Frankismoko dokumentu klasifikatuak argitaratuko dituen legea onartu du Espainiako Gobernuak
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Oraindik ere indarrean dagoen Espainiako Sekretu Ofizialen legea 1968koa da; hori iraungiko du Informazio Klasifikatuaren Lege berriak. Izan ere, egun indarrean dagoen lege horretan, frankismoan ezarritakoan, ez da inolako epe mugarik ezartzen.
Espainiako Gobernuak uztailaren 22an onartu du testua, eta parlamentura bidaliko du, han bere bidea egin dezan. Ez luke, berez, arazorik beharko onartzeko, baina ez da gaurtik biharrera egingo. Gauzak horrela, hortaz, EAJren aspaldiko eskakizuna betetzear legoke; Aitor Estebanek legegintzaldiak eman ditu Sekretu Ofizialen lege frankista gainditzea eskatzen, eta Euzkadi Buru Batzarreko buruzagitza hartu aurretik, Espainiako Kongresuko bere azken pleno saioan, horixe eskatu zion Pedro Sánchez presidenteari. Baina EAJk epe muga laburragoak eskatzen zituen, orain onartu berri den testukoan baino.
Lau kategoria
Dokumentuentzat lau mota bereizi dituzte: "mugatua", "konfidentziala", "sekretua" eta "goi mailako sekretua". Nola kategorizatuko dituzte? Informazio jakin hori argitara eramateak Espainiako Erresumari, Estatuari eta ongizateari eragingo liokeen kaltearen arabera.
Kategoriaren arabera badira diferentziak. Agiri "mugatu" eta "konfidentzialak" automatikoki desklasifikatuko dira: lehena, sekretu gisa artxibatu eta lau urtera; eta bigarrena, zazpi eta bederatzi urte artean.
Aldiz, "sekretu" eta "goi mailako sekretu" agiriak Espainiako Gobernuak berak desklasifikatu beharko ditu. Gutxienez 30 urte igaro beharko dira "sekretuak" argitara eramateko, baina hamabost urtez luza daiteke epe hori. Eta "goi mailako sekretuen" kasuan, berriz, gutxienez 45 urte igaro beharko dira eta beste hamabost urtez luzatu ahalko da. Izan ere, "goi mailako sekretu" batek Espainiaren "subiranotasunari, lurralde osotasunari eta segurtasun nazionalari" kalte edo mehatxu "larria" eragin diezaioke.
Zigorrak ere aurreikusten ditu Espainiako Gobernuak astearte honetan onarturiko lege proposamenak. Esaterako, "sekretu" edo "goi mailako sekretu" agiri bat argitara eramateagatik, Espainiako Gobernuak desklasifikatu aurretik, 800.000 eta 2,5 milioi euro arteko zigorra jaso daiteke. Beste bi kategorien kasuan, gutxiago. Guztiak ere 30.000 eurotik gora.
Zer desklasifika daiteke?
Kategorizazioa ez denez ezagutzen, alderdi politikoek ez dute aurreikuspenik egin. Dena dela, 1978ko Iruñeko sanferminetatik eta 1976ko martxoaren 3ko Gasteizko sarraskitik 45 urte baino gehiago igaro direnez, "goi mailako sekretu" izendatuko balira ere, dagoeneko luzapenetan leudeke. Gauza bera gertatzen da GALi buruzko informazio ororekin.
Baina, legea lege, bada aukera bat informazio jakin bat "salbuespen gisa" arauditik ateratzeko, "modu arrazoituan ikusten bada segurtasun eta defentsa nazionalerako mehatxuak edo kalteak dituela oraindik ere".
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Espainiako sei pertsonaren gorpuak identifikatu dituzte. Urduñako desobiratze lanak 2024ko abenduak amaitu ziren eta guztira 93 pertsonaren gorputzak berreskuratu zituzten. Aurkikuntza berriekin, hamazazpi pertsona dira jada identifikatu dituztenak.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.