Apaingarria eta hilgarria

  • Hainbat aztarnategitan merkurio maila arriskutsuak aurkitu dituzte arkeologoek, kolore gorrixkarekin apaintzeko zinabrio mineralaren ondorioz.

(Argazkia: Brooklyn museum)

Goiko argazkian, jadezko koilara olmeka bat ageri da, ebakiduretan oraindik zinabrio arrasto gorrixkak dituena. Zinabrioaren pigmentua balio handikoa eta sakratua zen maientzat eta objektuak nahiz hormak apaintzeko erabiltzen zuten. Baina zinabrioa %85ean merkurioz osatutako minerala da eta, beraz, oso toxikoa.

Gaur egun, aztarnategietako geruza batzuetan merkurio maila arriskutsuak topatu dituzte arkeologoek eta, Frontiers of Environmental Science aldizkarian jakinarazi dutenez, ziur daude maien osasunean eragina izan zuela horrek. Baina ikusteke dago Aro Klasikoaren amaierako aldaketa soziokulturaletan faktore nagusietako bat izan zen ala ez.


ASTEKARIA
2022ko azaroaren 13a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Kanal honetatik interesatuko zaizu: Denboraren makina
Industria agortu eta gero, zer?

Beriain (Nafarroa), 1974ko otsaila. Potasas de Navarra enpresako langileek greba egin zuten, besteak beste, aurreko urtean Motor Ibérica lantegiko langileek egindako grebak bultzatuta. Ez zen, beraz, Nafarroako industriako lehen greba, ezta Potasasena ere. Baina Potasas... [+]


Harakin eta zirujau

Erroma, 1215eko apirila. Laterango IV. Kontzilioan, Eliza Katolikoak apaiz eta monjeei kirurgia egitea debekatu zien, besteak beste. Aurreko kontzilioetan ere, Reimsen eta Toursen, gaia landu zuten, lekaideek soilik arimak salbatzeaz arduratu behar zutela eta gorpuen salbazioa... [+]


280 milioi urteko faltsifikazioa

Italiar Alpeetan duela 280 milioi urteko narrasti baten fosila topatu zuten 1931n. Tridentinosaurus antiquus espezie moduan katalogatutako fosila, lehen narrastien eboluzioa aztertzeko funtsezkotzat jo izan da ia mende batez; hainbat adituk izan dute hizpide liburu eta... [+]


10.000 urteko harresia

Mecklenburgeko golkoan, Baltikoko uretan, ia kilometro bateko harrizko egitura bat identifikatu zuten arkeologoek 2021ean. Orain diziplinarteko ikerlari talde batek harresiari buruzko ikerketa argitaratu du PNAS aldizkarian.

Egiturak 10.000 urte inguru ditu eta gizakiak egina... [+]


Ahanzturaren gaixotasuna

Frankfurt (Alemania), 1901. Alois Alzheimer psikiatra eta neurologoak Auguste Deter pazientea ikusi zuen lehen aldiz. 51 urteko etxekoandre alemaniarra kasu arraroa zen. "Pazientea eserita dago eta babesgabe dirudi" jaso zuen Alzheimerrek idatziz: "Nola duzu... [+]


Eguneraketa berriak daude