat eredu ezagutu dituzte proiektuaren bultzatzaileek urteotan Europan. “Formazioak egin ditugu eta hartu-emanak izan ditugu hiltegi txikiekin, zatitze gelekin eta haragi-obratzaileekin. Italian, Austrian eta beste hainbat tokitan egon gara esperientzietatik ikasten”. Guztia, Urduñarako eredu propioa pixkanaka diseinatzen joateko. Bidean, baina, arazo nagusi bat zuten alor legalean: Europa mailan bazegoen haragia eraldatzeko osasun legeko zuzentarau bat, proiektu txikiei malgutasuna ematen ziena, baina Espainiako estatuan eta Hungarian ez zen malgutze hori aplikatzen. “Dekretu horren aldeko plataforma sortu genuen estatu mailan, eta azkenean, 2020ko abenduan onartu zuten dekretua”, dio. Ordurako, proiektua nahiko landuta eta zehaztuta zuten Urduñan.
Hiltegia, zatitze gela eta eraldaketarako obratzailea
Hiltegiaz gain, zatitze gela eta obratzaile txikia ere martxan dituzte Belardin, eta hurrengo pausoa sukaldea abian jartzea izanen da, elikagai prestatuak egin ahal izateko. “Instalazioak irekiak dira berez, edonork erabil ditzake, baina bazkideek lehentasuna eta abantailak dituzte”, azaldu du. Urduñako 32 ekoizpen dira elkarteko bazkide, baina kanpotik ere abeltzain asko datozela dio kideak: Bizkaiko kostaldetik, Arabako mendialdetik…
Bestelako berezitasunik ere badu Belardik, izan ere, ez du kortarik, eta beraz, animaliak hiltzeko momentuan bertan eraman behar dituzte abeltzainek. Hiru langile ari dira proiektuan lanean gaur egun.
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]
2021 inguruan hasi zen Itziar Presa Blasco gernikarra konbutxaren munduan murgiltzen. “Magisteritza ikasi nuen nik, eta hezkuntzan aritu nintzen urteetan lanean, baina semeak jaio zirenean etxean geratzeko aukera izan nuen, eta ordu arteko guztia, nolabait, apurtu egin... [+]
Gasteizko Basaldea etxaldean dago kokatuta Soilik nekazaritza birsortzaileko proiektua, Abetxuko auzoan, eta Jaime Garcia, Joseba Vigalondo eta Javier Chaves dira bultzatzaileak. “Lehen sektorean, eredu agroekologikoan inkorporazio berriak bultzatzea da gure helburua,... [+]
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]
Errezilera bizitzera joan eta sagarrondoak landatu zituen Satxa Zeberiok, Bio-K proiektuaren bultzatzaileak, duela zenbait urte. “Iritsi zen sagarrekin zerbait egiteko momentua, eta sagar zukua eta sagardoa ekoizteari ekin genion orduan”, azaldu du. 2015ean sortu... [+]