Nork
Xabi Paya, Patxi Gallego
BERTSOLARI
100. zenbakia, 2015
Bertsolari aldizkariak bertsoa eta komikia uztartzearen alde egin du azken urteotan. 89. zenbakian ekin zioten Patxi Gallegok eta Xabi Payak Nork liburuaren lehen orriak argitaratzeari, Hamar bertsolaritxo izenburupean. Amu izan ziren horiek, 100. zenbakian Nork osorik argitaratzeko.
Komikian ohikoak diren bide zenbait uztartu dituzte lan honetan: ukronia, detektibe-istorioa eta parodia. Bada ukronia ttiki bat, 2013ko Bertsolari Txapelketa Nagusian abiatzen delako trama, baina, fikzioaren jolasari ekiteko: izan ere, Andoni Egaña irudikatzen dute txapeldun 2013an. Are gehiago, agurra egitera doala, txapelketan bertan hil egiten dute Egaña. Hor abiatzen da detektibeen jarduna, eta baita parodia ere.
Parodia horren lehen urratsa, detektibeen profila da: ez dago detektibe bakarra, ohikoa denez, detektibe-taldea baizik: Bertsokop, bertso-eremuko teknologia-saioei keinu egiten diona; Amaia Ezpeldoi, Itxaro Bordaren nobeletako detektibe errurala (komikian idazlearen alter ego gisa irudikatua); Jesika Fletxeberria, kultura popularreko detektibea gogora dakarrena; eta Amezketako aguazila, Fernando Amezketarra marrazki bizidunetako pertsonaia. Detektibeen hautuan islatzen den moduan, umorea sortzeko testuartekotasunarekin egiten dute jolas; bertso-munduko pertsona ezagunen ondoan, kultura bisualean ezaguna den jendea irudikatu dute (politikariak, sukaldariak, musikariak, aurkezleak…), eta baita uneren batean komiki-pertsonaiak ere (Gartxot, Ipurbeltz, Punki, Xabiertxo, Xabinaitor, Zakilixut...). Bikain asmatu dute imajinario kolektiboan erroturiko kultura bisuala identifikatzen, eta Patxi Gallegok beste behin aurpegierak zein gorpuzkerak irudikatzeko trebetasuna erakutsi du.
Xabi Payaren ekarpena funtsezkoa izan da, bai komikian bertsoak tartekatzeko, bai bertso-munduaren joerak, ohiturak zein jarrerak parodiatzeko ere. Gaiari dagokionez, bertsolaritzaren eta kulturgintzaren botere-jokoak, autoritate-talkak eta lehiak dira nagusi. Bide horretatik, besteren artean, bertsolaritzan jada esplizitu egin diren kezka zenbait jorratzen dira: bertsolarien genealogiak, genero-gatazkak eta lurralde-ordezkaritzak. Nolanahi ere, genero-gatazkak bertsolari jakinetan gorpuzten ditu (gorpuztasunaren irudikatze sexistaren bat ere agertuz); eta lurraldetasunaren inguruko gogoetak, aldiz, ez dira bertsolari jakinetan gorpuzten, estalkipean irudikatzen direlako herrialde-ordezkariak.
Testuartekotasunak testuartekotasun, tentsio narratiboari eusten dio komikiak: batetik, tramaren bilakaeran, ikerketaren inguruko informazioa ongi dosifikatu delako (eta bigarren mailako tramak ere ederki josi direlako); bestetik, tipografia-hautuei, enkoadratze anitzei eta komiki-joskera aberatsari esker, erritmo bisualari ere ezin hobeto eutsi diolako narrazioak.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Gure alaba nagusia Euskal Udalekuetara joan zen lehen aldian, 2019an, eraldatuta itzuli zen. 15 egunetan hazi egin zen, eta ez fisikoki bakarrik; arrunt pozik zetorren, hunkituta eta bere abenturak kontatzeko gogo handiz; ezin genion jarraitu, horren azkar hitz egiten zuen... [+]
Gauza garrantzitsu asko gertatzen ari dira Palestinan, Euskal Herrian eta munduan. Espantu israeldarraren aurrean Euskal Herrian inteligentzia kolektiboa martxan dago, inoiz baino indartsuago. Jende ezberdin asko, toki ezberdin askotan, gauza ezberdin asko egiten ari da... [+]
Palestinan gertatzen ari diren gizadiaren aurkako krimenak “berariaz gaitzesten ez dituzten” Israelgo erakundeekin harremanik ez izateko 2024ko apirilean EHUko Gobernu Kontseiluak hartu zuen konpromisoaz gain, beste urrats bat eman du euskal unibertsitate publikoak... [+]
Aurtengo uda garaian 46 gradutara iritsi da tenperatura Espainia eta Portugaleko leku batzuetan. Europako beste leku batzuetan ere 40tik gorako tenperaturak izan dituzte, baita Euskal Herrian ere. Iaz baino tenperatura altuagoak izan ditugu eta aspalditxo izan ditugun handienak... [+]
Nazio Batuen Batzorde batek bi urte behar izan ditu palestinar herriak hamarkadetan salatu duena berresteko: Israelgo estatu sionista genozidioa gauzatzen ari dela. Herri presioa gero eta handiagoa da gure agintarien gainean, eta nazioarteko boikotak lehen arrakalak ireki ditu... [+]
TikTok-en parafernaliatik urrun bizi naizenez, aurreko egunera arte ez nuen jakin Maria Pombo horren berri. Sare sozialek orduero aurkitzen dute kalapitarako gairen bat eta, honakoan, kristorena sortu zuten influencerrak irakurtzearen gainean egindako adierazpenek. "Esango... [+]
Telesforo Monzon laborategiak antolatutako uda eskolak euskararen etorkizunaz gogoeta egiteko plaza beroa ekarri zuen Bergarara. Hasieran, Garikoitz Goikoetxeak eta Olatz Altunak euskararen egungo egoera eta etorkizuneko joerak marraztu zituzten, eta horren gainean aritu ziren... [+]
2018ko uztailean, CAF Beasaingo enpresa batzordeak lehen aldiz eskatu zion ofizialki CAFeko zuzendaritzari Jerusalemgo tranbiaren esleipen konkurtsoan ez parte hartzeko. Momentu horretan egoerak gaurkoarekin zerikusirik ez bazuen ere, ohiko trenbide batetik harago, proiektu hori... [+]
Mundua Israel Gazan egiten ari den genozidioaren hondamendira begira dagoen bitartean, kolonoen mugimenduak eta Israelgo armadak triskantzak egin dituzte Zisjordanian eta Ekialdeko Jerusalemen. Ondorioz, palestinar gisa han bizitzea eguneroko borroka bihurtu da, biziraupenekoa:... [+]
Dena aldatu da urriaren 7an Al-Aqsa Uholde Operazioa hasi zenetik. Palestinarrok utzi diogu biktima perfektuen eta terroristen arteko nahasketa izateari, batzuek konturatu nahi ez dutela dirudien arren. Irudi lazgarrien gaindosiak, azkenik, masa handien enpatia erreala eragin du... [+]
Asteburu honetan jakin dugu, Palestinarekin Elkartasuna plataformako kideen bitartez, Israelek 33. FCI/IGP Munduko Txapelketan parte hartu duela, Gasteizen ospatu den nazioarteko txakur lehiaketa batean. Duela egun batzuk izan genuen txapelketaren berri, baina Israel ez zegoen... [+]
Badira egun batzuk Instagrameko @denuncias_euskalherria kontuan argitalpen bat agertu zela. Bertan, ama batek adierazten zuen bere alaba Bernedoko euskal udalekuetan egon zela hamabost egunez eta talde mistoetan dutxarazten zituztela 13-15 urte bitarteko nerabeak, aukerarik eman... [+]
Aurrekoan idatzitako Irakasleon figura artikuluaren harira, kontu esanguratsu bat landu nahiko nuke. Artikulu horretan aipatu bezala, jende askoren ahotan dabil irakasleon lan karga baxua dela (gehienbat hezkuntza publikokoena), eta ditugun pribilegioak gehiegizkoak direla. Ez... [+]
Euskal Eskola Publikoaren alde borrokatzea STEILASen ikurra da. Ikasturte hasierarekin batera, gogoratu behar da aurreko ikasturtean hainbat kolektibotan akordio garrantzitsuak sinatzea lortu genuela, hezkuntza publikoan grebak eta mobilizazioak egin eta gero. Lan-akordio horiek... [+]
