“Euskarazko kultura babestu behar da, baina, gaur egun, ez da estrategikoa inorentzat”
Pasa den hilabetean Durangoko Kafe Antzokiko kideek iragarri zuten berria: Plateruenak bere ateak betirako itxiko ditu. Urte zailak igaro ondoren, azkenean pandemiak erabaki hau hartzera bultzatu ditu. Alabaina, Plateruena ez da izan kaltedun bakarra. Pandemiak gogor kolpatu ditu euskal komunitateko beste espazio batzuk ere, horien artean, Alde Zaharreko Bira Kultur Gunea eta Bilboko Kafe Antzokia. Plateruenaren itxieraren inguruan mintzatzeko eta euren gaur egungo egoera zein den azaltzeko, Bira Kultur Guneko Lutxo Egia kidearekin eta Bilboko Kafe Antzokiko Mikel Urbeltzekin mintzatu gara.
Zer suposatzen du Plateruenaren itxierak euskal komunitatearentzako?
Lutxo Egia: Hutsunea neurtzeko modurik onena geure buruari galdetzea da: eta datorren urtean ez balego? Eta datorren urtean, Bilboko Kafe Antzokiak bere ateak betiko itxiko balitu? Gurea bezalako kultur-sisteman, iraupenak berebiziko garrantzia du, batez ere, ekarpen kulturala handia denean.
Mikel Urbeltz: Kontuan izanik euskal kultur sarearen tamaina eta euskal hizkuntz ekosistemaren ahulezia, horrelako areto baten galera kalte itzela da, gutxi izatetik abiatuz gutxitzen goazelako. Are penagarriagoa da kontuan hartzen badugu Durangok Bizkaian duen zentralitate geografikoa.
Behar adina laguntza jaso ditu Plateruenak?
Lutxo Egia: Plateruenaren kasu zehatza ez dakit. Beste kontu bat da planteatzea ea euskarazko kultura bultzatzen duten proiektuak behar bezala babesturik dauden. Eta erantzuna garbia da: ez.
Mikel Urbeltz: Hasieran laguntzaren bat jaso zuen, baina irekitzeko zorretan sartu behar izan ziren eta egitasmoa zama ekonomiko handi baten menpe egon da. Edonola ere, agerian uzten du euskal kultura helburu publikoekin bultzatzen dugun egitasmo pribatuok instituzioen laguntza gehiago behar dugula.
Plateruena euskal kulturako erreferente gisa hartu daiteke. Nola bete euskal aisialdian sortuko den hutsune hori?
Lutxo Egia. Egia da egoera ez dela egokiena proiektu berriak martxan jartzeko, baina seguru nago berandu baino lehenago antzeko proiektu bat abiaraziko dutela.
Mikel Urbeltz: Ez da erraza izango, baina espero dezagun Durangon bertan euskaldungoak duen hutsune hori betetzeko gogoa eta kemena egotea. Modu horretan, egitasmo berri bat martxan jartzeko eta ahal bada Plateruena berrabiarazteko.
Ixteko dituen arrazoien artean, Plateruenak urteetan zehar gertatutako “kontsumo ohituren aldaketa” aipatzen du. Zuek ere aldaketa hori igarri duzue?
Lutxo Egia: Gu geu, Biran, aldaketa horrekin plazaratu ginen orain dela 4 urte. Erraz aurreikusten dugu zerk funtzionatuko duen eta zerk ez. Hala ere, hasieratik bertatik gure asmoa ez da izan Bira beti beterik izatea, baizik eta euskaraz sortzen duen orori espazio bat eskeintzea.
Mikel Urbeltz: Kontsumoa bera baino, guk aldaketa demografikoa ikusten dugu pisuzko arrazoi bat. Gaur egungo gazteen kopurua % 50ean dago, gutxi gorabehera. Orain dela 20-30 urte zeuden gazteekin konparatuz gero, kopurua nahiko murriztu da. Eta horrek, noski, kontsumoan eragina du. Bestetik, egia da gazteen aisialdi ohiturak aldatu direla.
Koronabirusaren egoerarekin aisialdiko sektore guztiek kolpe gogorra jaso dute. Nolakoa da zuon gaur egungo egoera?
Lutxo Egia: Biraren egoera oso gogorra da. Martxotik hona gaua desagertu zaigu. Hala ere, zentzu horretan ezer aldatu ez balitz bezala jarraitzea erabaki dugu. Jendeak euskarazko kultur-emanaldiak nahi eta eskertzen ditu, baina horiek finantziatu ere egin behar dira.
Mikel Urbeltz: Bilboko Kafe Antzokia martxoaren 12an itxi genuen eta ordutik zarratuta dago. Dauden mugek ez dute bideragarri egiten gure jarduna, 300 ekitaldi ingurukoa urtero. Gaueko aisia ezin dugu zabaldu kontzertu eta ekitaldien aforoa % 10era mugatuta dagoelako.
Biran kontzertuak eta ekitaldiak prestatzen jarraitzen dituzue.
Lutxo Egia: Bai, ia inoiz baino gehiago. Ez dakit noiz arte iraun ahal izango dugun, baina udaberriko itxialdian hitz egin genuen eta pauso bat aurrera ematea beharrezkoa iruditu zitzaigun. Uzten badigute eta kultura-programazioa ekonomikoki bideragarria bada, bide beretik jarraituko dugu.
Jende asko hurbiltzen da?
Lutxo Egia: Sumatu dugu jendea askoz gogotsuago dabilela eta logikoa da, kultura-eskaintza dezente urritu delako. Edukiera erdira dugu orain eta Bira ez da bereziki handia. Beraz, normala da beti beterik dagoela iruditzea.
Zein zailtasun dituzue Biran?
Lutxo Egia: Orain lana biderkatu zaigu. Etengabean ari gara egokitzen, geure buruari galdetzen ea aste batzuetako prestatze-lan handia bertan behera geldituko zaigun. Bestalde, zailtasun ekonomikoak ditugu. Gainera, erabaki dugu sortzaileei babes ekonomiko handiagoa eman behar diegula. Egoera zaila da.
Beste aisialdi eremu batzuetan ekitaldiak pandemia garaiko neurrietara moldatu dituzte. Posible ikusten duzue Kafe Antzokian ekintzak moldatzea?
Mikel Urbeltz: Azken hilabetetan egin diren emanaldiak, gehien bat, titularitate publikoko aretoetan egin dira. Gure kasuan, %10eko aforora moldatutako emanaldiek nekez bermatzen dute gure etorkizuna. Pribatua izanik, gure lanaren izaera publikoa aldarrikatzen dugunok ezin dugu galeretan jarraitu, gure defizita gure heriotza litzatekelako.
Nola ikusten duzue etorkizuna?
Lutxo Egia: Ez dago garbi. Euskarazko kultura babestu behar da, baina, gaur egun, ez da estrategikoa inorentzat. Orain gure helburu nagusia sortzen eta eskeintzen jarraitzea da, epe laburrean besterik ez bada ere.
Mikel Urbeltz: 48 langilez osatutako lan-taldea gara eta edonork imajinatu dezakeen moduan etorkizunaren aurrean dugun ziurgabetasuna da nagusi. Izan ere, guztiak ERTE batean gaude. Momentuz egoerak ez du Kafe Antzokia zabaltzea ahalbidetzen. Amets egiten dugu etorkizun hurbil batean gure ateak zabaltzearekin eta denontzako irekia den gure plaza berriz ere betetzearekin.
Aurtengo ikasturtean A2 mailara arteko ikastaroetako dirua itzuliko dute EAEn, baita C1ekoak 16-18 urteko ikasleei ere. Nafarroan A1 mailan matrikularen prezioa itzuliko diete.
Hilotan, euskara sarritan izan dugu albiste. Txarrerako, euskaltzaleon artean nagusi den aldarte ezkorra ikusita. Baina euskararen egoera txarra dela ez da kontu berria, datuen bitartez beste zerbait iradoki den arren.
Har dezagun, adibidez, hizkuntzak irabazi ei dituen... [+]
Gizonezkoak ziren gehienak Sanferminetako entzierroetan; gizonezkoak ia denak Frantziako Tourrean; gizonek hartu dute udako musika jaialdietako oholtza eta backstage-a; gizonezkoak dira nagusi bertso-plazetan; gizonezkoak dira Donald Trump, Vladimir Putin eta Benjamin Netanyahu... [+]
Nafarroako Gobernuak eskaera egin duten familiei iradoki die "datorren ikasturteari begira" abiatu dezaketela tramitazioa.
Sarriegi jokatzen dugu erreaktiboki Euskal Herrian eta Euskalgintzan. Albiste bat, elkarrizketa bat, epai bat, eraso bat. Ondoren, erantzuna. Tamalez, berriro ere inertzia berak nakar Ander Gurrutxagaren elkarrizketa euskarafoboa aztertzera. Gustura gelditu zen, tartean zera... [+]
Euskararen (euskaldunon) aurkako oldarraldiak ertz ugari ditu; horietako bat fronte mediatikoa da, Voxento taldea buru eta PSOE-CCOO-UGTko kide ezagunak ekintzaile nagusi. Sarri eskaintzen digute idatziren bat, barnera dezagun Euskal Herriko hizkuntza ofizialetatik zein diren... [+]
Eraberrituta dator Laba. Egoitza handiagoak ostalaritza eskaintza zein kultur ekitaldiak baldintza hobeagoetan ematea ahalbidetuko du.
Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
UEUk eta BadaLabek ikertzaile gazteei zuzendutako diziplinarteko ikerketa-proiektuen II. deialdia egin dute. Honen helburuak dira ikertzaile euskaldun gazteen arteko harremanak sendotzea eta ezagutza-arlo ezberdinetako ikertzaileak elkarlanean aritzea. Irailaren 22ra arte... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
IFOP institutuak eginiko ikerketa ezaguratarazi du Eskualde eta Herri Solidarioen Federazioak Korsikan, eta ondorioztatu dute Frantziako Estatuan biztanleen erdiak nahiko lukeela bere eskualdeak autonomia handiagoa izatea.
Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]
Hizkuntzalari ospetsu José Ignacio Hualdek hiru joera nagusi bereizi ditu euskaldun berrien artean, batuarekiko harremanari dagokionez: euskalki biziko herrietan, gazteek etxean euskalkia darabilte eta eskolan batua; gaztelaniaz hitz egiten den hiriguneetan, gehienek batua... [+]
Ez diote ezeri muzin egin nahi opor giroan: natura, aisialdia eta gogoeta izango dira ardatz Euskaltzale Independentisten Akanpadan, abuztuaren 25etik 31ra.