Kristallnacht

Kristal Hautsien Gaueko atxiloketak
Rethondes (Frantzia), 1918. Azaroaren 11n, Alemaniako Errepublikako gobernuak armistizioa sinatu zuen. Lehen Mundu Gerra aliatuek irabazi zuten. Eta galdu, batez ere Alemaniak galdu zuen. 1.773.700 soldadu eta 760.000 zibil alemaniar hil ziren gerran, eta bakea iritsita, Alemaniako ekonomia aliatuen kontrolpean zela, krisi politiko eta ekonomiko larria etorri zen. Lehen Mundu Gerraren amaierak Bigarrenerako giro ezin aproposagoa sortu zuen.

Hitlerrek erraz lortu zituen jarraitzaileak, goseak eta haserreak jotako biztanlerian, eta juduen kontrako gorrotoak ere ez zuen oztopo handirik topatu. 1938ko urriaren 28an Alemanian bizi ziren jatorri poloniarreko 20.000 judu bahitu eta deportatu zituzten. Herschel Grynszpan judu alemaniarrak Parisko alemaniar Enbaxadako idazkari Ernst vom Rath-engana jo zuen gertatutakoa salatzera, baina hark jaramonik egin ez ziola-eta, azaroaren 7an Grynszpanek tiro egin zion idazkariari. Vom Rath azaroaren 9ko arratsaldean hil zen.

Alemaniako gobernuak, zehazki bakea sinatu eta hogei urtera, juduen kontrako errebolta martxan jartzeko aitzakia aproposa zeukan. Ekintza espontaneoaren itxura eman nahi izan zioten, baina berehala argi ikusi zen atzean gobernua eta NSDAP (Alderdi Nazional Sozialista) zeudela.

Gau hartan bertan Alemania osoan 1.574 sinagoga, hilerri judutar ugari, 29 biltegi eta 7.000 dendari eraso zieten. Denda horien eskaparate apurtuek eman zioten izena Kristal Hautsien Gauari. 30.000 judutik gora atxilotu eta kontzentrazio esparruetan sartu zituzten. Ez dakigu zehatz zenbat judutar hil zituzten gau hartan, baina kopurua 36 eta 200 artean dago. Aditu askok gau hartako pogroma Holokaustoaren abiapuntutzat jotzen du. Eta aipatu berri ditugun gertakari eta zenbakiak, handik aurrera etorri zen
izugarrikerian lausotu ziren.

Kanal honetatik interesatuko zaizu: II. Mundu Gerra
Missak Manouchianen lorratza
Euskal partisano komunistak nazien kontra

Otsailaren 21ean Missak Manouchian eta Melinée Assadourian senar-emazte armeniarren gorpuzkiak Pariseko Panteoian sartuko dituzte ohore guztiekin. Poeta eta partisano komunista, Manouchianek ekintza ikusgarriak gidatu zituen Bigarren Mundu Gerran okupaturiko Frantzian,... [+]


2024-02-12 | Jakoba Errekondo
Indi gaztainondoaren gerrateak

Zuloan sartuta egotea ez duk txarrena –esan zion Manuk–, txarrena duk ez jakitea noiz aterako haizen, edo inoiz aterako haizen ere. Lander Garroren Gerra Txikia nobelan, non gerra bateko iheslarien gorabeherak azaltzen dituen, pertsonaien artean, Anna Frank dakarte... [+]


Frankismoko bunkerrak
Hormigoizko orbainak Pirinioetako mugan

1936ko Gerra amaitzear zela, Franco diktadoreak Pirinioetan milaka bunker eraikitzea agindu zuen. Mendian horiek ikusten aspaldi ohituak gaude, baina ez genekien defentsarako lerro erraldoi bat osatzen zutela, eta azken urteetan berreskuratzeko ekimenak jarri dira abian. Izan... [+]


Adolf Eichmann: errugabea sentitzen zen nazia

Aurten 60 urte bete dira Hannah Arendtek Eichmann Jerusalemen liburua kaleratu zuenetik. Urte bat gehiago pasatu da Adolf Eichmann funtzionario nazia, Holokaustoaren "arduradun logistikoa", Israelen urkatu zutenetik. Eichmannen epaiketaren jarraipen... [+]


Nor zen Adolf Eichmann?

Karl Adolf Eichmann (Solingen, Alemaniako Inperioa, 1906 - Ramleh, Israel, 1962) Alemania naziko SSetako goi-mailako ofiziala izan zen, bereziki ezaguna Azken Konponbidea edo Azken Soluzioa deitu zitzaioneko “arduradun logistiko” gisa izendatu izan delako... [+]


Eguneraketa berriak daude