Hiriko parkeetan zergatik ez fruta arbolak eta barazkiak landu zuzenean biztanleentzat?
Hiriak nola elikatu? Horra Egonarria saioan Eli Pagolak Audrey Hoc laborariari luzatu dion galdera. Hoc-ek, bere lagun Aimar Rodriguezekin batera, fruitu arbolak ekoizten ditu, Etxalarren baso jangarria dauka eta Biriatuko udalarekin elikadura burujabetzaren estrategia martxan jartzen ari da. Hainbat proposamen egin ditu hiri barruan elikagaiak sortu daitezen: hiriak des-asfaltatzea eta bertan elikagaian landatzea, hiriko parke eta eremu publikoetan fruta arbolak sartzea...
Nola elikatu hiri bat? Horra Egonarria saioak aste honetan luzatu duen galdera. Hemen ikusentzun dezakezue osorik:
Audrey Hocek hala esan du: "Lehenik, hirietan pausatu behar lukete galdera hori: nola jangarri bilakatu arazi gure eremu publikoak, adibidez hainbat parke, itzulgune, hesi eta abar, herriarenak direnak. Eremu hauetan zergatik ez fruta arbolak eta barazkiak ekoiztu biztanleentzat zuzenki?". Aipatu du joera horiek hasiak daudela, batez ere “hiriak trantsizioan” mugimenduan: "Badago horren inguruko gogoetarik".
Zergatik ez des-asfaltatu hiriko eremuak? Eskolak hasiak dira
Hiri barruan elikagaiak sortu nahi dituenak lehenik arazo honekin egingo du topo: eremu ia guztiak daudela asfaltatuta. "Zergatik ez des-asfaltatu eremuak?" galdetu du Hoc-ek, "eta lurra berriz aurkitu eta landatu!". Azaldu du Ipar Euskal Herrian ikastetxeetan hasi direla jolas eremuak des-asfaltatzen: "Badago ondoko bost urteetan kanpaina eta programazio bat desasfaltatzeko, arbolen landatzeko, eta zergatik ez, jangarri bilakarazteko. Baditut kide batzuk horretan lanean ari direnak eta jada badituzte hogei ikastetxe Iparraldean bakarrik horretan daudenak".
Eli Pagola aurkezleak galdetu dio hirietako parkeetan lore apaingarriez gain landu ote daitezkeen barazkiak eta fruta arbolak. Hoc-en erantzuna berehalakoa izan da: "Noski! Eta horretara joan behar gara! Edergarriak diren arbola horiek guztiak ordezkatzen ahalko lirateke intxaurrondo, hurritz, gaztainondo, udareondo, sagarrondo, jinko... fruituak ematen dituzten hainbat arbolekin eta pentsa zenbat eta zenbat elikagai sortuko liratekeen hirietan, gero biztanleen artean partekatzeko, edo auzolanean antolatzeko, elkartasuna garatzeko jendearen artean... Arbola aitzaki bat da mila gauzen asmatzeko".
Biriatun hesi jangarriak landatuko dituzte
Biriatuko herriko etxeak bere programa politikoan finkaturik dauka elikadura burujabetza landuko duela herrian, bere biztanleentzat. Audrey Hoc eta Aimar Rodriguez lanketa horretan ari dira eta lehen urratsa izan da herritarrei fruta arbolen txerto tailerra ematea: "Etxera itzuli ziren haien arbola txertatuekin, landatzeko gisan". Arbolaren besta ere egin dute lehen aldiz, mintegi txikien elkargunea izan zena.
Biriatuko elikadura burujabetza lantzeko, eremu publikoen diagnostikoa egin dute eta proiektu hau adostu dute herriko etxearekin: herri sarreran gaur egun badaude 400 metroan zehar elaeagnus landarez osatutako hesiak edo heskaiak (hesitarako ohikoan erabiltzen den zuhaixka da eleagnusa). Horiek eraldatzea da egitasmoa, 400 metro hesi horiek jangarri izateko. Nola egiten da hori? Hoc-ek azaldu du bost hesi mota ezberdinen segida bat osatu nahi dutela: “hesi tropikala”, “hesi klasikoa”, “hesi atipikoa”, “hesi zitrikoa” eta "fruitu txikien hesia". Hesi klasikoan landatuko dituzte sagarrondo, udareondoak, hurritzak eta azpian lore jangarriak eta abar... Hesi tropikalean landatuko dituzte Himalayako bananaondoak, hotza ondo eusten dutenak eta banana jangarriak ematen dituztenak. Baita ere sartuko dute asimina (Europako mangoa), pasiozko fruitua, ahuakatea... Hesi atipikoan sartuko dute jende askorentzat ezezagunak direnak: mizpira japoniarra, kakia... Zitrikoen hesian landatuko dituzte laranjak, mandarinak, limoiak... Eta fruitu txikien hesian sartuko dituzte ahabi, masusta eta antzekoak.
Herritarren artean adostuko dute fruituen bilketa nola egin, herritarren artean banatzeko edo herriko jantokira bideratzeko. Ohiko merkatu logikaz kanpo hiriak elikatu daitezkeenaren adibideak eman ditu Audrey Hoc-ek.
Lanez lepo harrapatu dugun arren, eskuzabal hartu gaitu Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak; elkarrizketarako aurrez adostuta genuen denbora luzatzen utzi digu, luze jo baitu solasaldiak. Karguan urtebete egin duelarik, berrikuntzaz aritu gara Begoña Pedrosarekin,... [+]
Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza sailburuak iragarri duelarik hainbat ikastetxe eta zonaldetan sukaldeak jarriko dituztela, EHIGE gurasoen federazioak dio gaur egun catering-enpresen esku dauden eskola-jantokietako eredua bera aztertzea eta bestelako kudeaketa bat bultzatzea dela... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
Intxaurrondoak ekainean emango du bere fruitua. Lan bikaina egin du, esfortzuak merezi izan du. Lehen beroaldiekin zirkulazioak eta bihotzak zaintza bereziak behar dituzte. Garrantzitsua da hidratazioa mantentzeko neurriak hartzea –ura, infusioa eta saldak– eta fruta... [+]
Uda da sasoirik oparoena baratzean. bai, behintzat, udaberrian ereintza eta landaketa lanak egin badira. iazko uda ez dadila errepikatu desio dute elikagaiak lurrean eta zeruari begira lantzen dituzten laborariek. Izan ere, batez beste %45 uzta txikiagoa jaso zuten. Datu hori... [+]
Aurten ez dut aparteko ilusiorik San Ixidro egunerako. Ez dut girorik aurkitzen. Ingurura begiratu eta giro ospela. Burua lanean jarri behar izan dut epeltasun bila, eta hara non, azaldu zaizkit gure gazten zain hilabeteak daramatzaten lagunen irribarreak. Bihotza epelxeago dago... [+]
Espainiako Gobernuak Eskola Jantokien inguruko Errege Dekretua atera berri du, Euskal Herri Hegoaldeko eskola jantokien kudeaketan eragingo duena. Spoiler: elikadura sistema osasuntsu eta jasangarri bat garatzeko inolako asmorik erakusten ez duen dokumentua da.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Nekazariarentzat baratzea eragozpena besterik ez da. Egungo makina bat nekazari “aurreratuk” horrela pentsatzen du. Bere lanean ez dute baratzerik behar, ezta oilategirik, ezta sagarrondorik, ezta erlauntzarik ere.
Bizkaigane elkarteak elikadura burujabetzan oinarritutako proiektua du Errigoitin (Bizkaia), 1983tik. Instalazioak dauden lur eremutik aterarazi nahi du lur jabeak elkartea. EHNE Bizkaia sindikatuak adierazi duenez, instalazioek lege eta administrazio eskakizun guztiak betetzen... [+]
Martxoaren 10etik 26ra izango da udaberriko kanpaina. 'Beste modura, denona de onura' lelopean arituko dira gertuko ekoizpena, banaketa eta kontsumoa babestu eta sustatzeko, ager zonaldean euskara hauspotzen duten bitartean. Apirila amaieratik aurrera jasoko dira... [+]
Euskal Herriko bi muturretatik datoz Itziar (Bilbo, 1982) eta Ekaitz (Erriberri, 2002), sortzen ari den Burujabetzaren Aldeko Mugimenduaren berri ematera. Euskal Herrian diren burujabetza prozesu ugariak arloz arlo bultzatu eta indartu nahi ditu BAMek. Lan horretan hasteko,... [+]
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Mauleko Euskalduna ostatuak urteak daramatza Zuberoako etxe ekoizle txikien produktuekin lanean, eta hiriburuko ostatu parean eraikin bat erosi zutenean proposamena egin zien laborari horiei berei: zergatik ez ireki hurbileko ekoizleen saltokia bertan? “Motibatuta zegoen... [+]
Pandemiaren ondorengo testuinguruan, elikadura –ustez oinarrizko eskubide den hori– lantzeko mugitzen hasi zen talde bat Gasteizen. “Militantzia esparruan beste gaiak jorratzen ari ziren ordurako, etxebizitzarena kasu, baina elikadura ardatz hartuta ez zegoen... [+]