Mitoen itzalean
Gustukoen ditudan komikigileez galdetzen didatenean ez dakit zer erantzun. Ez dut autore fetitxerik. Penagarria da arrazoia: gehienetan, komiki –edo nobela– bat irakurri eta denbora gutxira ahaztu egiten zait egilea nor den, berretsi ahal izan dudan moduan Aztarna Faltsuak-ekin, testu hau idazteko bigarrenez irakurtzen hasi naizenean. “Ea, norena zen? Bruno Duhamel. Izena ezaguna zait ba, eta ilustrazio hauek, lehenago ikusiak ditut antzekoak, kolore-gama zabal hau, ilunabarrak argitutako Arroila Handiaren ikuspegi panoramiko eder hauek...”. Wikipedian irakurri dut Harriet argitaletxeak –nork bestela!– autore frantziarraren hainbat komiki dituela euskarara ekarriak –Miel Angel Elustondok itzuliak–, eta jabetu naiz horietako bat etxean dudala gordeta: Itzulera, Lanzarote izan zitekeen uharte bolkaniko batean kokatua.
Aztarna faltsuak western modernoak Frank Paterson du protagonista. Hamabost urtez AEBetako mendebaleko ikuskizun batean Johnson marshallaren rola jokatu du, baina lana serioegi hartzen bukatu: turista baten aurrean bere arma atera zuen eta orain langabezian dago. Lankide ohiek, agur-opari moduan, bidaia antolatua ordaindu diote Mendebalde Zaharreko eszenatoki ikonikoetara. Talde koloretsua du bidaide, zeina Duhamelek baliatzen duen jo-puntuan jartzeko masa turismoa, armekiko atrakzioa, arraza- eta sexu- aurrejuzguak, erreserbetako indiarren patua, pertsonaia historikoak mito bilakatzeko tendentzia... Autobusak lehen geldialdia egitearekin bat hautsiko da haien arteko armonia, marine ohi bati zuzendutako iruzkin zirtolari eta gainerakoen ezezagutza agerian utziko duten Franken azalpen historiko zehatzengatik. Pertsonaien izaerak aitzakia paregabea lirateke istorio umoretsua marrazteko, baina Duhamelek beste bide batetik jo du, nahiz eta komiki osoa zipriztintzen duen ukitu satirikoak irri txikiak eragingo dituzten irakurleengan. Ez dakigu Aztarna faltsuak western generoari omenaldia ote den, ala desmitifikazioa. Biak, ziurrenik.
Zer den mitoa eta zer errealitatea, zer benetan gertatua eta zer aztarna faltsua, etengabe egiten du horrekin jolas komikigile frantziarrak, Franken barne-bidaia ardatz izanik, zeinak norabide susmagaitza hartuko duen, indiar batek eskura zituen substantzia aluzinagarrien efektupean.
Gustukoen ditudan komigileez galdetzean, badakit orain zer erantzun.
Ahanzturaren leizea
Paco Roca eta Rodrigo Terrasa
Itzultzailea: Bego Montorio
Astiberri, 2024
------------------------------------
Zer gertatzen da Ahanzturaren leizea Txiki eta Otaegiri buruzko polemika betean irakurtzen denean? Guri iruditu zaigu ez dagoela momentu... [+]
Kontra
Ane Zubeldia Mangriñá
Susa, 2025
----------------------------------------------------------------------------------
Hatz-mamiekin jarraituta irakurtzeko azalerak bildu ditu Ane Zubeldia Magriñák bere lehen poema bilduman: ur gainak, zuhaitz... [+]
Beste zerbait
Danele Sarriugarte
Consonni, 2025
------------------------------------------------------------------------------------------
Zazpi urte pasatu dira bigarren eleberria argitaratu zuenetik eta hamaika lehenengo liburutik. Bitarte honetan, baina, letrei... [+]
Eresia. Hil-kanta aitari
Goiatz Labandibar
Elkar, 2025
------------------------------------------------------------------
Goiatz Labandibarrek azken urteotan Amez (2022), Bekatua (2023) eta Zoo (2024) idatzi ondoren, Eresia. Hil-kanta aitari (2025) argitaratu berri du... [+]
Anatomia bertikalak
Lierni Azkargorta
Balea Zuria, 2025
------------------------------------------------------------------
Lierni Azkargortak Anatomia Bertikalak liburuaren aurkezpen saioan esan eta Berria egunkariak jaso moduan irakurri ditut poema gehienak: ozen, ahoz... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Kanbodiako enbaxada
Zadie Smith
Itzulpena: Garazi Ugalde
Igela, 2022
-----------------------------------------------------
Batek baino gehiagok askatu ezin duen ideia faltsua da Europa jende berdinez soilik dagoela eraikita. Eta ez bakarrik faxistek. Egiatan, gutako... [+]
Carmilla
J. T. Sheridan Le Fanu
Itzulpena: maialen berasategi
Erein, 2025
------------------------------------------------------------------------
Literatura unibertsala bilduman argitaratu berri dute J. T. Sheridan Le Fanu irlandarraren 1872ko Carmilla. Maialen... [+]
Agur Karibu
Marian Porcel
Elkar, 2025
SIMULAKRO BAT
Leire Ugadi
Elkar, 2025
---------------------------------------------------------------------
Hitzak hautsi egin dezake, kolpatu, arrakalatu eta apurtu. Simulakro bat (Elkar, 2025) izendatu du Leire Ugadik (Urduña, 1996) simulakro hutsetik harago... [+]
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Elkar, 2024
------------------------------------------------------------------
Helduentzat bigarren liburua du Karmele Mitxelenak. Lehenengoa ipuin liburua izan zen, eta honetan ere nabari zaio ipuingile eskua; izan ere,... [+]
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Igela, 2025
George Orwell Abereen etxaldea (Animal farm, 1945) eta 1984 (1949) eleberriengatik ezagutzen dugu, euskarara itzuliak biak. Baina horien aurretik Down... [+]