Burdeletik animera
Japonia, XVII. mende hasiera. Tokugawa shogunaldian herrialdea bateratu zenean, Edo garaia hasi zen. Gatazka luzeen ondoren, bakea iritsi zen Japoniara, hirietako burgesia entretenimendu gosez zegoen eta giro egokia sortu zen arte eta kultura jardunetarako.
Izumo no Okuni Izumoren tenpluko apaiza zen, baita dantzari trebea ere. Tenplurako dirua lortzeko prostituta talde bat bildu eta dantza eta poesia ikuskizunak egiten hasi zen. Baina, berehala, lortutako arrakasta medio, tenplua baztertu eta ikuskizunei eskaini zien lan jardun osoa. Berez, ikuskizuna prostituten bezeroentzako erreklamoa zen. Okuniren dantzariek eskaintzen zuten zerbitzu gehigarri hori ez zen berria, aurreko ikuskizuna ordea bai. Ez zuen ezer asmatu, baina zenbait dantza eta testu moldatuta, kabuki antzezpen moldearen oinarriak jarri zituen.
Eduki sexualek, estetika transgresoreak –maiz Okunik berak gizonezkoen jantziak erabiltzen zituen eszenatokian–, istorioak kontatzeko molde berritzaileak, aktoreekin sexu harremanak izateko aukerak... herritarren pasioak piztu zituzten. Orduko japoniarren herenak aldioro katana edo ezpata bizkarrean zeramatela kontuan hartuta, Ikuskizunek amaiera odoltsua izaten zuten sarri. Horregatik, 1629an agintariek liskarrak saihesteko neurriak hartu zituzten. Kabukian armak debekatu zituzten? Ez, emakumezko aktoreak debekatu zituzten.
Emakumezkoen rolak egiteko itxura androginoa zuten mutiko gazteak erabiltzen hasi ziren, onnagata izenekoak. Harreman homosexualak ez ziren tabua Edo garaian, eta onnagatek ere sexu zerbitzuak eskaintzen zizkieten ikusleei. Eta emakumezko ikusle batzuk ere hasi ziren zerbitzu horiek kontsumitzen. Arazoa konpondu ez ezik, areagotu egin zen. Shogunaren ministroek emakumezko rolak ere –eta ondorioz onnagatak– debekatzea erabaki zuten orduan.
Berriro ere, alferrik. Gizon helduek antzeztutako gizon helduei buruzko istorioak ez zuten publikoaren interesa piztu. Antzerki enpresariek orotariko trikimailuak asmatu zituzten zentsura gainditzeko eta gizonez jantzitako emakume aktoreak sartzen hasi ziren. Erremedioa gaitza baino okerragoa zela ikusita, emakumezko rolak eta onnagatak berriro onartu zituzten kabukian. Emakumezko aktoreak ez, ordea. Horregatik, takarazuka asmatu zuten, rol guztiak emakumezko aktoreek soilik jokatzen dituzten antzerki moldea.
Izumo no Okunik duela 400 urte abiatutako eta debekuek taxututako molde hura erabat errotuta geratu zen japoniar kulturan eta eragin hori oraindik oso handia da gaur egun. Animean, mangan eta Japoniako beste adierazpen artistiko eta estetikoetan androginia eta genero muga lausoak oso nabarmenak dira.
Pantzo Hirigaraik idatzi eta zuzendutako antzezlana da 'Uda leku'. Opor garaiko kanpaldi baten istorioa kontatzen du eta 2024ko martxoan Itsasun egindako emanaldia da honakoa, Kanaldudek bideoz grabatua.
Gure Ametsa dantza taldeak soka-dantza dantzatu du Kalbario jaietako Piñastegi egunean. Herri osoa mahoiz jantzita esnatu da; portuan da gaurkoan festa. Sardina usaina sumatzen da eta umeak arranplan ari dira jolasean, txirristan. Helduak, berriz, kukainarekin. Bar Puerto... [+]
Urriaren 4tik 19ra iraganen da Nafarroako arte eszeniko komunitarioen jaialdia Iruñean, nazioartekotza eta kritika soziala ardatz harturik.
Ganbaran arrak bizi dira, arrek arrentzat sortutako munduan. Sotoan berriz emea, zoritxarreko egun batean sortutako “akatsa”. Goian jaun eta jabe. Behean kateak eta iraultza. Gela biak inkomunikatuta daude, ez dago nahasterik. Nola etorriko da orduan, aldaketa... [+]
Dantza egin behar dutela entzun eta ukapena da lehenengo erantzuna. Gurasoek eta begiraleek badaezpada ez diete aurretik abisatu ere egin, baina ni ikusi orduko segituan igarri dute gaur dantza saioa dugula. Haserrea, protesta eta ihesa izan dira 8-9 urteko mutikoen erreakzioa.
Zer egingo zenuke lagun baten bizia salbatzeko? Zer emango eta zer gordeko zenuke? Komedia honetako hiru lagunek auzi honi eman behar diote erantzuna. Gau zoro batean, ezusteko gertaerak bata bestearen atzetik etorriko dira, fisika modernoaren axioma bati men eginez: gerta... [+]
Emakumeak dantzara atera eta gizonezko dantzariek oztopatu egin dituzte, bultza egin diete eta haien dantza eragozten saiatu dira. Beste batzuetan musikariak geldiarazi dituzte eta ikusleetako batzuk bizkarra eman diete emakume dantzariei. Ez da Baztan, ez Hondarribia edo Irun;... [+]
Usaiako "süjetik" gabea, esku andana batek idatzia, errejent multzo batek zuzendua, gertakizun askoren kontari, gisa guzietara kolektiboa da.
Marmarra
Dramaturgia: Jon Gerediaga/Atx Teatroa
Zuzendaritza: Atx Teatroa
Noiz: Uztailaren 4an ... [+]
Kolpe bat jaso eta memoria galdu berri duzu. Dakizun bakarra, poliziak esan dizulako, zera da: bere ohean zetzan elbarritu babesgabe bat tiroz akatu duzula; duela gutxirarte maitekiro zaintzen zenuen gizona, hain zuzen. Zeure burua duin eta zintzotzat duzu, eta hala ere,... [+]
Ekain amaieran iragan da Banka eta Urepeleko eskola publiko uztartuetako urte hondarreko ikusgarria. Eskola gehienetan bezala, Bankako ama-eskolako irakasleak eta Urepeleko lehen mailako bi irakasleek, hirurek elkarrekin, urtero antolatzen dute haurren emanaldi nagusia:... [+]
Aspaldi ez bezala hunkitu nintzen Bloñ lehen aldiz ikustean. Bizi osorako ahots bakarra entzun ahalko banu kantuan, zalantzarik gabe, Maia Iribarnerena litzateke. Obretan ari dira etxe barnean eta inguruko zuhaitzen itzalpean jarri ditugu aulkiak, parez pare. Mintzatu... [+]
Gosea, txizalarria, maitasuna, gorrotoa, egarria, sexua, beldurra... eta zelan ez... biolentzia. Besteak beste, gure instintoetako batzuk dira hauek. Haiei esker bizi gara historiaurretik gaur egun arte. Oinarrizko tresnak izan dira, badira eta izango dira bizitzan aurrera... [+]
Queer falafel
Non: Arberatze-Zilhekoan, EHZ festibalean.
Noiz: ekainaren 29an.
------------------------------------------------------
Hasi orduko, ohar bi. Bat: “Deseroso egongo zara apur batean, isildu eta entzun. Asko ikasiko duzu zure pribilegio... [+]
Bigarrenez Aresti etorkizunaren aurrean
Nork: Ekida Arte Ekimena.
Noiz: ekainaren 20an.
Non: Azkoitiko Baztartxo antzokian.
------------------------------------------------------------------
50 urte dira Gabriel Aresti euskal idazle marxista hil zela, eta Ekida arte... [+]