75 urte beteko dira asteartean, Mauthausen askatu zutela. Eusko Jaurlaritzak ikerketa bat plazaratu du naziek gutxienez 253 euskal herritar deportatu zituztela esanez. Zerrenda horri, baina, Iparraldeko euskaldunen izen ugari falta zaizkio, eta ARGIAk egindako kontaketaren arabera 600 baino gehiago lirateke egiaz euskal deportatuak.

Erbestean zeuden errepublikarrak nazien esku utzi zituen Francoren gobernuak eta gehienek kontzentrazio esparru hartan amaitu zuten. Los últimos españoles de Mauthausen dokumentalak bi erregimen faxisten arteko lotura eta deportatuen bizipenak jasotzen ditu. Bihar beteko dira 75 urte tropa aliatuek Mauthausen askatu zutela.

1942an, II. Mundu Gerra erdian, Alemania naziak Frantzia okupatu zuen. Erresistentziak ihes sare ugari jarri zituen martxan, jendeari Europa nazitik aliatura ihes egiten laguntzeko. Hauen artean, Mendibe-Orbaizeta artean sekretuan jarduten zuen ihes sarea zegoen; hain sare sekretua, ezen izenik ere ez zuen. Espioiak, sare klandestinoak, kontrabandoa, elkartasuna, erresistentzia, esperantza… hau guztia eta gehiago da  “Sans Nom Sarea” dokumentala.

Milaka arma erosi zituen euskal antifaxistentzat. Bere bizia arriskatuz, ehunka pertsonarena salbatu zuen. Franco hil zuen, ia. Lezo Urreiztietak bere bizitza harrigarria kontatzen digu, hil eta 40 urtera. Kanaldudek sareratu du dokumentala.

Gidoia eta zuzendaritza: Josu Martinez
Irudia: Hibai Castro Egia
Muntaia: Raul Lopez
Musika: Joserra Senperena
Animazioa: Adur Larrea
Ekoizpen exekutiboa: Ane Antoñanzas, Mireia Gabilondo eta Elena Gozalo
Ekoizpena: Mikel Arrendondo eta... [+]

Igandean zortzi urte bete dira Ertzaintzak Iñigo Cabacas pilotakadaz zauritu zuenetik, honen heriotza eraginez. Igandean oroitu egin dute gaztea, beronen argazkia paretetan proiektatuz.

1937an euskal armada faxisten eskuetan erori zenean, lehen elkartasun sare ezkutua sortu zuten Bittori Etxeberria baztandarrak eta beste hainbat emakumek. Eusko Jaurlaritzari igorritako informazioa oso baliotsua izan zen preso zeudenei laguntzeko. Erakunde horrek amaiera tristea izan zuen baina; kideak atxilotu eta haietako bat, Luis Alava, fusilatu egin zuten egunsentiarekin batera duela 70 urte. Geroztik, Alava Sarea izena du.

Dokumentalak euren bizitzak herri baten askatasunaren alde... [+]

40 urte pasa dira Emilio Hellin buru zuen eskuin muturreko talde batek Yolanda Gonzalez gazte deustuarra Madrilen erail zuenetik. Yolandaren horma-irudiari Deustuibarran egindako erasoak ez ditu lausotu oroimen eta aldarrikapen ekitaldiak. Urteurrenaren bueltan Asier Gonzalezekin egon gara, Yolandaren nebarekin, bere figuraren gaurkotasunaren inguruan berbetan.

Francoren heriotzaren ondoren, 1936ko fusilatuen senideak haien gorpuak berreskuratzen hasi ziren Nafarroan. Hasierako desobiratze haiek ezkutuan egin ziren, erakundeen laguntzarik gabe; hainbat herritar eta apaiz konprometituren ekimena izan zen, Ollakarizketako hobian 1979an Sartagudako bizilagunek egindakoa kasu. Baina berrogei urte geroago jarraitzen dugu lur beretik hezurrak ateratzen. Nola liteke?

1937ko maiatzaren 21an Habana lurrunontzia Santurtziko portutik irten zen, 3.840 haur, 80 irakasle, 120 laguntzaile, 15 apaiz katolikorekin. 2002an, haur horietako baten bilobak, Natalia Benjaminek, The Association for the UK Basque Children erakundea sortu zuen. Iaz, The Basque Children of ‘37 izenburuko erakusketa jarri dute abian, eta Irlandako hainbat herritan ibiliko da datorren uztaila bitartean.

44 urte igaro dira 1976. urteko Martxoaren 3an, Gasteizen, polizia armatuak bost langile hil zituenetik. Argentinako kereilaren barruko Martin Villa auzia, Memoriaren Zentroa sortzeko proiektua eta lan istripu hilgarrien aurkako aldarria egongo dira aurtengo urtemugaren erdigunean.