Suntsipenarekin batera, jogurta

Mór Than (1828–1899) margolariaren ‘Atilaren festa’ lana. Atilaren garaikide Prisko historialariak deskribatutakoa mihisean jaso zuen pintore hungariarrak. Prisko traziarrak hunoen erregearen berri eman zuen, baita hunoen ohitura eta ospakizunena ere, bai
Mór Than (1828–1899) margolariaren ‘Atilaren festa’ lana. Atilaren garaikide Prisko historialariak deskribatutakoa mihisean jaso zuen pintore hungariarrak. Prisko traziarrak hunoen erregearen berri eman zuen, baita hunoen ohitura eta ospakizunena ere, baina ez zuen zehaztu ospakizun horietan jogurta jaten zuten ala ez.

Danubio, 432. Hunoek, Roa erregea buru, ibaia zeharkatu zuten. Urte batzuk geroago, Atila errege zutela, 451. urtean, Galian sartu ziren eta, handik urtebetera, Erromaraino ere iritsi ziren. Asiako herri nomada hondamenaren eta basakeriaren sinonimo izan da beti; Atilaren zaldia igarotzen zen tokietan belarra berriro hazten ez zela dio esamolde ezagunak. Baina Atilak ez zuen beti anker jokatu eta behin baino gehiagotan diplomazialari trebea ere bazela erakutsi zuen. Barbaro krudelaren ospea erregeak berak sustatu zuen, hain zuzen, negoziazioetan konfrontazio zuzena saihesteko erabil zezakeelako. Gerra psikologikoa ere baliatzen zuen, beraz.

Hala, hunoek ez zuten suntsipen soila ekarri Europara. Konkistatzen zituzten herriengandik erabilgarriak iruditzen zitzaizkien ohiturak bereganatzen zituzten eta gero, lurralde berrietara  joaten zirenean, han zabaltzen zituzten ohitura horiek. Horixe gertatu zen, adibidez, jogurtarekin. Jogurta ez zuten hunoek asmatu; jakiak Turkian edo Bulgarian du jatorria –bulgarierazko jaurt hitzetik hartu zuen izena–, baina hunoek ezagutarazi zuten Europa mendebaldean.

Hunoen kulturak oso lotura estua zuen zaldiekin; zaldia eta zalduna bat ziren, unitate bakarra osatzen zuten. Eta horretaz baliatu ziren jogurta ekoizteko ere. Behiak eta ardiak jetzi, esnea egosi eta zahagietan biltzen zuten. Zahagiek forma berezia zuten, zaldunek zela azpian eraman ahal zitzaten. Joan-etorri luzeetan eta guduetan ibili ondoren, zaldiaren eta zaldunaren berotasunean eta zahagiaren larruak lagunduta, bakterio azidoak ugaltzen ziren eta esnea hartzitu egiten zen. Ipurdi azpian epeldutako jogurta zuzenean zahagietatik hartu ohi zuten, intxaur edo arbendola birrinduz lagunduta.

Irudizko adieran, hunoen zaldiek belarra berriro ez haztea eragiten zuten, baina, literalki, esnea hartzitu eta jogurta ekoizten zuten.


ASTEKARIA
2016ko irailaren 11
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Kanal honetatik interesatuko zaizu: Historia
Otziren tatuaje modernoak

1991n Alpeetan Ötziren gorpua aurkitu zutenetik, egoera oso onean kontserbatutako 5.000 urteko arrastoak ikerketa asko egiteko erabili dituzte. Hasieratik arreta eman zuten azalean zeuzkan 61 tatuajeek. Adituek uste zuten tatuaje horiek azalean ebaki txikiak eginda eta,... [+]


Sabbatai Zevi mesiasaren irakaspenak

Esmirna (Turkia), 1647. Sabbatai Zevi rabinoak (1626-1676) bere burua mesias izendatu zuen. Autoizendatze horrek ez zuen une horretan oihartzunik izan. 1651n Esmirnatik egotzi zuten eta hainbat urtetan Grezian, Trazian, Palestinan eta Egipton ibili zen, noraezean. Baina 1665an... [+]


Euskal Herriaren lehen atlas kartografikoa osatu dute

Ramon Oleagak eta Jose Mari Esparzak egina, 300 mapa dakartza Imago Vasconiae izeneko bildumak eta Interneten ere kontsultagarri dago. Euskal Herriaren historiaren bilakaera irudikatzeko eta "ikerketarako jatorrizko materiala izateko" ezinbesteko tresna sortu dute... [+]


Eguneraketa berriak daude