90eko hamarkadan hasi eta egonkortzen joan den zinema argentinar berriaren izen garrantzitsuenetakoa da Lucrecia Martel (Salta, 1966) zinemagile, gidoigile eta zine-formakuntzan aditua. Fikzioa jorratu arren, errealitatearen hausnarketan jartzen du fokua zuzendariak, ezaguna duen horretan: Saltako barne-mundua, familien zatiketa, eta batez ere erdi-mailako klasearen kritika ditu ardatz, begirada eta entzumen zorrotzez landuta. Zinegileak akats bat ikusten du zineman, zeinean klase ertaineko jendea besterik ez dagoen. Ondorioz, begiradak beti antzekoak dira, eta ezagutzen ez diren gai askotaz hitz egiten da; Martel erreferente da, aitzitik, kontzeptu bisual ohikoak saihesten.

La Ciénaga (Argentina, 2001) da zuzendari argentinarra ezagutzera eman zuen film luzea. Bertan, bi familiaren arteko harremanaren gakoak kontatzen dira. Saltako probintzian kokatzen da istorioa, leku bat non ezer gertatu ez, baina badirudien dena lehertzear dela. Bi istripuk elkartuko dituzte familia hauek La Ciénaga herrian, eta bertan uda berezi bati aurre egin beharko diote, elkarren ondoan. Zingira lokaztia ere bada, era berean, filmaren izenburuaren itzulpena. Zuzendariaren zinemaren nondik norakoak definitzen hasiko den filma da, pertsonaia askoren pasarteen garapenean osatzen den narrazio konplexuan.

Hotel batean eraikia da Martelen bigarren luzea, La niña santa (Argentina, 2004). Amalia bertan bizi den nerabea da eta gazte katolikoen elkarteko partaide da. Taldeak bokazio jainkotiarraren bilaketan dirau, zer den oso ondo ulertzen ez dutela. Bien bitartean, hotelera mediku talde bat iristen da, kongresu bat egiteko asmoz. Hauetako batek, jende multzo batean daudelarik, Amaliaz abusatuko du, jendetza probesturik ukituak egiten. Amaliak, Jainkoaren seinaletzat hartuko du, eta bere egitekoa gizon hori salbatzea dela erabakiko du. Korapilo horren garapena da filmaren argumentua. Berezia da oso Martelek gaia errepresentatzeko egiten duen aukera: batetik, biktima gisa aurkeztu beharrean, gizonari aurre egiten dion neska aurkezten duelako; bestetik, zentzu komunari alde egiten dion jarrera harturik, medikuaren botere aparatua armagabetzen duelako, rolen eraldaketa finean. Desira eta bokazioaren artean kokatzen den filmak oso modu sotilean kontatzen du indarkeria kasu baten garapena.

Hain justuki, haur santu hori interpretatzen du María Alchék (Buenos Aires, 1983) eta zuzendaria ere bada. La familia sumergida (Argentina, 2018) du bere lehen luzea, zeina Donostiako Zinemaldiko "Zinema Eraikitzen" programan garatu zen.

Filmak hildako ahizpa baten dolua egiten ari den emakumea erretratatzen du, zeina seme-alabekin eta senarrarekin bizi den. Zendu berriaren etxea husten ari dela, hildako arbasoen eta egungo familiaren arteko mundu batean murgilduko da, zeinetan esan gabeko gauza asko dagoen. Bizitzaren erlatibitatearen jabe, lehenago egin gabeko abentura batzuetara irekiko da, bere etxeko paperak zein diren jakin nahian. Modu finean landuta, fikzio barneko fantasiak gaina hartzen dio istorioari, errealismo magikoz bustiz. Alchék familia barneko argi-ilunak nahiz harremanen berezitasunak xehetzen ditu, guztiz barruan mantentzen gaituen obran. Zuzendariak bertatik bertara ezagutzen duen familia irudikatzen du, norberarenaren antzekotasunak izan arren, bakar egiten duena.

Elkarren arteko partaidetzaz gain, bada beste zerbait filmak lotzen dituena. Bietan jorratzen dira aipatutako etxekotasunak eta elkarrekin bizitzeko moduak. Halere, atentzioa deitzen duena zuzendarien emakumezko pertsonaien trataera da: hiru filmetan egoera zailetan kokatuak dira, baina modu ez konbentzionalez erantzuten diete zailtasun horiei. Ez dute ohiko biktimizaziora jotzen. Berebiziko garrantzia hartzen du honek zineman, kontuan hartuta islatzen duen gizarte berak behatzen dituela filmak. Martelek dio badagoela berezia den zerbait gailu horretan, zeinetan jendea gai den pantailan ulertzeko eta ikusteko bere inguruan ikusezin duena. Badago hor zer pentsatua.