Ezkabako ihesaldia gogoratzeko, La Fuga mendi-martxa
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
1938ko maiatzaren 22an, Ezkabako presondegian zeuden 795 gizonek egin zuten ihes, eta hiruk baino ez zuten lortu mugaren beste aldera pasatzea. Tiroz hil zituzten asko, fusilatu beste batzuk eta 585 hartu zituzten berriz preso. "Sarraskia· gogoratzeko ekimena izanen dela esan du Berriozarko alkate Iker Mariezkurrenak: "Berriozar beti egonen da memoria hori berreskuratzearen alde".
Urepelera hiru preso iritsi zirela dio historiak, baina, jakin al dugu gurean gertatutako ondorengoei transmititzen? Zalantza hori argitzeko lan egiten ari da Urepelgo Udala ere: 2Gure aiton-amonei galdetuz gero, bazekiten gertatutakoa. Ez agian zein baseritan izkutatu ziren, baina ihesaldiaz bazuten berririk. Ordea, haien bilobek ez dute ezagutzarik. Udalean, goxotasunez baina indarrez lantzen ditugu halako gaiak", adierazi du Xole Aire Urepeleko auzapezak.
Maiatzaren 17an eginen dute mendi-martxa
Antsoain, Berriozar, Urepel, Iruña, Atarrabia, Ezkabarte, Berriobeiti, Olaibar, Buirlata, Nafarroako Gobernua eta Memoria Institutuak babesten dute mendi martxa hau. GR 225 ibilbidea segituko dute parte hartzaileek eta hiru martxa egiteko aukera izanen da: lehena, luzeena, 53 kilometrokoa da Ezkabako gotorlekutik Urepelera izanen da. Bigarrena, leku berdinetik hasi eta Saigotseraino izanen da, 28 kilometro. Biak, goizeko seietan abiatuko dira. Azkena, 25 kilometrokoa, Saigotsen hasi eta Urepelerainokoa izanen da.
Izen-emateko epea zabalik dago eta ez da beharrezkoa inongo federazioko kide izatea. Lafugamendilasterketa.com webgunean aurki daitezke xehetasun guztiak.
2025. urtean konkistatzaile baten omenezko monumentu bat egitea "lekuz kanpo" dagoela adierazi dute oposizioko kideek.
Iragan udazkenekoa dugu liburua: Euskarazko izenak erromatar garaiko aldare eta hilarrietan (Nabarralde, 2024). Historiara jo du berriz Juan Martin Elexpuru idazle eta filologoak, eta argira ekarri euskarak epigrafian egina duen bidea, utzia duen aztarna, orain artean inork egin... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Austraiko Wels hirian, erromatar garaiko Ovilava kolonian, mila metro koadrotik gorako villa aberatsa industen hasi ziren 2023an, eta, berriki, K.o. II. mendeko hiru mosaiko aurkitu dituzte. Arduradunen esanetan, aurkikuntza horretan "bat egiten dute kalitate artistikoak,... [+]
Segovia (Espainia), duela 43.000 urte inguru. Neandertal batek hatza pigmentu gorritan busti eta puntu bat margotu zuen 25 cm inguruko harri baten erdian. Harria 2022an aurkitu zuten arkeologoek San Lazaro leizean, eta, analisi multiespektral xehea egin ondoren, puntu gorri... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Saint-Cloud (Frantzia), 1810eko apirilaren 1a. Napoleon enperadorea Maria Luisa Austriakoarekin ezkondu zen, eta eztei-tarta ikusgarria Marie-Antoine Carême (1784-1833) sukaldari ospetsuak egin zuen.
Baina Carême gorteko luxuetatik urrun jaio zen, Pariseko... [+]
Duela mende bat Perun aurkitutako momia baten aurpegiko tatuajeak aztertu berri dituzte. Emakumezko baten momia da eta 800 urte inguru ditu. Adituek ez dakite zer funtzio zuten tatuaje horiek, baina oso bereziak direla nabarmendu dute.
Batetik, aurpegiko... [+]
Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin... [+]
Erromako San Giovanni in Laterano plazan, errutinazko indusketa bat egiten ari zirela, arkeologoek IX.-XIII. mendeetako jauregi baten arrastoak topatu dituzte ezustean. Eta garai hartako aita santuen bizitokia izan litekeela uste dute. Bestela esanda, baliteke Patriarkatua... [+]