Mixel Berhokoirigoin (Gamarte, 1952-2021) laborari baxenafartar eta ELB sindikatuko sortzaileetakoa zendu da minbiziaren ondorioz. Baserritar txikien alde konprometitua eta militantzian zaildua, Euskal Herriko Laborantza Ganbera martxan jarri zuen taldean protagonismo berezia izan zuen, Frantziako Estatuaren jazarpen judiziala gaindituz, eta Euskal Herrian lurraren defentsan ari direnentzat erreferentzia nagusietakoa izan da. Herrigintzan engaiatuta bizi zen eta “bakearen artisau” lanetan ikusi dugu azken urteetan.
Gamarten hil da Mixel Berhokoirigoin euskal laborari eta sindikalista ezaguna, bere jaioterrian, lurrari lotuta bizi eta lan egin izan duen txoko berean. Euskal Herriko Laborarien Batasuneko (ELB) sortzaileetakoa eta Confédération Paysanneko idazkari nagusi izandakoa, lana, militantzia eta konpromisoaren bidez utzitako arrastoagatik zen ezagun, eta ibilbide horrek Euskal Herriko nahiz kanpoko laborarien artean erreferentzia nagusietakoa izatera eraman zuen gamartearra.
1982n sortu zuen ELB beste laborari batzuekin, laborantza herrikoiaren alde egiteko asmoz. Ordura arte, FNSEA zen laborarien sindikatu bakarra, eta haren barnean aritu zen sindikalgintzan, laborari ttipien aldeko politikak, neurriak eta laguntzak bideratzeko helburuarekin. Baina FNSEAren monopolioa bestelako nekazaritza baten aldekoa izanki, atera eta sortu zuten ELB. Kontatzen zuenez, garaiko testuinguruan bi ideiei buruz konbentzitu behar izan zituzten herritarrak, pedagogia lan handia eginez. Batetik, Ipar Euskal Herri mailako egitura baten beharra, lurraldeak orduan ez zuelako aitortza instituzionalik; eta bestetik, FNSEAtik ateratzea eta ELB sortzea ez zela zatiketa bat, baizik eta bestelako laborantza baten alde aritzeko helburuak ekarritako erabakia.
Sektorean agintzen zuten monopolioen kontra jardun eta alternatibak eskainiz lortu du ELBk laborarien onespena; eta Ipar Euskal Herriko nekazarien sindikatu nagusi bilakatu da. Berhokoirigoin izan zen haren aurpegia eta eleduna urtez luzez.
Hazparneko Laborantza lizeoan ikasia, Ipar Euskal Herriko beste militante batzuen gisara, MRJC Euskaldun Gazterian jaso zuen bere formakuntza politikoaren zati handi bat Gamarteko laborariak 70eko hamarkadan, eta halaxe ezagutu zuen Mikele Hirigaray bikotekidea.
Euskal Herriko Laborantza Ganberako lehendakari
Nekazaritza eredu intentsibo eta oldarkorrari aurre egiteko, Ipar Euskal Herria onartuko zuen benetako nekazal egitura demokratiko bat eraikitzea eta bertako nekazaritzaren errealitatea kontutan hartuko zuen laborantza ganbera bat beharrezkoa zela iritzita, 2005ean Euskal Herriko Laborantza Ganbera (EHLG) sortu zuten Ainhize-Monjolosen ELBren bultzadaz, Berhokoirigoin haren presidente zuela.
Aurretik, Paueko Laborantza Ganberarako hauteskundeetan kanpaina egin zuten Euskal Herriko Laborantza Ganbera baten aldarria eramanez, eta zehaztuz hauteskundeak irabaziz gero egitura sortuko zutela. Ipar Euskal Herrian lehen indar atera ziren eta orduan hitzetik ekintzara igarota, sortu zuten egitura.
Frantziako Estatuak erakunde horren kontra egin zuen berehala, Paueko Laborantza Ganberaren babesarekin, beste erakunde ofizial baten izena erabiltzeagatik, eta ondorioz birritan epaitu zuten Gamarteko sindikalista, 2008an eta 2010ean, bietan errugabe deklaratu zuten. “Ez dut militantzia errazik ezagutzen, baina inplikatu ezean, egoerak nekez egiten du hobera”, esan zion hedabide honi 2012an egindako elkarrizketa batean.
Hamar urtez izan zen ganberako presidente, eta kargua uztean hala adierazi zuen Laborari aldizkarian, erakunde horren funtzio eta desafioez galdetuta: “Soka tira gaitza bada laborantza modeloen artean, industrializazioa eta iraunkortasunaren artean. Badakigu nork nora tiratzen duen. Gu gira soka horretan beste batzuen ondoan laborantza iraunkorrari buruz tiratzen dugunak”.
EHLGren baitan eta beste hamaika egitasmoren bidez –Lurrama edo Euskal Herriaren elikadura burujabetzaren aldeko Etxalde taldea kasu, zeinaren kide zen–, espekulazioaren kontra eta eredu ekologikoaren alde egin zuen lan Berhokoirigoinek, eta bere ideiak sarritan zabaldu izan zituen elkarrizketa eta hitzaldietan. 2017an Elikadura 21 batzarrean azaldu zituen horietako batzuk: “Nekazaritzaren egitekoa baldin bada munduari elikadura sortzea, jendeak elikatzea, kantitatez eta kalitatez... arazoa da ikusten dugula gaurko munduan mila milioi jende daudela goseak, beste mila milioi gehiago gaizki elikatuak… Ez da arazo teknikoa, politikoa baizik”.
Bake artisaua
Laborantzaren eta sindikalismoaren arloan ez ezik, herrigintzan ere oso sarturik ibili zen Mixel Berhokoirigoin. Abertzaleen Batasuneko eta Batera plataformako kide izan zen. 2016ko abenduan Luhusoko armagabetze-ekintzan hartu zuen parte, zeinean poliziak atxilotu egin zuen lau lagunekin batera; Bakearen artisau ezizenez ezagunak, elkartasun uholdea jaso zuten herritarren aldetik eta Bakegileak talde sortu zuten. Handik hilabete batzuetara ETAren behin betiko armagabetzea burutu zen gizarte zibilaren zaintzapean.
Bake eta elkarbizitzaren alde engaiaturik ikusi dugu azken urteetan. “Gatazkaren ondorioen konpontzea, kartzelaratuak diren pertsona guzientzat presondegia ez den beste perspektiba bat atzematea da”, esan zuen pasa den urtarrilean Baionan egindako mobilizazioan, bere azken interbentzio publikoetako batean.
Kultura ere gustuko zuen Berhokoirigoinek. Antzerkigintzan aritu zen gaztetan Hiruak Bat eta Biper Beltx taldeetan, baita iaz Gamarte, Ainhize-Monjolose eta Lakarrako herritarren artean osaturiko Hiru zitxun sorkuntzan ere. Bertsozalea zen, eta aritutakoa lekuko irrati-saio batean zein herriko besten giroan.
Uhartia etxaldean esne-ekoizpenean eta kiwai fruitu ttipiaren ekoizpenean aritu izan zen 30 urte baino gehiagoz gamartearra, errotik laborari eta sindikalista, Mikelerekin batera. Egun haren seme Iñakirekin eta Maitenarekin konpartitzen zituen lan horiek, ahal zuenean laguntza eskainiz, maite zituen lurra eta bere senide eta lagunak zainduz azken unera arte.
Minbizi azkar batek eraman du ARGIAn lankide dugun Jenofa Berhokoirigoinen aita Mixel.
Zazpi lagun auzipetu dituzte Hazparneko Puyo agentziaren okupazioagatik. Aiherrako Etxexuriaren salmenta salatzeko ekintzaren harira epaituko dituzte irailaren 30ean. Elkartasunez, mobilizazio eguna muntatu da irailaren 27an.
Amezketako Loidi baserrian sortutako proiektua da Aralareko, Uxue Artola Ansak eta Iosu Goñi Muruak bultzatua. “Familiako proiektua da gurea, moxal haragia lehenagotik ere ekoizten genuen, baina kanpora saltzen genuen, eta gauzak beste modu batean egiteko gogoz, bide... [+]
Uztailaren erdialdean aurkeztu zuten 2027tik aurrera Europako Nekazaritza Politika Bateratua (NPB) izango dena, eta proposamena izugarria da: NPBaren egitura desegitea eta azken urteotan lortutako aurrerapen urriak suntsitzea.
Euskal Sagardoa Jatorri Deiturako 250 sagastietan hasiak dira jada sagar biltzen. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoari dagozkien iazko datuekin alderatuta, uzta handiagoa izango da aurten. Orotara sei-zazpi milioi kilo biltzea aurreikusten dute, datu zehatza urte bukaerarako izango... [+]
Udazkeneko zenbakia aste honetan jasoko dute ARGIAko kideek, edo berariaz Bizi Baratzeako kide egin direnek.
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori,... [+]
Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Elkarretaratzea eta asanblada antolatu dituzte azken berriak zeintzuk diren jakinarazteko. Horrez gain, irailaren 9an Baionako auzitegi aitzinean mobilizatuko dira, Marieneko lurraren defentsan aritutako hiru ekintzaile auzipetuko dituztelako.
Irailaren 2an hasi da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte. ARGIA... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]