Martín Villa auzipetua, eta espainiar trantsizioa auzitan
Espainiako gobernazio ministro izandakoa gizateriaren aurkako krimenengatik epaitu nahi du Argentinako justiziak. 1976ko martxoaren 3ko eta 1978ko Sanferminetako sarraskiengatik auzipetu du María Servini de Cubría epaileak, kereila argentinarraren barruan.
Urtebete baino gehiago da Rodolfo Martín Villa 87 urteko agintari frankista ohiak María Servini de Cubría epailearen aurrean bideokonferentziaz protesta askoren erdian deklaratu zuenetik. Biktimen elkarteei luze egin zaie denbora hau guztia, baina pozez hartu dute azkenean auzipetzeko erabakia: “Desiratzen geunden eta albiste bikaina da” azaldu du Andoni Txasko Martxoak 3 elkarteko kideak. Asteartean prentsaurrekoa emango dute autoa sakonago baloratzeko.
Zehazki, 1976ko martxoaren 3an poliziak Gasteizen egindako sarraskiaren eta 1978ko Sanferminetako erasoaldiaren harira auzipetu du Servinik Martín Villa, Frankismoaren Krimenen kontrako kereila barruan, eta lau pertsonen heriotzaren arduradun egin du: Pedro María Martínez, Romualdo Barroso eta Francisco Aznar Gasteizko langileena, eta German Rodríguez LKIko militante iruindarrarena. Urte horietan Espainiako Gobernuko Sindikatu-harremanetarako ministro eta Gobernazio ministro izan zen Martín Villa, eta bere ardurapean beste hainbat hilketa eta sarraski ere gertatu ziren Euskal Herrian, tartean 1977ko Amnistiaren Aldeko Astekoak.
Baina inportanteena dena, hori guztia “gizateriaren aurkako krimenen” testuinguruan kokatu du epaile argentinarrak, preskribitzen ez duen delitua. ETBri Jose Antonio Bengoetxea EHUko zuzenbide katedradunak azaldu dionez, horrek “estrategia zabalgo batean” jartzen du auzia, jurisdikzioa “unibertsalki” zabaltzen baitu. Hala, “gizateriaren kontrako delitugilea epaitu daiteke edozein estatutan, estatu horrek onartzen badu jurisdikzio unibertsalaren printzipioa”, Bengoetxearen esanetan.
1977ko Amnistiaren Legea
Espainiako Justiziaren horma gainditu eta Martín Villa epaitzeko urrats garrantzitsua da honakoa, baina ez da erraza izango. Servinik 2014n inputatu zuen agintari frankista eta atxilotu eta estraditatzeko ere eskatu zion Interpoli. Bai Espainiako Ministroen kontseiluak, bai Espainiako Auzitegi Nazionalak atzera bota zuten eskaria, 1977ko Amnistia Legea urratzen zuela esanez.
Auzipetze auto berri honekin –900 orrialde ditu–, 1977ko Amnistia Legeak ematen dion blindajea desarmatu nahi du Servinik, Bengoetxearen ustez jurisprudentzia unibertsalaren gaia “bidezkotuagoa eta ondo arrazoitua” baitago bertan. Baina ezin ahantzi dezakegu, epaileak berak aitortu moduan, “Trantsizioa” deiturikoaren ostetik frankismoaren egitura errepresiboak bere horretan jarraitu zuela Espainiako Estatuan, beste aginte politiko baten pean, eta Martín Villa epaitzea, Estatua bera auzitan jartzea litzatekeela.
Epaileak oraingoz Martín Villa behin-behinean espetxeratzetik salbuetsi badu ere –Argentinako Apelazio epaitegiak bere abokatuen eskari bat onartu zuelako zentzu horretan–, bere ondasunak enbargatzeko eskatu du, 10 milioi eurora arte. Ministro ohiak 70eko hamarkadatik gutxienez 45 banku eta enpresa multinazionaletan goi mailako karguak izan ditu. Martín Villak jadanik esan du helegitea jarriko diola Serviniren autoari.
Frankistek Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urte bete direnean, ekitaldi jendetsua egin du Sortuk Iruñeko Anaitasuna pabiloian. “Bakarren batzuk haien memoria kriminalitzatzen eta jazartzen jarraitzen dute”, esan du alderdiko idazkari nagusi Arkaitz... [+]
Frankismoaren azken exekuzioak hartu ditu hizpide Javier Buces historialariak, Askatasun Haizea (Txalaparta) liburuan. Estatuak eragindako biktimak, "bigarren mailako biktima" izaten jarraitzen dutela uste du Bucesek.
"Frankismoaren adierazpen zehatzen" eta "faxismoaren berrindartzearen kontra mobilizatzera eta antolatzera" deitu dute.
Azaroaren 15ean kalera irtetera dei egin dute, PSN, EH Bildu eta Geroa Baik “ezarritako arrabolari erantzuteko”. Frankismoaren biktimak gutxietsiak sentitzen dira Iruñeko Udal Gobernuaren partetik.
Guardia Zibilak "jardunaldi irekiak" antolatu ditu irailaren 27an Bilboko Ramon de la Sota moilan, Karola garabi ezagunaren ondoan, eta armak eta ibilgailuak erakutsiko dituzte, besteak beste. Naiz-ek argitaratu duenez, erakustaldia egiteko Bilboko Udalaren baimena dauka... [+]
"Oraindik korapiloa askatzeko" dagoela gogoratzeko eta Txiki eta Otaegiren fusilatzeen 50. urteurrena kari, Sortuk bi pankarta handi eskegi ditu Cuelgamuroseko monumentuko arku batetik. 1975ean bertan lurperatu zuten Francisco Franco diktadorearen gorpua, 1936ko gerran... [+]
Iratzar eta Olaso Dorrea fundazioek antolatu duten erakusketa ibiltaria ezin izango da Zarauzko areto publikoetan ikusi. Udalak argudiatu du errelato "partziala" eta "ideologizatua" eskaintzen duela. EH Bilduren lokalean paratuko dute azkenean.
Duela mende erdi frankismo gotorrenak bere aurkako ahotsak isilarazi nahi izan zituen ETAko eta FRAPeko bost militante hiltzen. 1975a zen, eta irailak 27 zituen. Baina alderantzizkoa lortu zuen, eta zenbaitek nahi luketenaren kontrara, askatasunaren aldeko borrokalari gisa... [+]
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
Zinemagile iruindarrak, ibilbide labur baina baliotsua egin zuen zinemagintzan 1970eko eta 1980ko hamarkadetan, zuzendari lanetan emakumerik apenas zebilenean. Irrintzi lanarekin garai hartako errepresioa islatu nahi izan zuen, eta Ikuska proiektuan euskal emakumeak erretratatu... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
