Arrate (Eibar, Gipuzkoa) 1921eko apirilaren 3a. Abertzale eta mendizale mordoa (Bizkaiko 18 talde, Gipuzkoako 10 eta Arabako bat), Kalamuan tontorra egin ondoren, Arraten bildu zen eta, hantxe sortu zen ofizialki Euzko Mendigoixale Batza.

Sigfrido Koch Bengoechearen senideek Donostiako San Telmo Museoari emandako argazki bildumetan, orain arte sekula argirik ikusi gabeko argazkiak daude. 1936ko Gerraren krudela suma liteke hildako gorputzetan, hegazkinen eta misilen orden perfektuan, eta kiskalitako eraikinen hezurduretan, Durango, Zornotza edo Gernikakoak kasu.

Martxoaren 23ko 08:10ak aldera, obra bateko langileek 40 zentimetroko obus bat aurkitu dute Galdakaoko Txomin Egileor kalean, Ibaizabal ibaitik gertu. Leherkari hau 36ko gerrakoa zela uste da eta 15,5 kilo pisatzen zituen. Ertzaintzak lehergailuak desaktibatzeko protokoloa aktibatu eta 11:00etarako lehergailua zartarazi du.

Martxoaren 9an dira 40 urte Telesforo Monzon hil zela. 1976an elkarrizketa egin zioten Zeruko Argian, orduan "Gipuzkoaren ordezkari eta Euzkadiko gobernuko Ministroa" zenari. Telesforo Monzon herriarekin jarri zioten izenburu. Idazkera jatorrizko testuarena mantendu dugu.

1936-1939ko gerra bitartean erbesteratutako nafarren errolda publiko egin du Memoriaren Nafarroako Institutuak. 1.200 pertsona baino gehiagoko zerrenda da, Josu Chueca historialariak jasotakoa. Erbestea Proiektuaren baitan, txosten bat osatu dute 1936az geroztik mugetan ezarri zituzten kontrolak aztertzeko.

Azken bost urteotan egindako ikerketan 1936-1945 urteen artean Gipuzkoan, Bizkaian eta Araban hildako 20.970 pertsona bildu dituzte datu-basean, horien artean bertakoak izan baina beste lekuren batean hildakoak ere. Horietatik 698 oraindik identifikatu gabe daude. Izaera zabalagoa duen ikerketa-lan baten lehen zatia da hau.

1936ko Gerrak erbestera ihes egin behar izan zuten Oiartzungo umeek bizi izandakoa jaso du Kattin Txiki elkarteak Haur Erbesteratuak dokumentalean. Otsailaren 13an aurkeztuko dute Oiartzungo udaletxean.

97 urte ditu. Espainiako gerra zibila baino lehen, Agirre lehendakariaren mitina Bermeon. Gero, gerra. Suzko bonbak eta mortero eta metraileta hotsa. Erbesteratzea. Donibane Garaziko gotorlekuko gerrako haurren egonaldia. Itzulera. Propaganda garraioa Donibane Lohizunetik Bilbora. Jende garraioa Beratik Larrunera. Durangotik Galdakaora bitarteko margotzea. Abertzale gogorra Elezkano.

Abenduaren 20an lurpetik atera zituzten Aniceto Agirrebeitia berriztar milizianoaren hezurrak Zornotzako Bizkargi mendian. 1937an borrokaldi batean hila, ahanztura ofizialak irentsita egon da orain arte, Aranzadiko teknikariek berreskuratu eta erakundeen aitortza jaso duen arte.

1936ko Obus lehergailu bat aurkitu dute abenduaren 15ean Oñatiko Mendiko Kalean.