Azalak berak ematen du liburuan kontatzen denaren berri. Zirriborro bat ageri da lore batzuen gainean, zurrunbilo bat udaberrian. Horixe da Ione Gorostarzuren (Berastegi, 1984) Ez da erditzea (Elkar, 2019) poema-liburuak dakarkiguna: amatasunaren edo, oro har, emakumetasunaren ertzak eta argi-ilunak dira bildumaren ardatz.

Iraganetik, orainetik eta etorkizunetik begiztatzen du idazleak Adrienne Richek amatasunaren instituzio gisa izendaturikoa, intimoaren eta globalaren arteko koordenatuetatik. Alabatasuna, haurdunaldia, erditzea eta gurasotasunaren inguruan gailentzen den kontakizunaren ifrentzu diren erru, damu, min, ezin eta beldurrak dira erdigunea, eta bereziki, amak ama soil ez direnaren aldarria. Baita, zentzu berean, emakumeak amatasunaren, familiaren eta besteen bitartez definitzearen aurkako aldarria ere.

Ama ere baden ni poetikoak hezurmamitzen du araua onartzearen eta hura arrakalatzearen arteko tentsio konponezinak sortzen duen ezinegona: “Zenbateraino aldatu mundua ondorengoentzat / zenbateraino moldarazi ondorengoak, mundura”. Honekin, gaur-gaurkoz erantzun argirik ez duten galderak eta kezkak agertzen dira hitzotan, poetarenak ez ezik beste hainbat idazle eta irakurle andanarenak ere badirenak. Izan ere, Gorostarzuren hau amatasunaren idealizazioa auzitan jarriz emakumezko idazleek argitaratutako obren konstelazioan koka genezake: Alaine Agirreren Karena (Elkar, 2021) eta Katixa Agirreren Amek ez dute (Elkar, 2018) eleberriak eta Leire Bilbaoren Etxeko urak (Susa, 2020) poema-liburuarekin batera, besteak beste.

Poema batzuek lirikotasun handiagoa dute, bestetzuk narratiboagoak dira, eta erabiltzen dituen baliabide poetikoek topo egiten dute eguneroko gauzen arruntasunarekin.

Erantzunen xerka miatzeko bideak proposatzen ditu idazleak, amatasuna denaren eta izan zitekeenaren arteko zubia eraikitzeko birdefinizio ariketa eginez: “Eta jarri beharko dugu elkarrekin zalantzan / elkarrekin sortu zehaztu eta arautu beharko / egunero-egunero erabaki / zer den maitasuna guretzat”.

Esan bezala, ordea, erantzunak baino gehiago dira galderak. Ez, ordea, buelta emanda amu bilakatzen direnak, gizarteak egiten dizkigunen gisakoak; aitzitik, askatzea helburu duten galderak dira hauek, erronka itxura dutenak.