Milazuloaren hiztegia
Milazuloa (Hypericum perforatum) deitzen dugu guk; ia mundu osoak San Joan belarra; izan ere, apiriletik irail arte loretan topa badezakegu ere, batez ere urteko egun luzeenen inguruan loratzen da. Izen asko du gurean, eta denek dute bere arrazoia, nola ez ba! Milazulo deitura hostoetatik datorkio; izan ere, ugari-ugari zulatuta bezala, argiak zeharkatzen dituen puntuz josia dago. Milazulo bezala milazilo, milasilo eta milaxilo ere deitzen zaio. Portugesez milafurada eta frantsesez millepertuis deitzen dute. Horixe bera adierazi nahi du izen zientifikoan daraman perforatum horrek.
Ausiki-belarra ere bada milazuloa. Zulo itxurako zeharrargi une horiek koska edo hozka eginda sortuak izateko itxuragatik ote?
Hostoetatik ere badatorkio beste izen bat: hosto argal. Hosto luzexkak ditu txortenik gabeak, kamutsak eta binaka enborrean aurrez aurre kokatuak.
Epai-belarra ere deitzen dugu. Izan ere, sendabelar ezaguna da, eta epaiak, hau da ebakiak eta zauriak sendatzeko erabiltzen da.
Erle-belarra ere esaten zaio. Kontuz, ordea; izan ere, izen hau ezkaia (Thymus vulgaris) deitzeko ere erabiltzen da. Erleak (Apis mellifera) gustukoa du, baina baita baratzeko erlastarrak (Bombus hortorum), lurreko erlastarrak (Bombus terrestris), Eristalis tenax euliak eta Calliphora erythrocephala haragi-euliak ere. Itxuraz, nektarra baina batez ere polena bilatzen dute bertan.
Likurusa eta likurusna ere deitzen zaio. Lakoizketak bere 1888ko hiztegian dioenez, likur (likido likatsu) eta usna (usnatu-ikertu-arakatu-erauzi) hitzetatik letorke, landare honekin egiten den olio edo aterakin sendagaia dela eta.
Bihoztxo ere deitzen dugu, gaztelerazko corazoncillo izenaren itzulpena?
Santio-belarra ere deitzen da. Itxuraz, Santio –batuera euskaltzaindikoan Santiago– egunez etxeko atarietan jartzen zen. Sendabelar sonatua da, eta belar majikotzat ere jotzen da; deabrua uxatzen duela esan ohi da. Gazteleraz, espantadiablos eta gaskoieraz caça diable esaten diote.
Sustraitza handia duen belarra da, baita gurean ere.
Garbiñe Larreak Kosmetikoak sendabelarrekin liburua aurkeztu du azaroaren 7an Donostian. Azala, ilea eta gorputzeko hainbat atal garbitzeko eta zaintzeko behar ditugun produktuak guk geuk egiteko argibide eta informazio osoa ematen du liburuak. Auzi hau ez da azalekoa,... [+]
Naturopatiaren eta iridiologiaren mundutik iritsi zen Eztizen Agirresarobe Pineda ezkiotarra kosmetika naturalaren mundura: “Hirugarren urtea dut naturopatia eta iridiologia ikasketetan, baina lehenagotik ere egiten nituen ukenduak, kakaoak, eta antzekoak”, azaldu... [+]
Mendirik altuenetako okoilu gordeetan. Ziztu biziz haize hotzak zazpi hilabetez neguztatzen duen zokoan. Udan igotzen dituzten azienda saldoek motzean eusten dioten belaze bazterretako zuhaixken altzoan. Bertan ezin biziraunari eutsi eta basoak ere txil egin eta urrun-urrunera... [+]
Sardina bat... bi sardina... topatu ziren...
Atlantikoan, Mediterraneoan, Indikoan, Pazifikoan… Gauez bada, 25-55 metroko sakoneran; egunez sakonago, 100 metrorainokoan, harrapariengandik babesteko.
Udazken betean gaudela arnas bideei erreparatu beharra daukagu, garai honetan ia gehienok izango baitugu katarroren bat. Hori bakarrik denean gustura, arnasbideetako gaitz larriagoak zeharo gaiztotuta dabilzkigulako azkenaldian. Gure artean aurre zaintza egitea ohitura zabaldua... [+]
Urriaren 26an Amillubi kolektibizatutako lurretan auzolana eta Haziak liburuaren aurkezpena egin dituzte. Zestoako Portale Kultur Elkarteak eta Amillubi proiektuak elkarrekin antolatu dute ekitaldia.
Euskal Herrira 2018an iritsi zen. Bertakotu eta euskaldundu den migratu bat gehiago. Ongi etorri. Gutxi batzuk hasieran, izurritea 2023rako.
Umetatik baserrian bizi izan dira Gillen eta Bittor Abrego Arlegi anaiak, Lizarraldean, Iguzkitza herrian. Familia abeltzaina izan da haiena baina baserria eta lursailak haien esku gelditu zirenean, proiektuari buelta bat ematea erabaki zuten bi anaiek: “Lur zatia eta... [+]
Ürx’aphal bat badügü
herrian trixterik,
Nigarrez ari düzü
kaloian barnetik,
Bere lagün maitiaz
beit’izan ützirik:
Kuntsola ezazie,
ziek adixkidik.
Zer da zuretzat sukaldea? Niretzat, suaren tokia, sua dagoen aldea. Etxearen bihotza da, lapikokoa mimoz eta maitasunez prestatzeko lekua. Gero, mahai inguruan jateko, dastatzeko, partekatzeko eta disfrutatzeko tokia. Sasoikoa jateko sukaldera sartuko gara.
EHNE Bizkaiak bultzatutako azterketaren emaitzek baieztatu dute eredu agroekologikoan ekoiztuak diren tomateek berotegi efektuko gasen isurketan, eta batez ere energia kontsumoan, inpaktu txikiagoa dutela eredu agroindustrialean ekoiztuak diren tomateekin alderatuta. Honetan,... [+]
Mugek itotzen gaituzte. Ondo esanda, mugek itotzen naute; izan ere, izango da baten bat zeina mugen estuasunean bertan gozo ederki sentituko den. Ni itotzen naute baina, harrigarria, mugak desegin daitezke. Lursail baten mugak, auzo baten mugak, udal baten mugak, eskualde baten... [+]
Atal honetan behin baino gehiagotan aipatu izan dugu izaki txikien munduan (gurean bezalaxe) itxurak okerrera eramaten gaituela, sarritan. Eta gaur dakarkigun laguna horren adibide garbia da, animalia gutxi izango baita Lurrean itxura ahulagoa edo kalteberagoa duenik. Horrez... [+]
56 urteko langile bat hil da Lizarran, Agralco (Agrupacion Alcoholera de Bodegas Cooperativas) biltegian lanean ari zela. 10:00ak aldera gertatu da ezbeharra, Lizarran la alcoholera moduan ezagutzen den nekazaritza hondakinen biltegian.