“Frankismoa zuritzen duen errebisionismo historikoaren aurrean, beharrezkoa da historia osoa kontatzea”
Frankismoaren azken exekuzioak hartu ditu hizpide Javier Buces historialariak, Askatasun Haizea (Txalaparta) liburuan. Estatuak eragindako biktimak, "bigarren mailako biktima" izaten jarraitzen dutela uste du Bucesek.
Bost hamarkada iragan dira frankismoaren azken exekuzioetatik. Nazioartean sona handia eragin zuen gertakariak, eta fusilamenduak geldiarazteko mugimendu indartsua sortu zen. Heriotza-kondena jaso zutenen artean Juan Paredes Manotas "Txiki" eta Anjel Otaegi euskal herritarrak zeuden, baita FRAP Fronte Iraultzaile Antifaxista eta Abertzaleko Xosé Humberto Baena Alonso, José Luis Sánchez Bravo eta Ramón García Sanz militanteak.
1970eko Burgosko Prozesuan ere ETA erakundeko sei militante heriotza zigorrera izan ziren kondenatuak. Auziak hautsak harrotu zituen Euskal Herrian eta nazioartean. Diktadura garaiko protesta mugimendu jendetsuenak eragin zituen gertakari horrek, eta mundu zabalean, frankismoaren irudia gogorki kaltetu zuen. Hori dela eta, indultuaren bidea hartu zuen gobernu frankistak, eta heriotza zigorrak presondegi urteekin ordezkatu zituzten.
Bost urte beranduago, 1975ean, ez zen halakorik gertatuko ordea. Tartean, ETAko komando batek Carrero Blanco presidente espainiarra eta Francoren oinordeko naturala hil zuen 1973ko abenduan. Frankismoa gainbeheran eta diktadorea hilaurrean zen, eta gobernuak zigor eredugarria ezarri nahi zuen oposizio antifrankistaren aurrean. 1975 urteko irailaren 27an ETA PM eta FRAP erakunde armatuetako bost militanteak fusilatu zituzten. Hilketa horiek duela bost urteko protesta mugimenduak erraz gainditu zituzten, eta nazioartean protesta gogorrak piztu ziren espainiar enbaxaden kontra.
Gertakari guzti horiek bildu nahi izan ditu Javier Buces historialari sevillar euskaldunak. Nafarroako Unibertsitateko irakasle laguntzailea izateaz gain, Aranzadi Zientzia Elkarteko memoria historikoaren saileko arduraduna da. Txalaparta argitaletxearekin 'Askatasun Haizea' liburua argitaratu berri du, gertakari hori gertatu zenetik 50 urtera.
1985eko irailaren 25ean Inaxio Asteasuinzarra hernaniarra, Sabin Etxaide zestoarra, Agustin Irazustabarrena astigarragarra eta Jose Mari Etxaniz urretxuarra hil zituen GALek Baionan. 40 urte geroago omenaldia egin diete Monbar Hotelaren aurrean, hil zituzten lekuan.
Azaroaren 15ean kalera irtetera dei egin dute, PSN, EH Bildu eta Geroa Baik “ezarritako arrabolari erantzuteko”. Frankismoaren biktimak gutxietsiak sentitzen dira Iruñeko Udal Gobernuaren partetik.
Izpegiko besten karietarat Baztango eta Baigorriko gazteek mahai-ingurua antolatua dute arrats honetan Iparretarrak talde armatuaren memoria kolektiboa eraikitzeko beharrez. IKko sortzaileetan izan den Pilipe Bidartekin mintzatu gira, jakiteko nola bizi izan dituen 40 urte... [+]
.jpg)
Nafarroako Gobernuan ondare historikoaz arduratzen den erakundea da Vianako Printzea, eta Iruñeko Udala haren zain zegoen birgaitze prozesuarekin aurrera jarraitzeko. Datozen asteetan, beraz, obrarako lehiaketa irekiko da.
"Oraindik korapiloa askatzeko" dagoela gogoratzeko eta Txiki eta Otaegiren fusilatzeen 50. urteurrena kari, Sortuk bi pankarta handi eskegi ditu Cuelgamuroseko monumentuko arku batetik. 1975ean bertan lurperatu zuten Francisco Franco diktadorearen gorpua, 1936ko gerran... [+]
Iratzar eta Olaso Dorrea fundazioek antolatu duten erakusketa ibiltaria ezin izango da Zarauzko areto publikoetan ikusi. Udalak argudiatu du errelato "partziala" eta "ideologizatua" eskaintzen duela. EH Bilduren lokalean paratuko dute azkenean.
Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
