36ko gerrak ondorio latzak utzi zituen toki askotan, baita Tolosaldean ere. Gerrateko aztarnek, oraindik ere, bizirik diraute bertan, eta horren adibide da Tolosako zezen plazan Francok ezarritako kontzentrazio eremua.

“Armada Gorria gatibu eta desarmatua, azken helburu militarrak lorturik, Gerra amaitu da”. Ezaguna da 1939ko apirilaren 1ean Francisco Francok zabalduriko mezua. Aitzitik, askoz ezezagunagoa zaigu gudaroste errepublikarraren galerak mugaz bestaldean ekarri zuen errealitatea. Hain justu, diktadoreak mezu zitala eman eta hiru egun geroagoi ireki zuten Gurseko kontzentrazio-esparrua, Baionatik 90 kilometrora.

'Donostia 1936-1945' webguneak Espainiako gerran zehar Donostian gertatutako giza eskubideen urraketak eta donostiarrek hiritik kanpo jasotakoak biltzen ditu.

Ortzemuga jomugan, Mendi orduak pasatakoa da Zarauzko malekoian. “Koloreak lau dira, nahiko dira”, zioen berak, Getariaren siluetari erreparo eginaz. Gerra Zibilak errotik aldatu zuen bere bizitza, baina zahartzaroarekin batera berreskuratu zuen gaztaroa eta gaztetasuna.

Eusko Jaurlaritzak kultur ondasun kalifikatu ditu Burdin Hesia eta 1936 altxamendu frankistari lotutako Bilboko defentsak, monumentu multzo kategorian. Erabakiaren helburua da defentsa horrek ondasun gisa duen balioa aldarrikatzea, bere esanahi historikoa gogora ekartzea eta, ikuspegi materialetik, egitura bera babestea. Burdin Hesiak 80 kilometro baino gehiagoko defentsa egitura hartzen du, eta kostaldean jaio eta hiltzen den eraztun bat eratzen du. Hedadura horrek 33 udalerri barne hartzen... [+]

Duela 80 urte, 1939ko urtarrilaren 28an, frantziar agintariek Kataluniako Pirinioetako mugak irekitzea agindu zuten eta hurrengo egunetan milaka lagun igaro ziren frankistengandik ihesi. “Erretirada” deitu izan zaio migrazio erraldoi horri. Ez zen lehen erretirada izan ordea… eta azkena ote?

Gipuzkoako Aldundiak kereila jarriko du Jose Aristimuño Aitzol apaiz eta euskaltzale tolosarraren eta Florencia Olazagoitia Arrasateko militante sozialisten kasuak argitzeko, Donostiako epaitegian.

Ahaztuen Oroimena elkarteak azaldu duenez, inguru horretako basolanek eragina izan dute 1936ko frontea osatzen zuten lubakien aztarnetan. Eibarko Udalak jarritako informazio panela ere txikituta aurkitu dute.