Libra zaitez beti azal zurien eraginetik
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala- Sa
Testu zaharrak, 2022
Zitkala-Sa hegoaldeko Dakoten erreserban (AEB) jaio zen 1876an. Eskolan asimilazioan oinarritutako hezkuntza jaso zuen, eta horren ostean unibertsitatean ikasi zuen. Andereño lanetan hasi zenean eta gobernuak bere komunitatea desegiteko trikimailu politikoaren konplize sentitu zenean hartu zuen Zitkala-Sa izena, Txori Gorri. Eta bere herriaren ipuinak jaso eta idatzi nahi izan zituen erresistentzia keinu eta bizimodu bezala. Liburu honetan aurki ditzakegun ipuin edo pasarteen jatorrizko liburuak hainbat dira. Antologia moduko bat da, beraz, esku artean duguna: Zitkala-Sa idazlearen obraren zati bat, hain zuzen ere.
Garaian bere lanak egin zuen ekarpena handia izan zen. Izan ere, diskurtso antikolonialak bogan egon aurretik idatzi zuen egileak bere komunitateaz zibilizatuak balira bezala. Eta zuriak dira anker bezala deskribatzen direnak (diskurtso hegemonikoak kontrakoa defendatzen zuen une historikoan). Finean, komunitatearen ipuinak eta bere esperientzian oinarritutako oroitzapenak idatzi zituenean antikoloniala zen begirada bat jaso zuen bere testuen bidez.
Zitkala-Saren kontakizuna inpaktuzkoa da, indar hegemoniko, politiko eta interes ekonomikoz beteta zegoen alde bakarreko kontakizuna kolokan jartzen duelako; eta indigenen komunitateak bizi izandakoa errealagoak diren terminoetan birpentsatzeko bere lana ezinbestekoa izan zelako.
Bere bizipena bezain konplexua da liburu honetan aurkituko duguna: nomada izan zen eta genozidio bat bizi izan zuen komunitatearen alaba da (eta ahozko literatura, ipuinak, esaerak aurkituko ditugu), erreserba batean jaioa (eta antropologikoak diruditen pasarteak irakurriko ditugu: sua nola egiten zuten, nola bizi ziren…), eskola katoliko batean interna ikasi zuena (erlijioak asimilazioan izan zuen eragina nabarmena da bere testuetan, Bibliaren agerpena…) unibertsitatean ikasi eta emakume berria izan zitekeenaren sorkuntza bizi izan zuen, indigenen identitate eskubideak –eta humanoak– defendatu zituen aktibista izan zen…. Pasarte laburrek osatzen dute liburua, nahi duenak zatika irakur dezan.
Nick Estesen Gure historia da etorkizuna edo Roxanne Dunbar-Ortizen An indigenous peoples´ History of United States liburuen irakurketak eragin zidan indignazio eta haserre bera piztu dit liburu honek. Kontatzen dutena gertatu izanagatik, eta errelatoaren gaineko boterea betikoek eduki dutelako ere bai.
SIMULAKRO BAT
Leire Ugadi
Elkar, 2025
---------------------------------------------------------------------
Hitzak hautsi egin dezake, kolpatu, arrakalatu eta apurtu. Simulakro bat (Elkar, 2025) izendatu du Leire Ugadik (Urduña, 1996) simulakro hutsetik harago... [+]
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Elkar, 2024
------------------------------------------------------------------
Helduentzat bigarren liburua du Karmele Mitxelenak. Lehenengoa ipuin liburua izan zen, eta honetan ere nabari zaio ipuingile eskua; izan ere,... [+]
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Igela, 2025
George Orwell Abereen etxaldea (Animal farm, 1945) eta 1984 (1949) eleberriengatik ezagutzen dugu, euskarara itzuliak biak. Baina horien aurretik Down... [+]
Antzinako berri-berriak
Kae Tempest
Igela, 2022
-----------------------------------------------------------------
This poem was written to read aloud / Poema hau ozen irakurtzeko idatzi zen.
Horrela hasten da Kae Tempesten Antzinako berri-berriak liburua, lehen... [+]
TARTARO
Testuak: Xantal Barnetxe
Ilustrazioak: Leire Perret
Ikas, 2025
--------------------------------------------------------------------
Tartaro infernuaren antzeko tokia dugu antzinako Grezian, baita pertsonaia mitologikoa ere, Virgiliok aipatua aspaldian eta... [+]
Amaieratik hasi. Euskal feminismoa, aldaketarako paradigma
Naia Torrealdai Mandaluniz
Txalaparta, 2025
-----------------------------------------------------------
Naia Torrealdai Mandalunizek Amaieratik hasi. Euskal feminismoa, aldaketarako paradigma saiakera argitaratu... [+]
hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Susa, 2025
Tapakia
Maite gurrutxaga
Erein, 2025
-----------------------------------------------------------
Tapakia liburu honen azala ikusten badugu, bertan sagu pipertu bat ikus dezakegu lehortzen ari den tapaki zuri-zuri baten ondoan. Gero, normalean kasu gutxi egiten diegun... [+]
Zuzi iraxegia. euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa
Amaia Alvarez Uria
Testu zaharrak, 2024
----------------------------------------------------------------
Liburua esku artean izan aurretik ere arnas luze bat atera zitzaidan barru- barrutik: “ze... [+]
Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa
Amancay Gaztañaga
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Amancay Gaztañagak Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa kaleratu du Alain Martinezen ilustrazioek lagunduta... [+]
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Susa, 2024
Asfaltoaren azpian, lorea
Testua: Mónica Rodríguez
Ilustrazioak: Rocío Araya
Itzulpena: Itziar Ultzurrun
A fin de cuentos, 2025
Odolaren matxinadak. Gorputza, politika eta afektuak
Miren Guilló
EHU, 2024
Miren Guilló antropologoaren saiakera berria argitaratu du EHUk. Odolaren matxinada da izenburu... [+]
Zero. Transhumanismoa ate-joka erdi aro berrian
Aitor Zuberogoitia
Jakin, 2024
-----------------------------------------------------------
Hasieran saiakera filosofiko-soziologikoa espero nuen, baina ez da hori liburu honetan aurkitu dudan bakarra. Izan ere, biografia... [+]
Ihes plana
Agustín Ferrer Casas
Itzulpena: Miel A. Elustondo
Harriet, 2024
---------------------------------------------------------
1936ko azaroaren 16an Kondor legioko hegazkinek Madrilgo zenbait museori egin zieten eraso. Eta horixe bera da liburu honetara... [+]