Xilokopa: meatzari hegalaria

  • Tarteka bada ere, inoiz ikusiko zenuten hego beltzeko “erle erraldoi” eta potolo bat zuen inguruan hegan. Hala bada, ziur izan intsektuen artean ikusgarrienetako bat ikusi duzuela. Eta ziur izan, baita ere, ez duzuela inongo arriskurik, itxura itzeleko erlastar honek ez baitu inongo arriskurik gizakiontzat.


2025eko uztailaren 14an - 07:17
Iñaki Mezquita Aranburu
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Xilokopa (Xylocopa violacea)

TALDEA: Ornogabea / Intsektua / Hymenoptera, Apidae Familia.
NEURRIA: 3-4 cm arrak, 4-5 cm emeak.
NON BIZI DA? Belardi eta basoetan.
ZER JATEN DU? Polena loreen zukua. 
BABES MAILA: Europar Zerrenda Gorrian azaltzen da.

Emeak, izan, badu eztena, baina ez da batere erasokorra, beti eta mehatxatuta sentiarazten ez badugu. Intsektuen artean sarritan gertatzen den moduan, emeak handiagoak dira arrak baino. Jakina, ondorengoak ekartzea, arrautzak jartzea, ez da txantxetako lana eta Naturak emeari “konpentsazio” bat eman nahi izan diola dirudi, nahiz eta erruteak dozena bat arrautza izan –eta hori intsektuen artean oso errute txikia da–. Arren hegoen zabalera 3-4 cm-koa izaten da, emeena, berriz, zentimetro bat gehiago. Gorputzak hiruzpalau zentimetro izaten du. Buruan baraila indartsuak ditu, eta berauei esker zuhaitz eta egur zaharretan zuloak irekitzen ditu, meategi bateko irteera bakarreko meazulo sistema baten antzeko egitura eginda.

Bere bizi zikloa oso interesgarria da. Emeak udaberrian jartzen ditu arrautzak egurrean irekitako zulo horietako batean; esan bezala, dozena bat edo. Hor bertan janaria uzten die gero arrautzetatik aterako diren larbek jan dezaten. Janari hori loreetatik ateratako polena eta zukua probestuta osatzen du. Uda bukatzear denean, erlastar heldu eta ikusgarri hauek hegan egiteko gai izango dira eta neguari aurre egiteko ere prest izango dira.

Gaur egun, eta zorionez, egur hila (zuhaitz eroriak eta) bertan uzteko jokabidea zabaldu da. Eta horrek mesede handia egin die egur hilari esker bizi diren intsektu eta gainontzeko animaliei. Intsektu xilofago asko eta asko (egurrez elikatzen direnak, alegia) edo egur hilean habiak, jantokiak eta bizilekuak dituztenak, egoera larrian daude. Arriskuan dauden espezieen Euskal Katalogoa aztertu besterik ez dago intsektuen zerrendarekin kezkatzeko –atal honetan bertan izan genuen hizpide Rosalia alpina dotorea–. Zoritxarrez, arriskuan dauden zomorro mordoskaren itxurak ez du beraien alde egiten, batzuk handiak baitira eta itxura beldurgarri samarra baitute –antena luzeak, kolorazio iluna, hegaldi indartsua–, baina nekeza da beraien artean gizakiontzat arriskurik txikiena ere dakarrena aurkitzea. Beraien mundua isila, baketsua eta bakartia da.

Polinizazioa askoren ahotan dagoen garai hauetan –polinizatzaileak jasaten ari diren arazoak gero eta larriagoak baitira–, ezin ahaztu xilokopa ederrak betetzen duen lan aparta: bere tamaina ere lagun du zeregin horretan, kamioi bat baita kotxeen artean!


Kanal honetatik interesatuko zaizu: A ze fauna!
2025-07-07 | Iñaki Sanz-Azkue
Hegoaldeko suge leuna: ehiztari bat ilunpean

Sugea eta eguzkia: pertsona askoren buruan banandu ezinak diren bi hitz. Sugea entzuten dugun aldiro, egun bero eta argi bat irudikatzen dugu. Buruak hala funtzionatzen baitu: asoziazio horiek egiten ditu duen informazioarekin. Eta ez da arraroa, bestalde; izan ere, sugeak... [+]


2025-06-30 | Nagore Zaldua
Itsaso bat zahagi gardenetan

Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]


2025-06-23 | Irati Diez Virto
Askari izena duen haragijale txikia

Duela egun batzuk Zeraingo mendietan nenbilela, gorpu bat topatu nuen bidearen erdian. Lehen aldia zen halakorik ikusten nuela, eta kosta zitzaidan identifikatzea. Bere tamaina txikia ikusita, kume bat izan behar zuela pentsatu nuen; baina oker nenbilen. Munduko ugaztun... [+]


Iluntasunean argi, argi etorkizunean

Lurreko bi heren baino gehiago ura da; ur horretatik %96, ozeanoetako ur gazia. Eguzki izpiak ozeanoetako lehen 200 metroko sakonerara heltzen dira, eta bertan bizi dira munduko arrantza industriak ustiatzen dituen espezie ia guztiak. Aitzitik, zientziak gehiago erreparatu izan... [+]


Sorbeltza
Lo airean egiten duena

Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]


2025-05-26 | Iñaki Sanz-Azkue
Euskal Herriko muskerrik handiena

Gorputzeko ezkatak kolore berde bizikoak ditu; biziak eta deigarriak. Eta horiekin nahasten dira, sare bat osatuko balute bezala, orban beltzak, bizkar osoan zehar. Gizakiaren begietara gardatxoa gardatxo egiten duena, ordea, saihetsean aurkituko dugu. Bertan, lerrokatuta,... [+]


2025-05-19 | Nagore Zaldua
Luma-mototsa
Zizareak olatupeko hondarretan

Haurtzaroan, lursailen batean, parkeren batean edo baserri giroko lurretan sarritan izaten genituen “txitxareak” eskuartean… Jolas guneak gero eta artifizialagoak diren garai hauetan ordea, zaila da hiri nahiz herri-guneetan halakoak topatzea. Baina itsasoko... [+]


2025-05-12 | Irati Diez Virto
Kondairetako piztia Kantauri Itsasoan

Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]


Itsasoan katua marrazo

Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.


Mari zuria, elurrak urtzen dituena

Anbotoko Mari ezagutzen dugu askok, Aralarko dama, Aketegiko dama eta beste izen ugariz ere ezaguna dena. Amalur izaki gorputza hartua da Mari, gure jainkosa, euskaldunon artean ezaguna. Soineko apainez jantzitako andere bezala aurkezten da herri askotan. Baina nor ote da Mari... [+]


Semaforoa gorri, etsaien engainagarri

Gaur aurkezten dugun intsektuaren izen zientifikoak, besteak beste, bi gauza azaltzen dizkigu: alde batetik, gorria dela (ez erabat) eta ez duela hegorik. Okerrak ez dira biak ala biak, baina gorria ez da bere kolorazio bakarra, eta hegoak ere izan baditu, baina beraien tamaina... [+]


2025-04-07 | Iñaki Sanz-Azkue
Suge arrantzalea, errekan barrena

Sugea entzun eta leku lehor bat etorriko zaio burura askori, narrastiek beroa behar dutela ondo barneratua baitu gizakiak. Suge guztiak ez dira berdinak, ordea; denek ez dituzte baldintza berak gustuko, eta horri esker dago, besteak beste, dagoen dibertsitatea. Bakoitzak bere... [+]


2025-03-31 | Nagore Zaldua
Udaberrian sakura loreak eta itsas-tomateak

Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.


2025-03-24 | Irati Diez Virto
Lamia oinak bueltan dira

Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]


Kutixi edo mokadu, guztion ahotarako

Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.


Eguneraketa berriak daude