Xabi Harluxet, laborari gaztea:
“Produkzioa ttipitzea ez da gibelerat egitea, aintzinerat so egitea baizik”
Xabi Harluxetek Ahatsako Harrokirigai familiako etxaldearen ardura hartu berria du bere gain. Behi esne ekoizle, orain esnearen transformazioari ekingo dio, aldi berean produkzio osoa biologikora pasatuz.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Etxaldea presentatzen ahal daukuk?
Harrokigaraian baditugu 25 behi esnedun eta hazkuntza bestalde, 30 hektaretan. Badu hamar bat urte hasi girela Holsteinetarik Montbéliardetarat pasatzen. Mementoan erdiz erdi dugu tropa. Bost hektara arto egiten dugu, gaineratekoa pentzeak. Bada malda eta ordoki, denetarik.
Urtea instalatua hizala. Moldaketa zonbait abiatu dituk...
Bai biologikorat pasatzea erabaki dut. Konbertsioko bigarren urtean niz. Helduden urtarriletik goiti biolojikoan izanen niz. Ene proietuan da ere transformatzeko sala baten lekuan ezartzea : udan hasiko gira lanetan, helduden urtean abiatzeko transformazioa. Ondoko urteko (2015ko), “séchage en grange” belar idortze sistima, aspaldi gogoan dutana, martxan eman nahi nuke etxean. Luzernaren idorrazteko gehien bat. Joan den urrian erein dut, ikusteko nola heldu den... Lehen aitak egiten zuen luzerna. Orroit niz bostpasei kupa egiten ginituela urtean. Gisa hartako lurrak badira gure etxean. Plastika pean ezartzen ginituen. Nik idorrarazi nahi nuke.
Bazka autonomiari buruzko urratsa dituk...
Ene helburua troparen ttipitzea da, idor guzia etxetik ekoizteko, zerealak baizik ez erosteko. 30 behi baginituen, zonbait kendu ditut, hortarat heltzeko. Biologikoan, egin ahala autonomoa izaitea da jokamoldea. Meteila erein dut aurten. Parte bat zereala gisa bildu nahi nuke, gutiago erosteko. Menturaz aurten ensilatu beharko dut, belar ensilajaz eskas izanen bainiz.
BLErekin lan egiten duk ainitz...
Bai ainitz gauza egiten ditut eta egingo ere. Formakuntza mailan bereziki, aberastasun haundia ekartzen dute. Biologikorat pasatuz, lana berriz ikasten ari dut, beste teknika batzurekin. Formazioak maila guzietan dira, aromaterapian izan ala lurren kartografian. Kartografian preseski, xantza ukan dugu gure lurrak analisatu baitituzte Herodyrekin. Gaitzeko lana egin dute.
Zerek bultzatu hiu biologikorat pasatzera?
Betidanik transformazioa gogoan ukan dut. Hortarako kalitatea, etxeko kalitatea, eskaini behar da eta bururaino joaiteko desmartxa hortan, biologikoak du gehienik emaiten. Bide hortan joanago eta kontentago niz hautu hori eginik.
Transformazioa abiatzean, zer ekoiztuko duk?
Iaurtak nahi ginituzke ekoiztu. Hasiz bezala ikusiko dugu besterik zer, bainan joanago eta gama osatuagoa eskaini nahi ginuke: gasna, gasna xuria, burra... Saltzeen arabera ikusiko dugu. Sail hortan ari direnekin mintzatu gira : nik staja Brust-en etxean egin nuen Arrosan, anaia Lekornen Dubois-ren etxean da stajan mementoan. Jon Harlouchet-ekin ardura ikusten gira ere. “Etude de marché” ez dut egina, komertzializazioa pixka bat ezezaguna da. Ez dugu dena hemendik salduko, kostarat joan beharko da. AMAPetan esneki galdea badela diote. Merkatuak egin beharko dira ere... Behi esne transformazioan direnak aski kontent dira, martxan da irudiz.
Behi esne saila krisan duk. Gazte guti instalatzen duk. Bide bakarra transformazioan ote dea geroari buruz?
Nik, betidanik, ez nuen esnea leteria edo koperatibari saldu nahi, prezioa pekozolan baita. Ez dakit bide bakarra denez, agian ez. Denek ez baitute transformatzen ahal, lekurik ez baita ere menturaz, esnea behar baita ere. Segur da zerbait mugitu behar dela, ez baita oraiko bide hortan segitzen ahal. Joan den udan, esnearen prezioa 260 eurotan egon da hiru hilabetez. Ez da batere gora ! Ahatsan bagira lauzpabost behi esne ekoizle, gehienek segida dutena. Ainitzek tropa ttipitu dute pixka bat, etxeko bazkekin aritzeko egin ahala. Zerbait ateratzen dutela horrela diote bainan zaila da prezioa hein hortan izanez.
Aipatu duk hire anaia, ixtante hirekin instalatzeko ideian duk?
Bai. Mementoan BTSko azken urtean da. Helduden urtea transformazioari buruz ikasten pasatuko du, Aurillac-eko zentroarekin hain segur. Eta aski fite plantatuko da ondotik. Nahi ginuen biek etxaldean instalatu. Errextasuna emanen dauku lan moldean ere. Ni bakarrik behi deizten bizi guzia ez dut ikusten. Harek ere ez hain segur. Inportanta da moztea artetan.
Gazte taldeko kide hiz. Zendako, zer ekartzen dauk?
Inportanta da militante lanaren eramaitea. Taldean beste laborari batzu ikusten ditut, gure lanaz, esperientzietaz, proietuetaz mintzatzen gira, kontseiluak elgarri emanez. Besta zonbaiten egiteko estakurua da ere, nahiz alde seriosa nagusitzen den!
Hergaraiko laborantxa nola doa ? Eta geroari buruz, nola ikusten duk ipar Euskal Herriko laborantxaren egoera ?
Ni beti baikor niz ! Jendea ari da laborantxa berriz pentsatzen. Luzaz arizan gira produkzioa eta produkzioa egin nahiz. Orai, ttipitzeari buruz hasten dira batzu. Ez da gibelerat egitea, aintzinera so egitea da enetako. Bazka prezioen goititzeak karkulak eginarazten ditu jendeeri eta hobeki arrazoinatzen dugu ororen buru. Gure auzoan berean, etxalde guzietan segida bada, gazteak badira, untsa aditzen gira, nahiz ez beti ideia berdinekoak izan, eta elgarrekin ari gira lanean, hori inportanta da. Geroari buruz baikor niz, 24 urtetan ez badut hola ikusten, marka txarra litaike halere!
[Laborari astekaria, 1.015 zenbakia, 2013-03-14]
Lanez lepo harrapatu dugun arren, eskuzabal hartu gaitu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak; elkarrizketarako aurrez adostuta genuen denbora luzatzen utzi digu, luze jo baitu solasaldiak. Karguan urtebete egin duelarik, berrikuntzaz aritu gara Begoña Pedrosarekin,... [+]
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak iragarri duelarik hainbat ikastetxe eta zonaldetan sukaldeak jarriko dituztela, EHIGE gurasoen federazioak dio gaur egun catering-enpresen esku dauden eskola-jantokietako eredua bera aztertzea eta bestelako kudeaketa bat bultzatzea dela... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
Intxaurrondoak ekainean emango du bere fruitua. Lan bikaina egin du, esfortzuak merezi izan du. Lehen beroaldiekin zirkulazioak eta bihotzak zaintza bereziak behar dituzte. Garrantzitsua da hidratazioa mantentzeko neurriak hartzea –ura, infusioa eta saldak– eta fruta... [+]
Uda da sasoirik oparoena baratzean. bai, behintzat, udaberrian ereintza eta landaketa lanak egin badira. iazko uda ez dadila errepikatu desio dute elikagaiak lurrean eta zeruari begira lantzen dituzten laborariek. Izan ere, batez beste %45 uzta txikiagoa jaso zuten. Datu hori... [+]
Aurten ez dut aparteko ilusiorik San Ixidro egunerako. Ez dut girorik aurkitzen. Ingurura begiratu eta giro ospela. Burua lanean jarri behar izan dut epeltasun bila, eta hara non, azaldu zaizkit gure gazten zain hilabeteak daramatzaten lagunen irribarreak. Bihotza epelxeago dago... [+]
Espainiako Gobernuak Eskola Jantokien inguruko Errege Dekretua atera berri du, Euskal Herri Hegoaldeko eskola jantokien kudeaketan eragingo duena. Spoiler: elikadura sistema osasuntsu eta jasangarri bat garatzeko inolako asmorik erakusten ez duen dokumentua da.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Bizkaigane elkarteak elikadura burujabetzan oinarritutako proiektua du Errigoitin (Bizkaia), 1983tik. Instalazioak dauden lur eremutik aterarazi nahi du lur jabeak elkartea. EHNE Bizkaia sindikatuak adierazi duenez, instalazioek lege eta administrazio eskakizun guztiak betetzen... [+]
Martxoaren 10etik 26ra izango da udaberriko kanpaina. 'Beste modura, denona de onura' lelopean arituko dira gertuko ekoizpena, banaketa eta kontsumoa babestu eta sustatzeko, ager zonaldean euskara hauspotzen duten bitartean. Apirila amaieratik aurrera jasoko dira... [+]
Euskal Herriko bi muturretatik datoz Itziar (Bilbo, 1982) eta Ekaitz (Erriberri, 2002), sortzen ari den Burujabetzaren Aldeko Mugimenduaren berri ematera. Euskal Herrian diren burujabetza prozesu ugariak arloz arlo bultzatu eta indartu nahi ditu BAMek. Lan horretan hasteko,... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]