Nik aspaldidanik abesten dut "Eusko gudariak", Burgosko prozesuan, adibidez, eta gaur egun ere abesten dut. Baina, telebistak hori jarri bazuen ere, kantu gehiago ere abestu genuen, "Internazionala" esaterako. Guk "Eusko gudariak" eta "Internazionala" abesten ditugu, gure herria irekia nahi dugulako, aurrera egin nahi dugulako herri honen nortasuna zabalduz eta indartuz; ez dugu arazorik biak abesteko. Azken urteotan EBtik egin dugun politika bide horretatik doa.

Ez da egia proposamen hori egin dugunik. EBk behin ere ez du hori esan, konfusio bat egon da. Gaspar Llamazaresek esandakoaren interpretazio oker bat egin zuen Madrileko prentsak. Gehiago esango dut, EBko zuzendaritzako azkeneko bileran ebazpen bat onetsi dugu alderdi guztiak Legebiltzarreko mahaian egotearen alde. Beti defendatu dugu hori, eta orain ere ez dugu inor baztertzen. Nahiz Legebiltzarraren araudiaren arabera bost kide bakarrik onartzen diren, alderdi guztiak parlamentuko mahaian ordezkatuak egoteko neurri politikoak har daitezke.

Herri honetako gatazka egoera gainditzeko eta aurrerapausoak ematen hasteko, nazionalistek eta ez nazionalistek osatu behar dute gobernu berria gure ustez. Azkeneko hauteskunde kanpainan, egundo esan ez duguna esan genuen, hau da, Gasteizko gobernua EAJ-EA, PSE eta EBren artean osatu behar dela; gobernu hori egokiena delakoan. PSEk eraman duen kanpaina eta orain bizi den egoera dela-eta ez dago gobernuan sartzeko kondizioetan nonbait. Eta haiek ez badute nahi, gu ez gara tematuko. Bide egokiena hori izan zitekeela esan dugu, baina oraingoz bazter utzi dugu.

Bakerako mahai bat zabaltzeko eta herri honen gehiengoak erabakitzen duena onartzeko baldintzarekin. Herri honen gehiengoak eskatzen duena politikaren bidez gauzatu behar dela diogu guk. Horixe eskatu dugu beti eta orain ere horixe bera eskatzen diogu gobernuan egongo den edozein alderdiri. Badirudi PSE oso urrun dela gobernu horretatik, baina hori ez da gure arazoa. PSE aldatzen ari dela dirudi, hemengo gidariak presioak jasaten ari dira. Zaila da ulertzen Euskaditik baino Madriletik aldatu nahi izatea alderdiaren norabidea, Madriletik presionatzen ari baitira norabidea aldatzeko, hori ez da positiboa alderdientzat ez herri honentzat.

Azkeneko bileran erabaki dugunez, Ibarretxerekin eztabaidatzeko eta gobernuan sartzeko prest gaude, baina ez edozein kondiziotan. Baldintzon arabera baiezkoa edo ezezkoa emango digu Ibarretxek. Erantzuna positiboa ez bada, ez gara beldur oposizioan aritzeko berriro ere. Gobernuan egon nahi dugu, baina bakerako prozesua aurrera eramateko eta politika soziala egiteko. Hauek dira gure baldintza nagusiak

Baldintzak oraindik ez dizkiogu aurkeztu Ibarretxeri, beraz ez ditut publiko egingo. Hauteskunde kanpainan garbi utzi genituen zeintzu diren gure arlo nagusiak eta proposamenean azalduko dira berriro ere. Orain berak erabaki behar du. Baina EB berarekin egotea nahi badu, ez da aulkia berotzeko izango. Gure partaidetza nabarituko da gobernuan, beste ezkerreko alderdiak (PSErena edo EHrena, gobernuan egon gabe sostengua emanez) nabaritu ez diren bezala. Herritarrentzako ulertzen errazak diren gauzak eska-tzen dizkiogu lehendakariari, gure politikaren zentzuarekin bat egiten dutenak.

Ez da sail arazoa, sail bat edo beste izan ez da inportantea, baizik eta zer politika egingo den orokorrean. Ezkerreko politika egiteko sail bat baino gehiago dago; batzuk beste batzuk baino egokiagoak dira, egia da. Baina gu ez gara itxita. Gure aldetiko akordioa ez dago sail bat ematearen menpe. Guk edukiak nahi ditugu landu eta lehenesten dugun politika ager dadin. Ez badugu akordioa lor-tzen ez gara fustratuak sentituko

Ez dut nire burua sailburu ikusten, ez dut gogoetatu horretaz. Nik ezkerreko ikuspuntutik eraman dut bizitza politikoa, ez dut inoiz nire ibilbide politikoa urratu nire nahi pertsonalen arabera, kontua ez da ni egotea edo ez.

Ez. Legelbiltzarkidea izateak bizimodu aldaketa ekarriko dit. Ezin daiteke bi buru txapela batekin tapatu, hobe da buru bat tapatzea edo ondo tapatuta edukitzen saiatzea. Parlamentaria izatera joango naiz Gasteizera. Aldatzeko unea iritsi da eta legebiltzarreko lana ahal den ondoen egin nahi nuke, datozen urteetan lan asko egongo baita Eusko Legebiltzarrean.

Gobernuan egoeta berealdiko apustu bat da, mesedetarako nahiz kalterako izan daiteke. Gobernuak zer egiten duen, bada, gu ere horren arabera aterako gara. Gure partaidetza mesedegarria izan dadin nahi dugu, noski, bai herri honentzako bai alderdiarentzako. Gobernuan izanda eramango den politika aztertuko dute herritarrek, eta erantzun ere halakoxea jasoko dugu. Herri hau egoera berezi batean dago eta berau gainditzen parte hartu behar dugu. EB prest dago, baina ez gaude gure programaren mezu nagusiak ahazteko. Gobernuan baldin gaude ez ditugu mezuak albora utziko. Ibarretxek baloratu behar du gu bere gobernuan egotea interesatzen zaion ala ez. Nolanahi den ere, bakerako bidean eta herri honen gehiengoak erabaki dezan puntuetan bat gatoz Ibarretxerekin. Ibarretxek guk esandako gauza asko bere egin du. Lizarrako prozesuaren ondorenean gertatu diren gauza askotan Ibarretxek gurekin bat egin du eta horregatik benetan prest gaude berarekin aurrera egiteko.

Bakerako pausoak tinko-tzeak izugarrizko inportan-tzia du, ordea. Barruan edo kanpoan egon, zalantzarik ez dugu, Ibarretxeri lagunduko diogu. Izugarrizkoak jasan ditugu azkeneko bi urteotan, nazionalisten tonto-inutilak ginela, baina azkenean jende askok ulertu du gure koherentzia, eta hori ez da aldatuko. Nahiz komunikabideak aurka izan ditugun eta horregatik gure ideia batzuk ulertuak ez izan, ezkerrari eskatu behar zaizkion tinkotasuna eta koherentzia mantendu ditugu. Bakerako bidean ez da gure koherentzia aldatuko, hori gobernuan egotearen gainetik dago.

Osatu behar den mahaia ez da Ajuria-Enekoa ez Lizarra-Garazikoa izango. Bateko gauzak zein bestekoak eduki behar ditu mahai berriak, bi akordio hauen puntu gehienak behar dira, baina osorik ez du batek ez besteak balio. Ajuria Eneko mahaia gainditu zen eta Lizarrako Akordioa pasa da. Lizarrak herri honek bere geroa erabaki behar duela dio, hori da bere zentzu nagusia. Hori hor dago eta egongo da gero ere, baina Lizarrako kudeaketa (guk asko protestatu genuen bere kudeaketa okerrarengatik) ez zen egokia izan. Orduan esaten genuena diogu gaur ere bai: herri hau eraikitzeko behar diren erakundeen eratze prozesuarekin bat gatoz, baina ezin da nahastu bake prozesua eta herriaren eraikuntza. Bi egiteko hauek erritmo berean jarri nahi izatekotan etor zitekeenaz kon-tziente ginen EBn, eta etorri zen. Baina, guk mantentzen dugu biak beharrezkoak direla, erritmo ezberdinetan betiere. Orain sortu daitekeen mahaian alde denak egotea nahi dugu. Horrek ez du esan nahi fase guztietan denek izan behar dutenik. Fase guztietan ez dira denak izango baina azkenekoan, akordioa lortzeko, denok izatea ezinbesteko da. Lizarrako akordioa izenpetu zenean esan nuenak balio du gaur egun ere: hemen ez daude denak eta ez baditugu falta direnak biltzen akordiora, akordio honek ez du aurrera egingo. Mahai berri honetan eseritzen diren lehen parteek hori aipatu behar dute lehenik, azkenean akordioan denok egotea lortu nahi bada.

Azken emaitzek mezu garbia eman dute: herri honek ez du fronterik nahi, ez ditu fronteak onartzen. ETAk eta PPk proposatzen dituzten bideak ez ditu herriak nahi, bide berri bat markatu du herriak. Herri honek izugarrizko heldutasuna azaldu du, ez da erori komunikabide boteretsuen tranpetan, Hitz egin behar dela, eta horretarako mahai bat osatu behar dela dio herriak. Bere buruaren jabe izan nahi du. Bake mahaiaren aukera indartu da, ez da kasualitatea Redondo Terrerosek eta Mayor Orejak mahaia osa-tzeko eskaera luzatzea. Hauteskundeen aurretik ez genuen horrelakorik entzun, orain aldatzen hasiak dira.

Hasi dira mugitzen herri honek eman dien mezua gordina delako. Ez dute espero zituzten emaitzak erditsi, ez dute herri hau beren harira eraman, orduan ezinbestean aldatu behar dute, herri honen tinkotasunarekin topo egin dute eta hori onartzen ez badute berentzako kalte izango da.

ETAk gure bidea aurrera eramaten baldintzatzen du. EHk balorazio eta erreflexio sakona egin beharko luke, doan bidetik joanez gero legebiltzarkide erdia atera badu, hurrengoan gutxiago ere atera dezake.

Niri gustatuko litzaidake ETA bera konbentzitzea bere bidetik ez doala inora. EHkoei eskatzen diet ausartak izatea erabakiak hartzeko. Ez badute ETA konbentzitzen, jarrera hori hartu behar dute behintzat, bestela, mundu horretan jende askok beste jarrera hartuko du. Gu ez gara Euskal Herriko ezker bakarra, eta ezkerreko jende horrekin lan egiteko prest gaude eta egongo gara, baina ETArekiko jarrera garbi harturik. Herri honek ez du borroka armatuaren bidez bere burua askatzea nahi, hori gero eta garbiago dago ezker abertzalearen inguruan. Hauteskundeetako emaitzek aro berri baten lehen atala ireki dute.