Patxi Lakunzak, 6 urteko umeak, tiro hotsak entzun zituen errekan arrantzan zela. Bi pertsona ikusi zituen, 17 urteko gazte bat fusilatu berri zutenak. “Alde hemendik eta ez esan ezer” esan zioten. 80 urte geroago, Jose Angel Munduate eta haren familia osaba zaharraren –Marcelo Lasa Ceberio, Olaberria (Gipuzkoa)– heriotzaz ikertzen hasi zen.

1993an Nafarroako Gobernuaren aginduz 'Raza' pelikula eta 'NO-DO' babestutako ondare ez-material dira. Garai hartan Juan Cruz Alli zen (UPN) presidentea. Javier Zubiaur zen Kultur arloko zuzendari eta dio ez duela halakoren berririk. El Pais egunkariak atera du honen inguruko berria. 

Irailean aurkeztu zuen Rodolfo Martin Villa gobernazio ministro ohiari galdeketa egiteko proposamena Servini epaile argentinarrak, 1976ko martxoaren 3an Gasteizen izandako gertaeren harira. Aurrez ere egin izan zuen eskaera, baina hura ere atzera bota zuen Espainiako Auzitegi Nazionalak.

Bartzelona, 1939ko maiatza. Teresa Amatller (1873-1960) filantropoa eta Antoni Amatller txokolategile ezagunaren alaba etxera itzuli zen, Espainiako Gerra Zibila amaituta. Orain jakin izan dugunez, Donostian igaro zituen gerrak iraun zituen urteak.

Iruñeko Erorien Monumentuak eta haren kriptan jeneral frankistei eskainitako hileroko mezek eztabaida sortzen jarraitzen dute. Oraingoan, gaiari buruz 2017an  “A sus muertos” dokumentalaren egileak, Clemente Bernard eta Carolina Martinez, espetxera sartu nahi dituzte ikus-entzunezkoan erabilitako irudi batzuen harira. Azaroaren 14an hasiko da epaiketa Nafarroako 3. zigor-epaitegian. Bernardekin hitz egin dugu kasuaz.

Irailaren 27an bete ziren 43 urte Juan Paredes Manot Txiki`` zarauztarra, Anjel Otaegi azpeitiarra eta FRAPeko José Huberto Baena, Ramón García Sanz eta José Luis Sánchez fusilatu zituztela. Euskal Herrian ezezik, Kataluniako Cerdanyolako Can Catá basoan, 'TXiki' hil zuten lekuan ere omenaldia egin zuten.

Hainbat hilketa egozten dizkio Servinik ministro ohiari. Horien artean daude 1976ko martxoaren 3an Gasteizen Polizia Armatuak hil zituen bost langileenak.

“Hilen oroitarria eraisteko herri ekimena” du izena herri mugimenduak eta 120tik gora lagunek sinatu dute aldarrikapena.

Martin Orbek bazuen lagun bat, Eusebio Martija, inoiz hari zelan zegoen galdetu eta “Ederto, xehetasunetan sartu gabe”, Martini erantzun ohi ziona. Xehetasunetan sartu gabe Martin Orberen bizia ere: hierarkiatik aparteko apaiza, irakaslea, torturatua, Zamorako kartzelan egona, Gogor taldekoa, UEUren gidari… Xehetasunetan sartzera egin dugu, Orberen lagun Martija hark ez bezala. Nola esango nizuke, bada?

Diktadorearen gorpuzkinak urte amaiera baino lehen deshobiratuta, Erorien Harana faxisten erromes toki izatea eragotzi nahi du Pedro Sánchezen Gobernuak. Ez da memoriaren museo izango, asko jota hilerri zibil. Berradiskidetzearen gune izateak ez du zentzurik, nola ba? Frankismoaren “bi Espainien” errelatoari haizea ematea litzateke, erregimenak derrigorturik eramandako milaka errepublikar anonimoren hezurrek hor jarraitzen duten bitartean, beldurraren tenplu mortu... [+]