97 urte ditu. Espainiako gerra zibila baino lehen, Agirre lehendakariaren mitina Bermeon. Gero, gerra. Suzko bonbak eta mortero eta metraileta hotsa. Erbesteratzea. Donibane Garaziko gotorlekuko gerrako haurren egonaldia. Itzulera. Propaganda garraioa Donibane Lohizunetik Bilbora. Jende garraioa Beratik Larrunera. Durangotik Galdakaora bitarteko margotzea. Abertzale gogorra Elezkano.

Abenduaren 20an lurpetik atera zituzten Aniceto Agirrebeitia berriztar milizianoaren hezurrak Zornotzako Bizkargi mendian. 1937an borrokaldi batean hila, ahanztura ofizialak irentsita egon da orain arte, Aranzadiko teknikariek berreskuratu eta erakundeen aitortza jaso duen arte.

1936ko Obus lehergailu bat aurkitu dute abenduaren 15ean Oñatiko Mendiko Kalean. 

Negoziazioak fruitua eman du: EAJk Espainiako aurrekontuak babestearen truke, Pedro Sanchezen gobernuak konpromisoa hartu du armadak azken mendean Donostian okupatu dituen lurrak uzteko. Loiolako kuartela dagoen lekua etxebizitza zibiletarako erabili ahalko da horrenbestez eta azken mendean hiriko historiaren kapitulu ilunenetako batzuekin lotutako instalazioak desagertu egingo dira.

Plaka bat Altsasuko kalean, garai bateko estrata nagusian. “Hemen erail zuen Guardia Zibilak Emilio Iguzkiza 1934ko urriaren 8an... Semea besoetan zuela tirokatu zuten”. Hamalau hilabete zituen delako seme hark orduan. Justino zen. 87 urte ditu egun.

Nafarroako Xaloa telebista Argia – Nafarroako Oroimen historikoa saioa ari da eskaintzen joan den azaroaren 9tik. Guztira 32 kapitulu dira eta astelehenenetik ostiralera 21:00etan eskainiko dute euren programazioan. Horrez gain, Xaloa-ko webgunean ere ikusgai da.

San Vicente barrutia (Argentina), 1934ko maiatzaren 18a. Mathilde Díaz Vélez lurjabeak Buenos Airesetik 40 kilometro ingurura zeuden bere lursailetan Guernica izeneko herria fundatzeko eskaera helarazi zion Buenos Aires probintziako Obra Publikoetako ministroari, baita baimena lortu ere.

1936ko gerran eta lehen frankismoan Amezketan gertatutakoaren inguruan ikerketa «sakona» egin nahi du udalak, Aranzadiren laguntzaz; testigantzak bildu nahi dituzte.

1936ko Gerrak urtebete ere egin ez zuela, Burgosko probintziaren ekialdean, Arabako mugatik oso gertu, altxamendu faxistaren buru eta Nafarroako errepresioaren arduradun nagusia zena hil zen, hegazkin istripuz.  Heriotzaren tokian, frankismoak eraikitako monumentu handiena dago, Erorien Haranaren atzetik: Emilio Mola Vidal jenerala oroitu eta goratzen duena. Istripuaren udalerriak badu izena, Alcocero, baita abizena ere, gaur egun oraindik “de Mola” deitzen baita.

1952ko irailaren 7an guardia zibilek Eusebio Arizmendi Zumaeta hil zuten tiroz Markina-Xemeinen, zubi baten ondoan. Aurretik, herritarrek abisua jo zieten, oiloak lapurtzen zizkien ezezagun bat zebilelako inguruetan. Baina nor zen morroi hura? Zergatik irten zen arineketan agenteek alto eman ziotenean? Bertsio ofizialak hiltzaileak absolbitu zituen eta frankismoko giro itogarriak egin zuen gainerakoa, injustiziaren zuloan eror zedin. Ahaztuen Oroimena 1936 elkarteak bere historia erreskatatu du... [+]