Txikiren azken gutunaren irakurraldi korala
Frankismoaren azken fusilamenduen eta Juan Paredes Manoten omenaldiaren 45. urteurrena dela eta, Directa hedabideak "Txiki"ren azken hitzen irakurketa korala grabatu du bideoan. Hitz hauek Bartzelonako Modelo kartzelatik idatzi zituen Paredes Manotek, 1975eko irailaren 27an Collserolan exekutatua izan baino lehen. Eta kartzela horretan bertan, Txikik azken orduak eman zituen bosgarren galerian grabatu dute hainbat pertsona ezagunek eskutitzaren irakurraldia.
1975eko irailaren 27ko goizaldean, guardia zibil boluntarioek Juan Paredes Manot "Txiki" ren bizia moztu zuten Collserolako hilerriaren inguruan. Hamaika bala eta graziazko tiro bat jaurti zituzten Zalamea de la Serenako Extremadurako lurretan jaio, Zarauztik frankismoaren aurkako borrokan parte hartu eta Bartzelonan heriotza-zigorra jaso zuen 21 urteko gaztearen aurka. Hots berak entzuten ziren Burgosen –Angel Otaegi fusilatu zuten– eta Madrilen –frankismoak Jose Luis Sanchez Bravo, Ramon Garcia Sanz eta Humberto Baena FRAPeko militanteak hiltzen zituen–. Protestek eta mobilizazioek, grebek eta nazioarteko bitartekaritzek ez zuten geldiarazterik lortu.
Hurrengo egunean, hiletaren debekua saihestuz eta Collserolako setio militar baten pean, ehunka pertsonak diktadurari aurre egin zioten: polizialki hartuta zegoen hilerrira hurbildu ziren, eta dozenaka krabelin bota zituzten hilkutxaren gainera, "Gora Txiki!" oihukatuz. "Visca Catalunya! Gora Euskadi askatuta" entzun zitekeen polizia-kargen saiakeren artean. Hasiera batean, Pons Llobet MILeko militante anarkistaren familiako nitxo batean lurperatu zuten. 2012. urtean, Eusko Legebiltzarrak Txiki eta Otaegui indarkeria politikoaren biktimatzat onartu zituen, eta 2017. urtean, Frankismoko Biktimen Erreparazio Juridikoari buruzko Legea onartu zenean, Kataluniako Parlamentuak bertan behera utzi zuen Txikiren aurkako epai kondenatzailea (sasi-epaiketa izan zen, urgentziazko epaiketa militarren bidetik egina, egun bat baino iraun ez zuena).
80ko hamarkadaren hasieratik gaur arte, belaunaldiz belaunaldi, urtero omenaldi bat egiten da gertaeren leku berean. Aurten, frankismoaren azken fusilamenduen 45. urteurrena dela-eta, Directak Txikiren azken eskutitzaren irakurketa korala grabatu du. Eskutitz hori urte honetan inplikatutako pertsona batzuek egin dute, Askatasun-haizeak ekimenaren baitan. Bartzelonako Modelo kartzelatik idatzi zuen gutuna, eta bideoa Txikik azken orduak eman zituen bosgarren galerian grabatuta dago.
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Espainiako sei pertsonaren gorpuak identifikatu dituzte. Urduñako desobiratze lanak 2024ko abenduak amaitu ziren eta guztira 93 pertsonaren gorputzak berreskuratu zituzten. Aurkikuntza berriekin, hamazazpi pertsona dira jada identifikatu dituztenak.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]