Amazigh herriaren ahotsa
Amazigh herriaren musika eta poesia errezitaldia eskaini zuten Bilboko Hika Ateneoan otsailaren 10ean, Rifeko gizarteari elkartasuna adierazteko
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Euskal Herrian bizi diren amazighen topaleku bihurtu zen Bilboko Hika Ateneoa. Maroko iparraldeko Rif eskualdetik egin dute gure arterainoko bidea haietako askok, edo haien gurasoek. Musikaren eta poesiaren inguruan, jai ederra antolatu zuten riftarrek. Baina beste asmo bat ere izan zuen ekitaldiak: Gobernuak ematen dien tratua dela eta, protestan ari dira Rifen, eta hango jendeari elkartasuna adierazi zioten Bilbotik.
Rifeko jatorririk ez dugun entzuleontzat, berriz, beste kultura bateko hizkuntza eta adierazpide artistikoak ezagutzeko aukera aproposa izan zen gaualdi hura. Amazigh asko bizi dira gure artean, eta ia ezer ez dakigu haien inguruan! Hika Ateneoko ekitaldiak haien ospakizunetan zein borroketan murgildu gintuen.
“Gure kultura erresistentziaren kultura da”, azaldu digu Hafid-ek, saioaren antolatzaileetako batek: “Rifen borroka politiko, sozial eta kulturala dago, oinarrizko eskubideak ere ez dizkigute onartzen”. Segurtasun indarrek arrain-saltzaile gazte bat hil zuten zaborra txikitzeko makinan eta egoerak gainez egin zuen. Herritarrek protesta ugari egiten dituzte astero eta militarrek eskualdea era itogarrian hartua dute. “Altxamendu antolatu baina baketsua da”, dio Hafidek, “oinarrizko gauzak baino ez dituzte eskatzen, Rif Marokoko lekurik baztertuena eta pobretuena baita”.
Rifeko Errepublika laburreko bultzatzaile izan zen Abd-el-Krim ezagunaren heriotzaren urteurrena gogoratzeko ekitaldia ere bazen Hika Ateneokoa. Horregatik, frantziar eta espainiar botereei aurre egin zien liderraren erretratua zegoen oholtzaren alboan. Behean, Rifeko Errepublikako eta Euskal Herriko banderak elkarren ondoan. Eta amazigh herriaren ikur hori-berde-urdina ere nonahi: horman zintzilik, entzuleen txanoetan…
Artistak oholtzara igo ziren. Lehenik, Ahmed Akean kantautorearen txanda izan zen. Al-Hoceima hirian jaio zen Akean, baina Europan bizi da egun. Haren doinu alai eta letra konprometituak atsegin handiz hartu zituen publikoak. Amazighera ulertzen ez dugun arren, jendearen oihuak eta txaloak kontuan izanda, badirudi artista estimatua dela Akean Rif aldean.
Ondoren, Fikri Tizakrine igo zen eszenatokira, poesia errezitatzera. Apal-apal, olerkiak koaderno arrunt batean idatzita zituela ekin zion lanari. Ahapaldiek aurrera egin ahala, giroa berotzen joan zen. Hor ere, hitzak ez genituen ulertu, baina azpian zeuden sentipenak bai.
Hurrengo protagonistak lau gazte izan ziren. Rifekoak ez dira, baina bai amazigh herriaren beste adar batekoak. Orain Barakaldon bizi dira eta talde bat antolatzea erabaki dute. Tresna tradizionalak erabilita, batez ere perkusioa, beren herritik ekarritako doinuak lantzen dituzte. Hauek ere amazigheraz abestu zuten.
Luze jo zuen gauak, musika eta aldarrikapen artean. Hizkuntza debekatu diete Rifeko amazighei, beren neurriko hezkuntzarik ez dute eta hedabiderik ere ez. Hortaz, musika dute beren sentipenak, kezkak eta aldarrikapenak transmititzeko bidea. “Gure ondare kultural eta soziala zabaltzen laguntzen digu musikak”.
Ane Zubeldiak (Hondarribia, 1994) eta Eider Adeletxek (Pasaia, 1995) osatzen dute Mejillon Tigre kolektiboa. 2016tik 2019ra Autobiographikal saioa egin zuten, hainbat emakume poeten lanak biltzen zituen zuzenekoa; eta ordutik beste hainbat proiektu ere egin dituzte bakarka... [+]
Bidaide eta gogaide XVII. mendeko Arnaud Oihenarteren Atsotitzak eta neurtitzak liburuan kausitu dezakezu, eta bidean kausitu eta gustura ondoan harturiko bidai-lagunari erraten zitzaion "gogaide". Aurelia Arkotxak ekarri zuen gurera, Zubiburu solasaldian, hain justu... [+]
Gasteizko Gaztetxean batzen den Azpimarra irakurle taldeak antolatu ditu topaketak. Ostegunean stand-up ikuskizun batekin hasita, Xabier Montoiaren eta Maddi Sarasuaren arteko mahai inguruarekin amaituko dituzte jardunaldiak, osteko Azpimarraren poesia ekitaldi musikatuarekin.
Bidaide eta gogaide XVII. mendeko Arnaud Oihenarteren Atsotitzak eta neurtitzak liburuan kausitu dezakezu, eta bidean kausitu eta gustura ondoan harturiko bidai-lagunari erraten zitzaion "gogaide". Aurelia Arkotxak ekarri zuen gurera, Zubiburu solasaldian, hain justu... [+]
2014an sortu zuen Susa argitaletxeak MPK Munduko Poesia Kaierak bilduma, beste hizkuntza eta lurralde batzuetako poetak antologia-formatu zainduan euskarara ekartzeko asmoz. Ordutik, 53 kaier eman dituzte. 2021etik bildumaren zuzendaritzan ari dira Maialen Berasategi eta Isabel... [+]
2015eko urtarriletik maiatzera bitartean, 25 urterekin ikasketak amaitu ondoren, Irati Astobieta laguna eta biok Txilen, Argentinan eta Uruguain zehar ibili ginen Kalabazan Ibiltaria proiektuaren barruan. Poesia xuxurlatua tresna poetikoa baliatuz euskal poemak ahotik belarrira... [+]
Istorioetan murgildu eta munduak eraikitzea gustuko du Iosune de Goñi García argazkilari, idazle eta itzultzaileak (Burlata, Nafarroa, 1993). Zaurietatik, gorputzetik eta minetik sortzen du askotan. Desgaitua eta gaixo kronikoa da, eta artea erabiltzen du... [+]
Ekintzailetza modan dago. Kontzeptuak indarra hartu du eta hiztegi ekonomikotik askoz harago zabaldu da. Just do it: egizu, besterik gabe. Baina ez dezagun ahaztu: propagandaren mundutik dator leloa. Erosle-ekintzaile aktiboak izatea ote da hitzaren mozorroa? Egungo enpresariek... [+]
Artea eta zientzia elkarrengandik oso urrun egon daitezkeela dirudien arren, biak gustuko ditu Maider Mimi (Maider Triviño) zientzialari eta artistak (Aretxabaleta, Gipuzkoa, 1997). Ikerkuntzan, antzerkian, musikan, bakarrizketetan, poesian eta beste gauza askotan dabil... [+]
Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]
Zuk, nik eta inguratzen gaituzten pertsona guztiek partekatzen dugun oinarrira jo du Rakel Pardo Perezek (Urdazubi, 1995) bere lehenengo poesia-liburua ardazteko: gizatasunera. Zer esan nahi du gizaki izateak? Zerk ematen digu existentzia, eta zer egin dezakegu emana datorkigun... [+]
Neguko naretasun hotz eta lur etzearen ostean etor daitekeenaren promes izaten da udaberria, eta hainbatek eta hainbatetan idatzi izan diote lora dadin deika. Promesak promes, ordea: ez da inoiz udaberri ziurrik galbidean den lurrean. Ez behintzat aldaketaz edo, zehazki,... [+]
Maiatzaren 22an, Edu Zelaietak eszenaratze berezia eman dio Presbiziak lagundu omen digu (Pamiela, 2024) bere azken poema liburuaren aurkezpenari. Gasteizko Andre Mari Zuriaren enparantzan izan da, Arabako hiriburuko Poetak Maiatzan poesia-jaialdiaren baitan.
Oihane Jakaren poema liburua ireki eta eskaintza bi aurkituko ditugu. Aitari bata, seme-alabei bestea. Aipagarria da, topatuko ditugun poemekin lotura zuzena baitute.
Liburuaren egiturak hiru atal ditu: Hamaika urte, Hamaika hilabete eta Hamaika egun. Hamaika zenbakia asko... [+]
Balea Zuria argitaletxeak kaleratuko du, ekainean, Arrutiren estreinako literatur lana: Arkeologia haragitan.