Sagardia-Goñi familiaren arrasto “ia guztiak” topatu dituzte Legarreako leizean
1936an hobi batera bota zituzten emakume baten eta haren sei seme-alaben gorpuzkiak aurkitu ditu Aranzadik azken egunetan, Gazteluko (Nafarroa) Legarrea leize zuloan.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Iragan ostiralean, bi aurkitu zituzten ikertzaileek eta, larunbatean, bost: hala, orotara, zazpi dira aurkitutako giza arrastoak. Gerra Zibilaren beste arrastoetako bat da hau. Zazpi lagunen gorpuzkiak aurkitu badituzte ere, bat bera ere ez dago osorik. Paco Etxeberria forentseak azaldu du Aranzadi 50 metroko sakoneran lanean ari dela.
Egunez egun ari dira leizeari buruzko informazioa osatzen: ostiralean atzeman zituzten bost umeen hezurdura zatiak; larunbatean, aldiz, amarenak eta zazpigarren umearenak; orain, litekeena da datozen egunotan hobitik ateratzea falta diren hezur zatiak.
Juana Josefa Goñi eta bere sei seme bota zituzten leize batera, lehenbizi haiek ezkutatuta zeuden etxolari su eman ondoren. Pedro Antonio Sagardia aita eta 18 urteko semea bakarrik libratu ziren heriotzaz. Aita Eugin ari zen lanean eta emaztearen oharra jaso zuen herritarrek Gaztelutik bota nahi zutela esanez; itzuli orduko, aldiz, Guardia Zibilak aita atxilotu eta, libre utzi zutenerako, familia desagertua zen.
Jose Mari Esparzak editore tafallarrak ikertu izan du gaia eta La sima liburua idatzi ere bai; besteak beste, eta sorgin gaiei aipamena eginez, herrian hainbat etsai izan zezakeela ere iradokitzen du.
(Albiste hau Euskalerria Irratiak argitaratu du eta CC-by-sa lizentzia baliatuta ARGIAra ekarri dugu).
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.
Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
1937 eta 1940 artean, Eusko Jaurlaritzak bere zerbitzu sozialen bidez, Iparraldeko osasun zentro handiena izango zena zabaldu zuen Bidarten: La Roseraie ospitalea. Helburua zen Hego Euskal Herritik gerraren ondorioz uholdeka zetozen zauritu eta elbarriak artatu eta... [+]
Iruñea, 1939. Urte hasieran, hiriko zezen-plaza kontzentrazio-esparru modura erabili zuten frankistek. 3.000 gerra presorentzako edukiera izan zuen ofizialki; Nafarroan une horretan fronterik ez zegoenez, gerra presotzat baino errepresaliatu politikotzat jo behar dira han... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
"Gerraren Oroimena" izeneko ibilbidea osa dezakezue noiznahi Usurbilgo erdigunean.