Gorputzaldi aldrebesarekin heldu da urriaren 15a, Palestinaren aldeko lanuzte eta protesta deialdien eguna Hego Euskal Herrian. Testuinguru globalak eragin du iritzi publikoan azken egunotan, izan ere, abian den (itxurazko) bake-planak batzuei pentsatzera eraman die dagoeneko amaitu dela palestinarren aurkako genozidioa, “bakea” dela nagusi, eta Gazaren berreraikuntzan (esan nahi baita, Mendebaldeko potentzien negozio kolonialean) ipini behar direla indarrak orain.

Hego Euskal Herrian ez da indarrak bateratzerik lortu. Deialdiak ugari izan dira, lanuzte partzialen ordu tarteak ezberdinak izan dira, eta ez dira bateratu, ezpada Hezkuntzan egun osoko lanuztea egin delako. Dena dela, eta han-hemen entzun bada ere berandu heldu direla Palestinaren aldeko lan arloko mobilizazioak, milaka eta milaka herritarrek kaleak hartu dituzte Hego Euskal Herrian. Olatu handiak ikusi dira goizean lau hiriburuetan.

Arratsaldean, berriz, Gernika-Palestinak deitutako burrunba deszentralizatuta egin da, udaletxez udaletxe, 19:30ean hasita; eta Palestinarekin Elkartasunak deituta, berriz, mobilizazioak lau hiriburuetan: Gasteizen 17:30ean, Iruñean eta Donostian 18:00etan, eta Bilbon 18:30ean.

Gernika-Palestinak burrunbak egin ditu udaletxez udaletxe. Israel "isolatu beharra" azpimarratu dute amaierako irakurketan, eta "urgentziazko neurriak" aplikatu behar direla nabarmendu, hala nola laguntza humanitarioa biderkatzea, presio militarra desagerraraztea, sektore zaurgarrienen zaintza lantzea eta oinarrizko zerbitzuen hornidura berreraikitzea. "Babestu hitzak gakoa izan behar du", adierazi dute. 

Palestinarekin Elkartasuna mugimenduaren deiari erantzunez jende andana bildu da baita ere, eta lau hiriburuetan eserialdiak egin dituzte. Poliziak esku hartu du eta istiluak gertatu dira, bereziki Donostian eta Iruñean. Hiri buruzagian, eguerdiko manifestazioan ere gomazko pilotak jaurti dituzte, salatu dutenez.

Israel Palestinan egiten ari den "kolonizazioaren kontrako borroka" ez dela amaitu adierazi du Palestinarekin Elkartasunak bere irakurketan. Argi kritikatu dute zenbait agintarik "irtenbidetzat" jotzen duten bi estaturen aukera: "Genozidioa gelditzeko eta Palestinaren askatasuna erdiesteko, lurralde osoaren deskolonizazioa, preso palestinarren askapena eta errefuxiatuen itzulera bermatu behar dira. Ez dago Israelgo entitate kolonialarekin elkarbizitza posiblerik". Era berean, Palestinarekin Elkartasunak egin ohi duen moduan, palestinar erresistentziari babesa adierazi diote.

Azkenik, asteazken honetako lanuzte partzialean atarikoan iragarri moduan, nazioarte mailan greba orokorra antolatzeko premia nabarmendu du Palestinarekin Elkartasunak. "Euskal sindikatu gehienek, Palestinaren aldeko mugimenduak Euskal Herrian greba orokorra antolatzeko egindako deiari erantzun beharrean, CCOOk eta UGTk deitutako estatu mailako lanuzte partzialera batzeko deia egin dute, Ipar Euskal Herrian deialdirik egin gabe".

Lanuzteen jarraipena

Ohiko martxa produktiboa etetea ez ezik, deitzaileen helburua izan da Israelekin negozioak dituzten enpresak seinalatzea eta praktikak uzteko eskatzea, merkataritza jardun horiek Palestinako lurren okupazioa betikotzea baino ez dutelako lortzen. Asko dira estatu sionistarekin zuzenean edo zeharka, edo gehiago edo gutxiago kolaboratzen duten Hego Euskal Herriko enpresak. Aipatuenetakoa izan da CAF, Euskal Herrian duen pisu ekonomikoagatik eta Jerusalemen eta Tel Aviven eraikitzen ari den tranbia proiektuengatik.

Goizeko argazkietako bat CAFeko enpresa batzordeak utzi du: langile bat eskailera luzean igota zutoin batean Palestinako bandera zintzilikatzen, atzean enpresaren fatxada ageri dela logotipoarekin; ertzainek hainbat kide identifikatu dituzte. CAFeko langileek oro har bat egin dute deialdiekin: Zamudioko eta Beasaingo lantokietan bederen, “erabateko jarraipena” izan dute lanuzte partzialek LABen esanetan. 

CAFi eta Israelgo tranbiari lotuta, orain arte askorik hitz egin ez den beste enpresa batek ere jarri du hizpidea, hain justu ere Miñaoko (Araba) parke teknologikoan dagoen AEG Powe Solutions Iberiako langileek. Enpresa horrek bateriak eta kargadoreak ekoizten ditu CAFentzat, baita Israelgo tranbiarako propio ere, eta asteazken honetan, lanuzte partzialak egin baino, greba orokorrera jo dute.

Batez ere industrian izan du indar gehiena lanuzteen deialdiak, bereziki Bizkaian eta Gipuzkoan, gutxiago Araban eta antzera Nafarroan, Urko Apaolaza kazetariak artikulu honetan xehatu moduan. Lanuzteei emandako erantzun positiboagatik, sindikatu abertzaleek ondoko enpresa hauek izan dituzte aipagai, besteak beste: Indar, Sidenor, Cementos Lemona, Tubos Reunidos, Tubacex, Sarriopapel, Guerra Hermanos, Natra Zahor, Indaux, Nemak eta Jaso.

Lanuzteak ez ezik, elkarretaratze jendetsuak egin eta kameraz jaso dituzte hala nola enpresa handi hauetako enpresa batzordeek: CAF, Volkswagen, Mercedes, Michelin, Fagor, Irizar eta Arcelor. Baita armak egiten dituen Andoaingo Sapa enpresan ere. Izen zerrenda luzea da; asko eman ditu Berria-ko Kristina Martin kazetariak.

Dena dela, beste sektore batzuetan jarraipena ez da hainbestekoa izan, hala nola enpresa txiki eta komertzioetan, eta merkatalgune eta industriagune zenbaitetan ez zirudien greba edo lanuzte eguna zenik. Saltoki handietan normaltasuna gailendu da.

Israelekin kolaboratzen duten saltokien aldamenetik pasa ahala, baina, manifestariek seinalatu egin dituzte, nahiz eta Ertzaintzak, Bilbon adibidez, NYX hotela eta Starbucks zaintzapean hartu dituzte. Esaterako, McDonalds multinazionalari margo gorria jaurti diote Donostian, Lander Arbelaitzen kronikan irakur daitekeenez. Bere konpetentziako Burger King ere seinalatu dute Iruñean, eta Espainiako Polizia oldartu egin da, Gedarrek kontatu duenez. Carrefour saltokian ere, Iruñean, pegatinak jarri dizkiote logotipoari. 

Erakundeak, enpresak eta patronala

“Langile klaseak kalera atera nahi zuen, argi adierazteko ez duela genozidioaren konplize izan nahi”. Hala adierazi diote Zigor Olabarria kazetariari LAB eta ESK sindikatuetako ordezkariek Gasteizko manifestazioan. Aldarri horrek ezartzen du asteazkeneko mobilizazioen oinarria, eta hortik aurrera datoz detaileak. Oro har, sindikatuek hiru aldetara luzatu dituzte aldarrikapenak: erakundeetara, enpresetara eta patronalera.

Patronalari zuzendu zaio LABeko zuzendaritza. Hain zuzen ere, Confebaski. Hala irakur daiteke Maria Ortegaren Bilboko kronikan. Garbiñe Aranburuk patronalari eskatu dio enpresei presioa egiteko, Israelekiko harremanak errebisatu eta eten ditzaten. ELA gehiago ipini da gobernuei begira; horregatik batzartu dira PSEren egoitzaren aurrean Bilbon, eta PSNren atarian Iruñean. Mitxel Lakuntzak zera esan du: “Israelek eta Netanyahuk epaitegietan bukatu behar dute, eta euskal erakundeek horretan parte aktiboa izan behar dute”.

Asteazken honetan, erakundeen partetik ez zen erreakzio berezirik espero. Izan ere, esaterako Eusko Jaurlaritzak eta Gipuzkoako Foru Aldundiak agendari eutsi diote, eta ekitaldi garrantzitsua zeukaten lurralde historikoan, Ipuscua 1000 urte, mila urte igaro direlako Gipuzkoari hala deitu zitzaionetik, ezagutza dagoenetik bederen. Urteurrena urte osoan betetzen bada ere, asteazken honetan egin dute ekitaldia. Dena dela, aipatzekoa da Maria Chivite Nafarroako lehendakariaren eta bere gobernuaren jarrera Palestinaren harira mobilizatzen den jendearekiko –Palestinarekin Elkartasunak deituriko urriaren 4ko manifestazioan egon zen Chivite–. Asteazken honetan, ohiko gobernu bileraren ondoren, Begoña Alfaro lehendakariordeak “gobernuaren poza” agertu du “Nafarroako herritarrek Gazan gertatzen ari den krimenari emandako erantzunagatik”. Bitxia, zerbait esateagatik. Xabier Letonak Iruñeko kronikan jaso du.

Hezkuntzan, eragin handia

Haurreskoletatik hasi eta unibertsitateraino, langile guztiak barne, Hezkuntzak egun osoko greba zuen Hego Euskal Herrian, eta, arlo guztien artean, gehien inplikatutakoa izan da. Bazen ezberdintasunik: egun osokoa zen deialdia, eta ez ordu batzuetakoa. Horren zergatia, “antolakuntza eta kudeaketa”. Izan ere, sindikatuen esanetan, haur eta gazteak tartean izanik, ordu batzuetako lanuztea baino aproposagoa zen egun osoko greba, bai ikasleei begira, baita irakasleei eta familiei begira ere.

Sindikatuen deialdiak ez dira bateratu, baina. LAB eta STEILAS alde batetik joan dira, eta ELA bestetik. Mikel Garcia kazetariak jaso ditu STEILASen eta ELAren iritziak. Lehenak esan du “ahalegin guztiak” egin dituztela denak elkarrekin joateko, baina ELAk desmarkatzea erabaki duela; ELAren iritziz, ordea, manifestazioetan gobernuei egin behar zitzaien presio, eta horretarako, CCOO eta UGT sindikatuengandik bereizi behar zen. Emandako datuen arabera, grebaren jarraipena %60koa izan da Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako sare publikoan, %80koa ikastoletan, eta %85ekoa Haurreskolen Kontsortzioan.

Sindikatuak bezalaxe, ikasleria ere zatituta joan da, espero bezala. Jendetza mobilizatu da, dena dela. Ikama antolakunde independentista, hau da, ezker abertzalearen adarrekoa, LABen deialdiekin batera joan da; eta aldiz, Mugimendu Sozialistaren parte diren Ikasle Abertzaleek, beraien manifestazio propioak egin dituzte eguerdian, hiriburuetan, eta arratsaldean Palestinarekin Elkartasuna mugimenduak deitutako mobilizazioetara batu dira.

EHUko hiru campusetan grebak jarraipen zabala izan du, eta Joxerramon Bengoetxea errektorearen taldea izan da notizia baikortasunez eman duena: “Beste behin ere argi geratu da EHUko komunitatearen elkartasuna Palestinako herriarekin eta bakebideekin”. Dena dela, istiluak izan dira hiru campusetan, batez ere Leioakoan, manifestariek errepidea moztu, fakultateetarako sarbideak itxi eta zaborrontziak erre baitituzte, eta horiek gaitzetsi egin ditu errektoretzak.

Nafarroan, duela gutxi sorturiko Irakasleak Palestinarekin taldeak eman du zeresana. “Ekimen informatiboa” egin dute goizean goizik Hezkuntza Departamentuaren aurrean, Nafarroako Gobernuari eskatzeko HP eta Google enpresei erosten zaizkien produktu guztiak eten ditzala, enpresa horiek Israeli prestatzen dizkietelako baliabide teknologikoak genozidioa aurrera eramateko.

Sektore publikoan, “gutxieneko zerbitzu gehiegi”

“Beste behin ere sektore publikoko zerbitzu minimoak gehiegizkoak izan dira eta horrek grebarako eskubideak urratu du”. Adierazpen horiek egin ditu Nafarroako ELAko koordinatzaile Imanol Pascualek, eta gisa bereko salaketak entzun dira Araba, Bizkaian eta Gipuzkoan.

Jai egunetako moduko lantaldeak ezarri dira osasun etxe arruntetan, eta normaltasun erabatekoa tratamendu berezietan, hala nola onkologikoan, eta larrialdi zerbitzuetan ere bai.