Basilea (Suitza), 1689. Johannes Fatio(1649-1891) kirurgialari eta obstetrikalaria Elisabet eta Catherina ahizpa siamdar jaioberriak bereizten saiatu zen, eta lehenengoz kirurgia arriskutsuak arrakasta izan zuen.
200.000 jaiotzatik batean anai-arreba bikiak gorputzeko hainbat ataletatik batuta jaiotzen dira. XXI. mendeko teknologiarekin ere, maiz arrisku handiko ebakuntza eskatzen du biki siamdarrak bereizteak. Fatiok XVII. mendean lortu zuen balentria, eta doktore suitzarrari meriturik kendu nahi ez arren, zortea ere lagun izan zuen.
Elisabet eta Catherina biki siamdar xifopagoak ziren. Mota horretako siamdarrak ehun bigunetik soilik batuta egon ohi dira eta ez dute ezinbesteko organorik partekatzen; hala, ebakuntzaren ondoren bizirik irauteko aukera askoz handiagoa dute. Elisabetek eta Catherinak organo garrantzitsu bat partekatzen zuten, baina, zorionez, erabat berrosatzeko gaitasuna duen giza gorputzeko organo bakarra zen: gibela.
Fatiok berak ez zuen esperantza handirik izango, ebakuntza hasi baino lehen ahizpa itsatsiak bataiatzeko agindua eman baitzuen, zer gerta ere. Itxura guztien kontra, bikiak onik atera ziren eta aurrerantzean bizimodu normala egin ahal izan zuten. Fatiok, aldiz, ez zuen halako aukerarik luzaroan izan.
Johannes Fatio Basilean bertan jaio zen. Ikasketak jaioterrian hasi zituen, baina Valenceko Unibertsitatean (Frantzia) lortu zuen doktoregoa. Siamdarren bereizketa bikainaz gain, lan handia egin zuen haur kirurgian; umeen baldintza kirurgikoak sistematikoki aztertzen eta tratatzen lehena izan zen. Hainbat liburutan bildu zuen egindako lana, baina, arrazoi politikoak medio, ez zuen sekula jaso merezitako oihartzuna eta aitorpena.
Basileako udal gobernua kontseilu berezi baten eskuetan zegoen garai hartan. Pixkanaka kontseiluan bankariak eta goi mailako merkatariak sartzen joan ziren eta, azkenean, boterea gutxiengo aberatsenaren esku geratu zen. 1691n herritarrak boterea berreskuratzeko matxinatu ziren, baita lortu ere. Baina, berehala, kontseilu ohiak kontra-errebolta antolatu zuen, eta ordena zaharra berrezarri.
Matxinadaren buruzagietako bat izanik, Johannes Fatio atxilotu, torturatu eta 1691ko irailaren 28an hil zuten. Pediatra aitzindariak idatzitako liburuak konfiskatu eta erre zituzten. Eskuizkribu bakarra salbatu zen, hil baino urtebete lehenago idatzitako Helvetisch-Vernünftige Wehe-Mutter izeneko emagintzari buruzko tratatua. Gainera, obra hori ez zuten egilea hil eta handik 70 urtera arte inprentara eraman. Haren obra bakarra argitaratu bitartean, Elisabet, Catherina eta beste hainbat haurren osasuna izan zen Johannes Fatioren lanaren ordain isila.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Andoni Ortuzar EAJko presidenteak asteartean Espainiako Estatuari eskatu dio itzul dezala Cervantes Institutuak gaur egun Parisko Marceu etorbidean daukan eraikin bat, 1936an EAJk erosi zuena eta II. Mundu Gerran Gestapok –Alemania naziaren polizia sekretua– bereganatu zuena.
Bartzelona, 1939ko maiatza. Teresa Amatller (1873-1960) filantropoa eta Antoni Amatller txokolategile ezagunaren alaba etxera itzuli zen, Espainiako Gerra Zibila amaituta. Orain jakin izan dugunez, Donostian igaro zituen gerrak iraun zituen urteak.
1973an Manolo Escobarrek Y viva España pasodoblea argitaratu zuen eta, orduz geroztik, Espainiako himno ez ofiziala bihurtu da.
ARGIAk jaso duen bideo honetan ikus daitekeenez, urriaren 12a Hispanitatearen Eguna baliatuta, Donostian espainiar inperialismoarekin lotutako kale izenak ezabatu eta herrien erresistentziarekin lotutako izenekin birbataiatu dituzte ezezagunek. Maria Cristina hoteleko seinaleari ere pintaketa egin diote.
Urriaren 12a da gaur. Inperialismo espainiarraren egun handia. Egun seinalatua gure kontraesanak agerian uzteko.
Gaurko jai egunaren harira, bere postura azaldu nahi izan du Hernaniko Udaleko Enpresa Batzordeak: «azken urteetan, Udalean normaltasunez garatu dugu lan egutegia, ideia eta sentsibilitate anitza dugun udal langileon artean. Normaltasun horren baitan, urriaren 12a lan eguna izan da, eta egun horretan lan egin nahi izan dugun langileok, horretarako aukera izan dugu», azaldu dute. Baina salatu dute, Gobernu Espainiarreko Delegatuak,... [+]
Jaizkibelgo errepidea egiten ibili ziren gerraosteko trabajadoreen barrakoiak txukuntzen segituko dute Lezoko elkarte memorialista nahiz ekologistek “hispanitatearen” egunean.
Iruñeko Erorien Monumentuak eta haren kriptan jeneral frankistei eskainitako hileroko mezek eztabaida sortzen jarraitzen dute. Oraingoan, gaiari buruz 2017an “A sus muertos” dokumentalaren egileak, Clemente Bernard eta Carolina Martinez, espetxera sartu nahi dituzte ikus-entzunezkoan erabilitako irudi batzuen harira. Azaroaren 14an hasiko da epaiketa Nafarroako 3. zigor-epaitegian. Bernardekin hitz egin dugu kasuaz.
Mugaldeko jendea, halabeharrez, mugalari lanetan aritzen da maiz. Jendearekin batera igarotzen dira, batetik bestera, ondasunak eta kontakizunak. Bidasoaren alde bietan, oraindik ere, historia hurbilaren hainbat istorio dabiltza harat-honat: ahozkoak, idatzizkoak, ikus-entzunezkoak. Esaterako, Comète sarearena. Irailaren 14tik16ra, Bigarren Mundu Gerrako ihes-lerroan barrena ibili dira hemeretzigarrenez, eta emakume eta gizon haiek duela 75 urte inguru egindakoa oroitu dute.
