Nagorno Karabakheko errepublika “desegiteko” dekretua sinatu du bere presidenteak
Azerbaijanek Kaukasoko herrialde armeniar txikiaren kontra erasoa jo eta astebetera sinatu du estatuko erakunde guztien desegitea Samvel Shahramanyan presidenteak. 2024ko urtarriletik aurrera Nagorno Karabakh ez da existituko beraz. Jadanik hango populazioaren erdiak ihes egin du, azerbaijandarren errepresioaren beldur.
Erabateko porrot militarra 24 orduren bueltan sufritu eta gero, Nagorno Karabakheko indar armatuek joan den astean berehala iragarri zuten desegin egingo zirela; baina ordezkari politikoek astebeteko epea izan dute herrialdearen beraren desegitea negoziatzeko. Samvel Shahramanyan presidente karabakhtarrak sinatu du horretarako dekretua ostegun honetan.
Facebook bidez zabaldu den dekretuak dio Nagorno Karabakheko estatu-erakunde guztiak eta bere menpe dauden elkarteak 2024ko urtarrilaren 1a baino lehen desegin behar direla. "Nagorno Karabakheko errepublikak existitzeari uzten dio", darama titulutzat. Shahramanyanen esanetan, erabakia hartu dute "egoera politiko-militar zaila dela-eta".
Azerbaijanen erasoak dozenaka hildako utzi zituen irailaren 19an eta duela hiru urte armeniarren eta azerbaijandarren artean izandako gerraren azken kolpetzat hartu dute askok. Ordukoan Azerbaijanek Nagorno Karabakheko lurraldearen bi heren berreskuratu zituen –1990eko hamarkadan izandako beste gerra baten ondorioz galdutakoak–.
Gerra eta eraso bakoitzak ondorio bera dakar txandan-txandako galtzaileentzat, alde batean zein bestean: heriotza eta exodoa. Eta hori badakite armeniarrek. 2020ko gerran eta geroztik azerbaijandar soldaduek egindako basakerien berri ere izan dugu.
Gerra eta eraso bakoitzak ondorio bera dakar txandan-txandako galtzaileentzat, alde batean zein bestean: heriotza eta exodoa. Eta hori badakite armeniarrek
65.000 lagun Goris turistikora bidean
Azerbaijango Gobernuak armeniarren "integrazioa" bultzatuko duela esan du, eta gehienak ez dira Kabúren hitz horiez fido. Nagorno Karabakhen 120.000 armeniar bizi ziren pasa den astera arte, baina dagoeneko 65.000 lagunek utzi dute herrialdea. Shahramanyanen dekretuak eskatzen du herritarrei uzteko Latxingo pasabidetik igarotzen mugarik gabe, euren auto eta ondasunekin, "armak utzi dituzten militanteei barne".
Latxingo pasabideak hilabeteak zeramatzan itxita miliziar azerbaijandarren eskutik, eta blokeo egoera horrek ondorio larriak utzi ditu Nagorno Karabakheko herritarren artean. CNNren arabera, AEBetako Nazioartkeo Garapenerako Agentziako iturriak erabiliz, exiliora jo dutenetako asko egoera "tamalgarrian" iritsi dira eta "desnutrizio larria" jasaten dute.
Erbesteratu gehienak Gorisen babestu dira, Armeniako mugan dagoen hiri turistikoan. The Guardian-eko korrespontsalak idatzi duenez, hiri horretara orduro ehundaka errefuxiatu iristen ari dira, Nagorno Karabakheko hiriburu Stepanakertetik ehun kilometrotan barrena luzatzen den karabana amaigabean doaz.
Hurrengoa Armenia?
Armenia eta Azerbaijandarren arteko Nagorno Karabakheko gatazka, Europaren eta Asiaren artean dagoen eremu horretan sakrifikaturiko pieza bat bihurtu da. Errusiaren eta Armeniaren arteko urruntzeak, eta Turkiak Mendebaldearen zein Errusiaren arteko harremanetan duen eragiteko gaitasunak zerikusi zuzena dute horrekin.
Hala, Karlos Zurutuza kazetariak Naiz-eko artikulu honetan azaltzen duen moduan, Armenia bera izan daiteke hurrengo pieza. Armeniako hiriburuan, Erevanen, beren presidente Nikol Pashinianen kontrako protestak gero eta ugariagoak dira: "Baina Armenia txikian aurpegi aldaketa batek ez du eragotziko bere herriak momenturik zailenak bizitzea Anatolian izandako genozidioaz geroztik", dio Zurutuzak.
2022an, urteko aurrekontuan onartutakoa baino %20 handiagoa izan zen inbertsio militarra; 2023an, %30 handiagoa. Europako herrialdeen gastu militarra Gerra Hotzaren amaierakoa baino handiagoa da une honetan.
Bigarren Intifadaz geroztik ikusi gabeko eraso "antiterroristari" ekin dio Israelek Zisjordanian. Jenin, Tulkarm eta Tubas hiriak izan ditu jomuga drone, helikoptero eta batailoi militarren bidez, eta gutxienez bederatzi lagun hil ditu jadanik. Hainbat iturriren... [+]
Haurra nintzenean, etxean ohitura zen arratsaldeko zortzietan egiten ari ginen hori albo batera utzi, telebista piztu eta ETB1eko albistegia ikustea. Hasieran sekulako amorrazioa sentitzen nuen gaueroko kate aldaketa bidegabe horien aurrean, eta gurasoei galdetzen nien ea nola... [+]
Munduko erakunde militar suntsitzaileenak 75 urte bete ditu, eta eztei horiek behar bezala ospatzeko, esan du bere kideek gehiago gastatu beharko dutela armetan. Gainera, urtemugaren goi bileran beste potentzien kontrako gerra hauspotu du NATOk, Txinaren eta Errusiaren kontrako... [+]
1415eko udazkenean Agrincourteko gudua lehertu zen Ingalaterra eta Frantziaren artean, Ehun Urteko Gerraren gudu erabakiorrenetakoa. Horretarako, Henrike V.a Ingalaterrako errege eta Irlandako jaunak uda horretan bere ejertzitoa Frantziara bidaltzea erabaki zuenean, soldaduak... [+]
“Si vis pacem, para bellum” kantatzen genuen laurogeiko hamarkadan orduko gazte euskaldunok. Bakea nahi baduzu, prestatu gerrarako, oihukatzen genuen latinez, ulertu barik oso ondo esaldiaren esanahia.
Sasoi hartan, euskal gatazka gori-gori zegoen, eta munduak... [+]
Genozidioa zoritxarrez modan dagoen hitza da. Rafael Lemkinek 1946an egin zuen definizioaren arabera, “talde nazional, etniko, arrazazko edo erlijioso bat erabat edo partzialki suntsitzeko asmoz egindako ekintzak” dira genozidioa. Ekintza horiek “taldeko kideak... [+]
Droneen ekoizpena gorantza doan industria da, eta Turkia gerrarako droneen fabrikatzaile eta esportatzaile handienetakoa bihurtu da. Haien produktu izarra Bayraktar TB2 da. Modu autonomoan aireratu, lurreratu eta nabigatu dezakeen drone bat, baina giza operadore baten mende... [+]
Las Vegas hiri ezagunetik ordubetera Creech-eko aire-base militarra dago basamortuaren erdian. 1950eko hamarkadan, Gerra Hotzean, ia mila leherketa nuklear "esperimentalen" lekua izateagatik ospetsu egin zen. Creechen koordinatu dituzte azken 20 urteotan AEBek mundu... [+]
1950eko hamarkadan, AEBetako armada droneak erabiltzen hasi zen gatazka guneetan zaintza eta errekonozimendu misioetarako. 1994ko uztailaren 3an izan zen Predator dronearen lehen hegaldia, armatuta egon gabe. 1995eko uztailean, Predatorrek Balkanen gainetik egin zuen hegan... [+]
Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]
Tutsi eta hutu etnien arteko gatazka zein mineralen ustiaketa dira gaiztotuz doan gatazka odoltsu horren iturrien artean. Nazio Batuen Errefuxiatuentzako Agentziak jakitera eman du orotara 5,7 milioi errefuxiatu eragin dituela 2021ean areagoturiko gatazkak.
1997. Aguraingo Intsumiso Eguna. Antimilitarismoak milaka lagun biltzen zituen bere ekimenetan, artxibotik berreskuratu dugun argazki honetan ikusten den moduan. Aurten 30 urte beteko dira Intsumiso Eguna ospatzen hasi zirela.