Soka-dantza plazaratu dute Mutrikun luzaroan galduta egon ondoren
Gure Ametsa dantza taldeak soka-dantza dantzatu du Kalbario jaietako Piñastegi egunean. Herri osoa mahoiz jantzita esnatu da; portuan da gaurkoan festa. Sardina usaina sumatzen da eta umeak arranplan ari dira jolasean, txirristan. Helduak, berriz, kukainarekin. Bar Puerto aurreko zabalgunean hesiak ipintzen ari dira, zezenak aterako baitituzte. Horretarako intentziorik gabe, dantzarako ere plaza ederra geratu da hesien erdian. Jendea lepo. Dantzarien zain baino zezenen zain, seguruenik, baina lekuak eta momentuak aprobetxatzen jakin behar da.
Zuri-beltzeko Mutrikuko aurreskuak
"Aurreskuak soka luzea du Mutrikun ere. XVIII. mendean dantzarekin lotutako gatazken bidez jakin daiteke esku-dantzan aritzen zirela Mutrikun. Sebastian Mendiburu misiolariak Mutrikura 1746an egindako bisitak hautsak harrotu zituen, Mutrikuarren dantzak lizuntzat jo eta salatu baitzituen. Udalak dantzarako mugak jarri zizkien herritarrei, tartean, elkarri eskurik ematea, eta beraz, soka-dantzan aritzeko zapia erabiltzeko derrigortasuna: "que hubiese de usar de pañuelos con tanto rigor, que a qualquiera que se le viese danzar asido de la mano de don-zella o muger se le llevase a la carzely se le detubiese en ella a arvitrio del Alcalde actual”. Larrañaga Arrieta, J. (2019, otsaila). Dantzen inguruko eztabaidak: Aitxa Mendiburu eta “lapa-dantzia”. Kalaputxi, Mutrikuko Herri Aldizkaria, 191, 18–19.
Gizon zein emakumeek ateratzen zituzten sokak. Idurre Eskisabelen bidez, izan genuen, adibidez argazki hauen berri. Iturrian ageri diren dantzariak Tomasa Arkotxa (bere amama) eta Pia Azkarraga dira.
Aurreskuko argazkian dantzan ari dena ere Arkotxa dela uste du (adats luzeagatik). Iturrikoa 1924ko da, badirudi, biak egun berekoak direla.
Soka-dantza portuan
Deba eta Mutriku arteko zubi berrituaren inaugurazioan berotu ziren mutrikuarrak. Izan ere, orduan bi herriak soka-dantzan edo aurreskuan batu ziren. Mutrikuko dantzariek debarren laguntzaz urratsak ikasi eta mutrikuarren ordezkari gisa dantzatu ziren zubian. Horrela, festetan ere soka atera beharra zutela ikusi zuten. Aurtengoa lehen ahalegina izan da, eta hurrengo urteetara begira moldatzen eta osatzen joango direla diote, batez ere, testigantza eta argazki zaharretatik tiraka.
13:00etan atera dute soka; urte luzez galdua egon da, baina behin lotzen hasita, luzea osatu dute. Herri osoa bezalaxe, dantzariak ere mahoiz. XX. mende hasieran dantzatzen zen, baina gerora galdu egin zen soka-dantzaren ohitura Mutrikun.
Soka atera eta aurreskuak desafioa dantzatu du, eta segidan, axeri-dantza egin dute hainbat dantzarik.
Agurra alkateak dantzatu du, sokatik kanpo zegoen, txistularia baita. Txistua utzi eta plazaren erdira atera da dantzatzera.
Jarraian, aurreskuak eta atzeskuak desafioa dantzatu dute.
Eta bukatzeko fandangoa, arin-arina eta biribilketa.
"2000. urteko San Joan egunez, aspaldiko urteko jende multzorik handiena bildu zen Andoaingo Goikoplazan, hamabiak jotzearekin batera dantzarako prest. Lehenengo aldiz gizon eta emakumez osatuta zegoen axeri-dantzarien taldea zen". Hitz horiekin ireki zuen "Emakumeak... [+]
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Adina ez dela dantzan aritzeko oztopo agerian utzi dute Errenteria-Oreretako Beti Bizkor elkarteko euskal dantza taldeko kideek. Dantzaren onurak argi erakusten dituen testigantza esanguratsuak jaso ditu Ikerne Zaratek Oarsoaldeko Hitzan argitaratutako Adina ez dadin ekiteko... [+]
Biteri Kultur Etxean egin dugu zita Pepi Arrospiderekin (Hernani, 1952). Izaskun Auzmendirekin (Arribe, 1964) agertu da, biak San Joan konpartsako kideak. Telefonoa. Auzmendirena da, hizketan hasi da, baina Arrospide adi-adi dago. Ia sartu da telefonora bera ere. Segituan... [+]
Iurretan 1995ean andreek soka-dantza nola plazaratu zuten idatziz jasoa du Jon Irazabalek. Izan ere, 1837ko San Migel jaietan emakumeek osatutako aurreskua dantzatu zela ikusita, arrasto haiei jarraika, kopla doinuz lagundutako soka-dantza ikasi eta kaleratu zuten Iurretako... [+]
1950eko hamarkadan hasi ziren Lagun Artean dantza taldea osatzen Aramaion, Ramon Ormaetxearen gidaritzapean. Dokumentalean jaso dituzte taldearen ibilbidea, taldeko kideen testigantzak, argazki zaharrak eta egungo irudiak bilduta. 2023ko abenduaren 30ean estreinatu zuten... [+]
Dantzaren munduan gabiltzanok askotan errepikatzen dugun ideia da dantza efimeroa dela. Elhuyar hiztegiak espainoleko "efímero"-ren ordaintzat ematen ditu honakoak: efimero, suntsikor, galkor, iragankor, iraungikor, ilaun. Ez dut gogoan nori irakurri nion... [+]
Azken urteetan Lapurdiko kontserbatorioan euskararen eta diziplina tradizionalen presentzia handitu da eta euskal dantzako ibilbideari forma ematen ari dira; irailean hasi da lehen zikloa. “Herri Elkargoa sortu zen Iparraldean eta nahi zuten herri musika eta herri... [+]
Lesakako ezpata-dantzariak San Fermin egunerako ezpata-dantzako entseguetan dabiltza azken hilabetean. Hamabost atera ohi dira dantzara, eta besteak titularren batek hurrengo urteetarako lekua utzi zain daude.
Transmisioa eta dantza taldeetako erreleboa aztertu nahi izan dugu Dantzan Ikasi topaketetan, eta gazte belaunaldiek lan egiteko ereduak ezagutu nahi izan ditugu “Gazteen parte-hartzea euskal dantzan” mahai inguruan: Eder Niño Barakaldoko... [+]
Iruñeko alkate Joseba Asironek prentsaurrekoan iragarri duenez, Duguna dantza taldeak jaurtiko du 2024ko Sanferminetako txupinazoa. Duguna izan da Iruñeko herritarren boto gehien jaso duen hautagaitza. Hain zuzen dantza taldearen sorreraren 75. urteurrena ospatzen... [+]
Lesakako ezpata-dantzarien entseguan izan gara. Hilabete daramate astean bitan entseatzen, eta egun handia gainean da: uztailaren 7a, San Fermin eguna. 15 dantzari irtengo dira ezpata-dantzan; titularrak dira, baina jende gehiagok entseatzen du. 2-3 urte entseatzen aritzen... [+]
Gerratik ihesi 1937ko ekainean Donibane Garazin Bilbo eta inguruetako 600 haur jaso zituzten. Hiriburuko Ziudadelan Eusko Jaurlaritzaren menpeko eskola kolonia bihurtu zuten, eta bi urtean 8-14 urteko 800 bat haur igaro ziren bertatik. Haurrekin 80 bat heldu ere iritsi ziren:... [+]
Aste hondar honetan euskal dantzen hiriburu bilakatu da Hendaia. Akelarre dantza talde hendaiarraren 50. urtemugaren testuinguruan, Lapurdi, Baxe Nafarroa eta Xiberoako hamasei dantza talde elkartu ditu bertan Iparraldeko Dantzarien Biltzarrak.
Iazko azaroko Sansaturnino eguneko ospakizunak gibelean utzita, Iruñeko Duguna dantza taldeak 75. urteurreneko ekitaldiekin aitzina eginen du martxo hondar eta apiril hastapenean. Ondorengo lerroetan taldeak berak azaltzen ditu ospakizunok.