Eusko Jaurlaritzak Euskadiko Memoria Historiko eta Demokratikoaren Lege-proiektua onartu du, eta Legebiltzarrera igorriko dute eztabaidatzeko. Lege-proiektuarekin, 1936tik 1978ra EAEn urratu diren eskubideen txostena lantzea da asmoa.

Armada errepublikanoko kideek gutxietsi egin zituzten emakume milizianoak eta gerra eta errepresioa igarota, historiak ahaztu egin zituen. Gizonek idatzitako testuetan emakume borrokalariei ukatutako protagonismoa emateko xedearekin argitaratu dute Tània Ballók (Bartzelona, Herrialde Katalanak, 1977) eta Gonzalo Bergerrek (Bartzelona, 1977) Les Combatents (Rosa dels Vents, 2020) liburua. Modu zorrotzean ikertuta eta analisi historikoaren bidez, emakumeek merezi duten tokia... [+]

Arkeologoa eta EHUko Ondare Eraikiari buruzko Ikerketa Taldeko kidea, Josu Santamarinak (Gasteiz, 1993) 1936ko Gerrak gure paisaian utzitako aztarnak ikertzen ditu, materialtasuna, memoria eta ondarea aintzat hartuta. Ekainean, Markina-Xemeingo bigarren fronte-lerroan edo Burdin Hesi Txikian esku hartuko du Ahaztuen Oroimena elkartearekin; bunker horietan borrokatu zuten errepublikarren “azalean” jartzeko balioko du ekimenak.

Badoztain (Nafarroa), 1883ko martxoaren 15a. Josefa Uriz Pi jaio zen, Pepita izenez ezaguna. Handik 10 urtera, 1893ko urtarrilaren 24an, Elisa ahizpa jaio zen. Biek hezkuntzako ikasketak egin zituzten eta, Pepita lehenago eta Elisa ondoren, Katalunian aritu ziren irakasle lanetan. Biek elkarrekin egingo zuten handik aurrerako bidea, Kataluniatik Frantziara eta Frantziatik Altzairuzko Oihalaz beste aldera.
 

Ahaztuen Oroimena elkarteak memoriaren ibilbide bat osatu du Markina-Xemeingo Iturreta auzoan, Baldaburu inguruan geratzen diren 1936ko Gerrako bunker eta azpiegiturak ezagutzeko. Ekaineko hurrengo asteetan ‘Burdin Hesi Txikia’ ere deituriko bigarren guda-lerro hori induskatuko dute EHUko arkeologo eta ikasleekin batera.

Giza eskubideen aldeko elkarteak eta frankismoaren biktimak Nazio Batuen Erakundearengana zuzendu dira, salatzeko Espainiako Estatua oraindik inpunitateak jarraitzen duela eta ikerketa judizialik ez dela egin 1936ko eta horren osteko diktadurako krimenak argitu eta erreparatzeko.

Gernika bonbardatu zuten egun berean, apirilaren 26an egin zuen bere lehen adierazpen publikoa Gernika Batzordeak duela 45 urte. 1937ko sarraskiaren oroimena mantentzeko tresna garrantzitsu bilakatu da ordutik. Bideoa egiten ari dira eta aurrerapen bat aurkeztu dute urteurrena kari.

Arrate (Eibar, Gipuzkoa) 1921eko apirilaren 3a. Abertzale eta mendizale mordoa (Bizkaiko 18 talde, Gipuzkoako 10 eta Arabako bat), Kalamuan tontorra egin ondoren, Arraten bildu zen eta, hantxe sortu zen ofizialki Euzko Mendigoixale Batza.

Sigfrido Koch Bengoechearen senideek Donostiako San Telmo Museoari emandako argazki bildumetan, orain arte sekula argirik ikusi gabeko argazkiak daude. 1936ko Gerraren krudela suma liteke hildako gorputzetan, hegazkinen eta misilen orden perfektuan, eta kiskalitako eraikinen hezurduretan, Durango, Zornotza edo Gernikakoak kasu.

Martxoaren 23ko 08:10ak aldera, obra bateko langileek 40 zentimetroko obus bat aurkitu dute Galdakaoko Txomin Egileor kalean, Ibaizabal ibaitik gertu. Leherkari hau 36ko gerrakoa zela uste da eta 15,5 kilo pisatzen zituen. Ertzaintzak lehergailuak desaktibatzeko protokoloa aktibatu eta 11:00etarako lehergailua zartarazi du.