Hezurren Memoria sailaren baitan egin du Hamaika Telebistak "Botilen hilerriari" buruzko erreportaje hau. San Cristobal gotorlekua erietxe bihurtu zuten birikeriak jota zeuden preso antifrankistentzat eta bertako baldintza txarrek heriotza ekarri zien ehunka presori. Horietako batzuk Botilen hilerrian izan ziren lurperatuak.

Prentsak Bilboko Arte Ederren museoan inauguratu duten erakusketari buruz dioenari kasu eginez gero, Zuloagaren dimentsio unibertsala azpimarratu nahi izan dute. Beldur naiz hori eginez ez ote duten haren jarrera faxista apalduko.

“Muga deitzen da Pausoa” du izenburu filmak eta Bilbon, Donostian eta Gasteizen ikusi ahal izango da lehen aldiz.

Ezkaba mendian espetxe bihurturiko San Kristobal gotorlekuan, 2.500 preso pilatu zituzten frankistek baldintza penagarritan, Hainbat presok antolatuta, 1938ko maiatzaren 22an 795 lagunek hanka egin zuten, Europan inoiz izandako ihesaldi handienean. Haietatik 206 mendian hil zituzten eta gainerako guztiak kartzelara itzularazi, zigor oso gogorrekin. Hiru presok baino ez zuten lortu Pirinioetako muga gurutzatzea.

Hezurren Memoria sailaren baitan egin du Hamaika TB-k Ezkabako ihesaren inguruko erreportaje hau. Europan inoiz izandako preso ihesaldirik handiena gertatu zen Ezkabako San Cristobal gotorlekuan 1938ko maiatzaren 22an. Ehunka presok egin zuten ihes eta geroko pertsona ehizean 206 lagun akabatu zituzten. Frankismoak ezarri zuen ixiltasunaren ondorioz urte askotan ezezaguna izan da herritar askorentzat gertaera hau, baina azken aldian egindako ahaleginari esker pertsona batzuen gorpuzkiak agertu... [+]

Francoren diktadurarekin amaitzea posible zela erakutsi zuen lehen mugarria izan zen Burgoseko Prozesua. 1970eko gerra kontseilu hartan, epaile izatetik epaitua izatera igaro zen erregimena. Baina hor gertatutakoa ulertzeko, gutxienez urtebete atzera egin beharra dago: 1969ko polizia-sarekada, tortura eta erbesteratze masiboetan baitauka jatorria. Urte beroa bizitu zuten orain 50 urte Euskal Herrian.

Herri horiei jakinarazi die Bake, Elkarbizitza eta Giza Eskubideetako zuzendaritzak oraindik ere "ohorezko" izendapenarekin dutela diktadorea. Aurretik ikertutako beste dokumentu batzuei esker beste 17 herritatik erretiratu egin dituzte izendapen horiek. 

Etxeko zerbitzuaren bilakaera aztertu du Eider de Dios historialariak doktoretza-tesian, emakume langileen nortasunaren eraikuntza ardatz hartuta. 2016ko irailean egin zuen tesiaren defentsa, eta sari bi irabazi ditu egindako lanagatik. Ondorioz, liburu bat argitaratu du, eta beste bat plazaratzeko lanean dabil momentu honetan. Sopelako Plaza Beltza Kulturgunean eman duen hitzaldia aprobetxatu eta elkarrizketa egin diogu.

Hamaika Telebistak egindako Hezurren Memoria erreportai sortaren lehenengo atalean Ezkabako Gotorlekura hurbilduko gara, frankismo garaian eta honen aurretik bertan gertatu zena ezagutzeko.

Auschwitz-Birkenaura joan gabe Nafarroak ere sarraski esparruak ezagutu ditu. 1934tik Ezkaba mendian dagoen San Cristobal gotorlekua preso politikoak gorde zituen 1945. urtera arte. Bertan, goseak, hezetasunak, hotzak, eritasunek eta tratu txarrek ehunka ezkerreko preso hil zuten. Gaur egun, oraindik ere,... [+]

Europako Mendien mazeletatik zintzilik dagoen Mogrovejo herrian, 1969ko apirilean ETAren buruzagitzaren kontra poliziak egindako sarekada mugarri izan zen talde armatuaren historian eta Francoren diktaduraren bilakaera politikoan: hemen hasi zen Burgoseko Prozesua.