Konponduko ote du etorkizuneko diruak iraganeko ustetsuen hutsegitea?
Errealitatea da dirua ez dela nahikoa ontziolak nahieran sortu eta itsasontziak nahi ahala egiteko. Kokapenak, azpiegiturak, laneskua, lehengaiak, talentua, eskarmentua… gauza asko behar dira, diruaz gain. Ontziolak erauztea oso “erraza” izan zen AEBentzat; kostako zaie berregitea.
Zalapartan ez ezik, orroka hasi da areto politiko mendebaldarraren erdian aspalditik zegoen elefantea.
Duela hilabete batzuk, Hego Koreako estatu-kolpe bihurriaren harira (eta, batez ere, haren inguruan sumatzen zen hauspo estatubatuarraren bafadagatik) izan genuen hizpide txoko honetan mundu mailako itsasontzigintzaren korapilo estrategikoa: munduko itsasontzi gehien-gehienak Asia ekialdean egiten dira gaur egun. Erdiak baino dezente gehiago, Txinan; laurdenak, Hego Korean; eta zortziren bat, Japonian; gainerakoak, apurrak, Mendebaldeko herrialdeetan eta abarretan.
Gerraontzien kasuan, proportzioak ez dira guztizkoaren pare-parekoak, noski, baina ontzigintza-ahalmena bat eta bakarra da, merkataritza-ontzigintzarako eta bestelakoetarako. Mendebaldeak hamarkadak daramatza gerraontzi gutxi egiten... gehiago ezin duelako; ez diruz eta ez azpiegituraz.
Nagusitasun geoestrategikoa kolokan ikusi ez den arte bost axola zion horrek. Ontziolak erbesteratzea pozgarria izan da elite ekonomikoentzat: egin dezatela asiar horiek etekin gutxiko lan kutsatzaile, nekoso eta zatar hori. Urruti gabe ditugu adibideak.
AEBak aitzindariak izan ziren horretan, beren lurraldean gerraontziak –eta haiek ere mantso-mantso– egiteko ontziolak besterik ez uzteraino. Baina “Txinaren goraldia” ukaezina bihurtu ahala, kontrako sagailoa altxatu da: AEBetako ontzigintzaren ahulezia, orokorrean, eta gerra-ontzigintzarena beren-beregi, ezin larriagoa dela aldarrikatzen ari dira, gero eta ozenago, adituak eta arituak.
Elite politikoak ere, aho batez, esan liteke, ontzat eman du emergentzia-orro hori: mundu mailako hegemonia omen legoke jokoan. Trump Etxe Zurira itzuli baino lehen, Kongresuko Aurrekontu Bulegoak plazaratua zuen jada hari eusteko egitasmo erraldoia: datozen 30 urteetan, urtero 30 mila milioi bideratzea gerraontzi berriak egiteko. Inguruko guztia –azpiegiturak, ontziak armaz eta gainerakoez hornitzea, mantentze-lanak...– kontuan hartu gabe.
Biden administrazioak Japonia eta Hego Korearekiko lankidetzatik espero zezakeen onura biziro murriztu dela dirudi, Trumpek herrialde horiei ezarri nahi dizkien muga-zergen harira. Batek daki zein den kausa eta zein ondorioa. Baina gero eta garbiago dago AEBek, itsas-berrosatze horretan, bidelagun izan ditzaketen bakarrak NATOko bazkideak direla. Hortik disparatezko ehuneko 5aren tema. Abiapuntua ere halakoa dutelako.
Bada, halere, beste eragozpen potolo bat: errealitatea. Errealitatea baita dirua ez dela nahikoa ontziolak nahieran sortu eta itsasontziak nahi ahala egiteko. Kokapenak, azpiegiturak, laneskua, lehengaiak, talentua, eskarmentua… gauza asko behar dira, diruaz gain. Ontziolak erauztea oso “erraza” izan zen; kostako zaie berregitea.
Laster izango dugu ate joka gaia geurean ere.
Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.
Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin biltzekoa zen asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko; baina atzeratu egin dute bilera. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei... [+]
Bahituen "egoera larriaz" eztabaidatuko dute biltzarrean egongo diren herrialdeek, Danny Danon Israelek Nazio Batuen Erakundean duen enbaxadorearen arabera. Hamasek adierazi du bahituek osasun arreta jasoko dutela baldin eta Israelek Gazara laguntza humanitarioa... [+]
109 elkartek adierazi berri dute, tartean Munduko Osasun Erakundeak edo Mugarik Gabeko Medikuek, Gazan gosete masiboa sufritzen ari direla, Israelgo Gobernuak hala erabakita. Bi milioi lagunen kontra gosea arma gisa erabiltzen ari dira, etekin politikoak lortu asmoz. 2025ean,... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
Yinon Levi izeneko kolonoak Odeh Hadalin aktibista hil du Zisjordania hegoaldean. 'No Other Land' dokumentala grabatzen lagundu zuen Hadalin, dokumental onenaren Oscar saria irabazi zuen martxoan. Kolono hiltzailea palestinar lurraldeak okupatzeagatik AEBetako zigor... [+]
Arma astunekin elkarri erasoka lau egun eman ondoren, baldintzarik gabeko su-etena adostu dute Kanbodiak eta Thailandiak, Malaysiaren bitartekaritzarekin, Kuala Lumpurren egin duten aurrez aurrekoan. Ezingo dute akabera hori ikusi bonbardaketetan, alde batean zein... [+]
Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]
The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]
40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]
"Oinarrizko premiak bilatzen dituzten bitartean zibilak, haurrak barne, anker hiltzea" salatu dute. Gazan hamabost pertsona hil dira gosez azken 24 orduetan, eta AFP albiste agentziako kazetariek ohartarazi dute euren lankideak gosez hiltzen ari direla zerrendan,... [+]
Japoniako goi-ganberaren erdia berritzeko uztailaren 20an egindako hauteskundeek berretsi eta ondu egin dituzte aurreikuspenak: Alderdi Liberal Demokratikoak eta haren ia betiereko aliatua den Komeito konfesional eskuindarrak galdu egin dute Aholkularien Batzar horretan zuten... [+]
Siriako armada Israelekin eta milizia drusoekin su-eten akordio batera iritsi bada ere, bi komunitateen arteko istiluek ez dute etenik Damasko hegoaldeko probintziako hiriburuan. Soldadu siriarrak As-Suwaydatik irten ondoren, Tel Avivek beduinoak bizi diren hainbat eremu... [+]
Gazako Osasun Ministerioaren arabera, Israelek 2023ko urrian zerrendaren aurkako oldarraldia gogortu zuenetik 86 palestinar hil dira gosez, horietatik 76 haurrak. Manifestazioak egin dituzte hainbat herrialde arabiarretan, Gazarako su-etena aldarrikatzeko eta palestinarrek... [+]
Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]