Haurtzaroaren denbora
Haurtzaroaren amaiera eleberri distopikoa idatzi zuen Arthur Clarkek, 1953. urtean: jolasteari utzi dion gizarte baten deskribapena. Eta ez al da bereziki haurtzaroa jolasteko garaia? Jolasteko, harritzeko, ikusmiratzeko eta galdera biziak egiteko unea. Ulertzeko tartea zabalik uzteko momentua, erantzunak emateko edo jasotzeko urgentziarik gabe.
Kontua da, egun, jolasteko edo galdetzeko eta ulertzeko denbora murrizten ari zaigula. Erabakiak hartu behar dira, arin! Berehalako emaitzen presioak harrapatu gaitu. Ez ote da helduona urgentzia hori? Ez ote gara ari helduon lehiakortasun eredu bera promozionatzen? Zer dira bestela MasterChef edo Eurovision Junior moduko programak? Haurtzaroa ezabatzea suposatzen dute? Errendimenduaren gizartea, agian, haurtzaroaren kontrako gizartea ere bada.
Jolastea kontu serioa da umetan, ez da entretenimendu soila: mina, heriotza, sexualitatea eta bakardadea irudikatzeko modua izan daiteke
Telebistaren inguruan, dena den, bestelako irakurketa bat egin zuen 1982an Neil Postmannek, Haurtzaroaren desagerpena deituriko saiakeran. Haren ustez, gurasoak etxetik kanpo lan egiten hasi zirenean, umeak pantailaren aurrean utzi zituzten. Horrekin batera, haurrek helduon kontuak zuzenean ikusi zituzten eta, beraz, telebistaren etorrerak, “haurtzaroaren amaiera” delakoa ekarri zuen. Pantailak agerian utzi zituen, gordin-gordin, sexualitatearen eta heriotzaren moduko gaiak. Aurreko garaian, irakurtzen jakitea ezinbestekoa zen helduon “sekretuetara” iristeko. Oso bestelakoa da liburuen logika! Ikus-entzunezko komunikabideen nagusitasunak, aldiz, berdindu egin ditu haurtzaroa eta helduaroa; bien arteko bereizketa hautsi du. Eta pentsa joera hori zenbateraino garatu den mundu digitalaren garaipenarekin. NBEren txostenaren arabera, online pornografia 12-17 urteko haurrek kontsumitzen dute batez ere… Postmannen ustez, xalotasuna eta sekretua dira haurtzaroaren ezaugarri; orain, garden erakusten dira norbere kabuz esperimentatu eta apurka-apurka deskubritu beharrekoak.
Kontuak kontu, errendimenduaren logikatik kanpo, haurtzaroan galdetzeko, ikertzeko eta jolasteko denbora “galdu” hori berreskuratu beharko genuke? Galdutako denborari esker egiten gara heldu! Jolastea, gainera, kontu serioa da umetan, ez da entretenimendu soila: mina, heriotza, sexualitatea eta bakardadea irudikatzeko modua izan daiteke. Superheroietara jolastea mugak irudikatzeko modu bat da; ezkutaketan aritzea, helduari “Gal nazakezu? Ni bilatzeko adina maite nauzu?” galdetzeko bidea. Desira ez baita sekula anonimoa izaten, eta horren aztarnaren bila aritzen dira umeak buru-belarri, jakintza propio bat eskuratu nahian… Beraz, ondo legoke haurtzaroaren denbora bizirik mantentzea: etorkizuna urgentziarik gabe eraikitzeko denbora izatea.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Aurten, berriz ere, Euskaraldia izan dugu. Bi astez, gure hizkuntza-ohiturei erreparatu diegu, geure buruari galdetuta zenbat eta nola egiten dugun euskaraz. Baina ariketa horretatik harago, galdera handiago bat ere pizten da: zeren araberakoa da hizkuntza baten biziraupena?... [+]
Ekainaren 12an munduko bazter guztietatik –Euskal Herritik ere– heldutako ehunka pertsona batuko dira Egiptoko El Arish hirian, hortik Rafah-raino abiatzeko, Gazaren aldeko martxa globalean. Israel palestinar herriaren aurka egiten ari den genozidioa salatuko dute,... [+]
Nahiz eta jakina izan inkestak ez direla errealitatearen isla zehatza, interesgarria da bistadizo bat ematea, beti eskaintzen baitigute gai zehatzekiko tenperatura sozialaren arrastoren bat. Are garrantzitsuagoak dira, gai zehatzetan sartuegiak edo katramilatuak egoteagatik,... [+]
Haurrak begiratzeko gure paradigma ez da erabat aldatu, baina aldaketak-edo egiten ari gara, egia da, beste kontzientzia maila batekin, aferak duen garrantziagatik-eta. Bazen garaia. Kontua da, baina, haurren bizitza gure esku dagoela, eta behar duten bizimoduan aldaketak... [+]
Stanfordeko Unibertsitateak dohainik eskaintzen duen Storm deituriko erreminta ezagutu berri dut. Adimen artifiziala erabilita, edozein gairen inguruan artikulu akademikoak sortzeko diseinatutako ikerketa tresna da. Fidagarriak eta baimenduak diren hamaika iturri erabiltzeko gai... [+]
Oraindik joan den astea asimilatzen nabil. Boterean daudenen eta botere ereduetan eragin nahi dutenen aldarriak ozen entzun ditugu nonahi. Sareetan zein kalean.
Izan diren manifestazio ezberdinetan, herrietako giza eskubideen garapen maila agerian geratu da. Amerikako Estatu... [+]
Erdaraz hitz egiten duzu, Francok nahi zuen bezala’ kamiseta dut gogoan egunotan, OlaXonMario Galiziako sortzaile digital kuir eta independentistaren diseinua.
Gogora ekarri dut, lehenengo, Isabel Díaz Ayusok alde egin duenean Imanol Pradales lehendakariak... [+]
Noizbehinka aipatu ohi da zientzia, edo hobe esanda akademia, gizartetik urrunegi dagoela. Gauzak honela, aditu eta arituen arteko distantzia ahalik eta txikien izatea da jasangarritasunaren zientziaren zioetako bat. Jasangarritasunaren arloan aritzen garen zientzialariok... [+]
Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]
Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?
Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]
“Hauxe titulu bitxia” erranen du aspaldian leitzen nauen ARGIAko irakurleak. Jakingo du halaber Stanley Kubrick zinegilearen azken filmaren zale amorratua naizela. Horrek hura esplika dezake. Funtsean, begiak zabal itxita begiratzen diogu munduari, bereziki Gazako... [+]
Badirudi Europar Batasuna eskalada beliko betean sartu dela. Munduaren ordena geopolitikoa kolokan dabil eta Europak bertan zuen pribilegiozko lekua galtzeko arriskua ikusi du. Autonomia estrategikoaren lemapean, beste neurri askoren artean, industria armamentistikoa... [+]
Euskal Herriko mugimendu abertzaleen hasieran, langile borrokak kanpotik inposaturiko zerbait balira bezala ikusi ohi ziren. Euzkadi egunkariko orrialdeetan maiz irakur zitezkeen sozialisten kontrako diatribak. Harritzekoak ere ez ziren erasook, egia esan, egunkari sozialistetan... [+]