Aita fusilatu zioten Elon 1936an, Esako beste sei lagunekin batera. Etxeko leihotik ikusi zuen kamioia herriko kuartelera etortzen, zazpi presoak atoira igoarazten… Ondoko urteetan, lapurretaren lekuko izan zen: lursailak eta etxabeak bereganatu zituzten faxistek. 91 urte ditu Carmen Garcia Pellonek, eta bizian ikusi duena kontatzen hasi da. Horixe ez dio barkatzen orduko agintarien askazi ezin heziak.

Ostiraletik igandera etxeko balkoitik jarraitzeko moduko programazioa aurkeztu du Gernika memoriaren lekuko elkarteak. Iganderako ikurriña eta xingola beltza balkoira ateratzeko deia egin dute, eguerdian sirena hotsa jarri eta gauean kandela bat piztearekin batera.

Milaka arma erosi zituen euskal antifaxistentzat. Bere bizia arriskatuz, ehunka pertsonarena salbatu zuen. Franco hil zuen, ia. Lezo Urreiztietak bere bizitza harrigarria kontatzen digu, hil eta 40 urtera. Kanaldudek sareratu du dokumentala.

Gidoia eta zuzendaritza: Josu Martinez
Irudia: Hibai Castro Egia
Muntaia: Raul Lopez
Musika: Joserra Senperena
Animazioa: Adur Larrea
Ekoizpen exekutiboa: Ane Antoñanzas, Mireia Gabilondo eta Elena Gozalo
Ekoizpena: Mikel Arrendondo eta... [+]

1937an euskal armada faxisten eskuetan erori zenean, lehen elkartasun sare ezkutua sortu zuten Bittori Etxeberria baztandarrak eta beste hainbat emakumek. Eusko Jaurlaritzari igorritako informazioa oso baliotsua izan zen preso zeudenei laguntzeko. Erakunde horrek amaiera tristea izan zuen baina; kideak atxilotu eta haietako bat, Luis Alava, fusilatu egin zuten egunsentiarekin batera duela 70 urte. Geroztik, Alava Sarea izena du.

Dokumentalak euren bizitzak herri baten askatasunaren alde... [+]

Francoren heriotzaren ondoren, 1936ko fusilatuen senideak haien gorpuak berreskuratzen hasi ziren Nafarroan. Hasierako desobiratze haiek ezkutuan egin ziren, erakundeen laguntzarik gabe; hainbat herritar eta apaiz konprometituren ekimena izan zen, Ollakarizketako hobian 1979an Sartagudako bizilagunek egindakoa kasu. Baina berrogei urte geroago jarraitzen dugu lur beretik hezurrak ateratzen. Nola liteke?

1937ko maiatzaren 21an Habana lurrunontzia Santurtziko portutik irten zen, 3.840 haur, 80 irakasle, 120 laguntzaile, 15 apaiz katolikorekin. 2002an, haur horietako baten bilobak, Natalia Benjaminek, The Association for the UK Basque Children erakundea sortu zuen. Iaz, The Basque Children of ‘37 izenburuko erakusketa jarri dute abian, eta Irlandako hainbat herritan ibiliko da datorren uztaila bitartean.

1936an faxistek hildako bost milizianoren gorpuak aurkitzeko Aranzadi Zientzia Elkartea egiten ari den lanetara sartzea debekatu diote Hondarribiko Abotsanitz udal taldeko zinegotziari eta historialari bati, salatu dutenez.

Karlos Almorza Historian doktorea eta Aranzadi Zientzia Elkarteko ikerlaria da. Azken urteotan, lantalde batekin, Saseta Defentsa Sistema ikertzen ari da. Lanak aurrera egin eta ikerketaren azken aurkikuntza azaldu du Almorzak Tolosaldeko Atarian. Honela, Saseta Defentsa Sistema Albizturreraino zabalduko litzateke.

Gerraurrea zen bat, gerra garaia beste bat, gerraostea hurrena… Garaia bizi izan zuen Maria Teresak, baserrian bizi ere, eta mendiko talaiatik bere begi zoli biez ikusiak kontatu dizkigu soil bezain sotil, memoriaren zaindari argiak berezko duen lege ederrean.

Igande honetan inauguratu zuten Nafarroako Elo herrian 1936ko uztaila eta azaroa bitartean falangistek eta erreketeek fusilatu zituzten 106 pertsona oroitzen dituen parkea. Eloko Teileriako hilobi komuna dago bertan, 36ko Gerrako Nafarroako hobirik handiena.